Spis treści
Pokrzywa zwyczajna w medycynie ludowej
Lecznicze walory pokrzywy doceniali starożytni Grecy i Rzymianie. Zalecali pokrzywę jako lek gojący rany i tamujący krwawienie. Liście pokrzywy gotowane w winie „leczyły i czyściły żołądek”, a spreparowane nasiona podawano przy zatruciach. Co ciekawe, wykorzystywano ją też jako skuteczny afrodyzjak. Oziębłego partnera należało wychłostać wiązką pokrzyw po gołym ciele (!!!), a nasiona podać jako lek doustny.
Być może taka terapia była rzeczywiście skuteczna, ponieważ wiązano pokrzywę z seksualnością przez wieki w różnych krajach. Germanie poświęcili ją bogini płodności, a największy przyrodnik polskiego oświecenia, ksiądz Krzysztof Kluk odnotował, że „oziębłym ożywia chęci i sposobność do sprawy małżeńskiej”.
W dawnych zielnikach można wyczytać, że pokrzywa ma właściwości:
- wzmacniające
- odtruwające
- pobudzające przemianę materii
W medycynie ludowej do dzisiaj stosuje się napary z liści pokrzywy przy biegunkach, jako środek moczopędny, do przemywania ran, do okładów na czyraki i na porost włosów. Poleca się też biczowanie świeżymi liśćmi pokrzywy jako sposób leczenia reumatyzmu.
Pokrzywa – właściwości
Cechą charakterystyczna pokrzywy są pokrywające ją parzące włoski. To właśnie od nich wywodzi się łacińska nazwa rodzajowa Urtica – słowo „urgens” znaczy palę, parzę. Co ciekawe do dziś naukowcy głowią się nad tym, z czego wynika ta cecha. Na pewno takie reakcje wywołuje kwas mrówkowy, który zawiera ta roślina. Podobne zmiany skórne wywołuje też histamina. Ale w pokrzywie występuje też wiele innych związków chemicznych dających efekt parzenia, a my nie wiemy, który z nich i w jakim stopniu działa.
Pokrzywa jest w ogóle rośliną niezwykłą (wbrew drugiemu członowi jej polskiej nazwy: zwyczajna). Każda jej część może być dla nas użytecznym surowcem:
- liście pokrzywy (Urticae folium)
- ziele pokrzywy (Urticae herba) zbierane latem w czasie kwitnienia
- korzeń pokrzywy (Urticae radix)
Dawniej wykorzystywano też nasiona pokrzywy, z których produkowano olej pokrzywowy. Nie znamy drugiego równie bogatego naturalnego źródła mikro- i makroelementów. Dla przemysłu zielarskiego jest to przede wszystkim bogate źródło soli mineralnych, głównie magnezu.
Poza tym w częściach nadziemnych zawarte są także flawonoidy, kwasy organiczne:
- kwas mrówkowy
- kwas jabłkowy
- kwas masłowy
- kwas octowy
- kwas bursztynowy
A także kumaryny, aminy (histamina, serotonina, cholina), olejek eteryczny o bardzo rzadkim składzie. W pokrzywie zawarte są także cenne witaminy: C, cała grupa B i K oraz steroidy, proteiny i porfiryny – głównie chlorofil, którego zawartość w suszonych liściach sięga 1 proc.
Pokrzywa jako lek – zastosowanie
Podstawowym produktem leczniczym z pokrzywy jest jej pełen witamin i mikroelementów sok z pokrzywy (Succus Urticae) pozyskany ze świeżych roślin lub napary i odwary z suszonych liści i ziela. Mogą być stosowane:
- wspomagająco w łagodnych stanach zapalnych dróg moczowych (zwiększa ilość wydalanego moczu i poprawia przepływ w drogach moczowych)
- pomocniczo w łagodnych dolegliwościach reumatycznych
- U osób z chorobami metabolicznymi, takimi jak: otyłość, cukrzyca (ma łagodne działanie obniżające poziom cukru we krwi), dna moczanowa, hiperlipoproteinemia (stan, w którym stężenie cholesterolu i lipoprotein przenoszących triacyloglicerole przekracza ustalony zakres normy).
- w przypadku problemów skórnych takich jak trądzik (przepis na mieszankę ziołową poniżej).
- niedoborach magnezu
Przepisy na napary i mieszanki ziołowe z pokrzywy
Sok z pokrzywy stabilizowany etanolem (produkt leczniczy) Succus Urticae. można kupić w aptece i przyjmować zgodnie z instrukcją na opakowaniu lub teraz, wiosną, zrobić go samemu.
Preparaty z suszonych liści i ziela także można kupić w aptekach, sklepach zielarskich lub ususzyć je samemu. A następnie przyjmować w postaci odwaru.
1. Odwar z liści pokrzywy
2 łyżki liści pokrzywy zalej 2 szklankami gorącej wody, gotuj na małym ogniu pod przykryciem przez 3-5 min. Odstaw na 10 min. Przecedź do termosu. Pij po pół szklanki odwaru 2-3 razy dziennie.
2. Mieszanka ziołowa na trądzik
Zmieszaj po 50 g liści pokrzywy i ziela fiołka trójbarwnego oraz po 25 g:
- kłącza perzu
- korzeni łopianu
- ziela skrzypu
- liści brzozy
Zalej 2 łyżki ziół 2 szklankami gorącej wody, gotuj łagodnie pod przykryciem przez 3-5 min., odstaw na 10 min. i przecedź do termosu. Pij po pół szklanki 3 razy dziennie między posiłkami.
3. Napar z pokrzywy, wiązówki i brzozy na reumatyzm
Zmieszaj 100 g liści pokrzywy i po 50 g kwiatów wiązówki i liści brzozy.
Zalej 2 łyżki ziół 2 szklankami gorącej wody, gotuj łagodnie pod przykryciem przez 3-5 min., odstaw na 10 min. Pij po pół szklanki dziennie między posiłkami.
Leki pokrzywowe na prostatę
Natomiast w korzeniach i kłączach (częściach podziemnych) występują steroidy, a także inne związki chemiczne m.in. aminokwasy, terpeny, kwasy tłuszczowe), którym przypisuje się dużą rolę w leczeniu schorzeń prostaty.
W badaniach stwierdzono, że długotrwałe stosowanie kompleksu lipidowo-steroidowego z korzenia pokrzywy może doprowadzić do zatrzymania rozrostu gruczołu krokowego. Terapia ta nie ma żadnych przeciwwskazań. Może być stosowana we wszystkich stadiach przerostu gruczołu krokowego.
Z korzeni pokrzywy sporządza się ekstrakty, które są składnikami aktywnymi takich produktów leczniczych jak np. Prostaherb, Urtiron, Prostagutt forte.
Pamiętacie piękną baśń Hansa Christiana Andersena „Dzikie łabędzie”? Siostra ratując braci przed śmiercią szyje dla nich zaczarowane koszule, właśnie z pokrzywy. I rzeczywiście, z włókien pokrzyw można otrzymywać niezwykłe tkaniny – nie nasiąkają one wodą.
Plantacje tych roślin włóknistych były znane już od starożytności. Wytwarzano z nich powrozy, sieci, sita do cedzenia miodu czy przesiewania mąki oraz nieprzemakalne tkaniny. Jeszcze w czasie I wojny światowej Niemcy wykorzystywali pokrzywy jako surowiec do produkcji materiału na mundury wojskowe.
Dawni Słowianie nie darzyli pokrzywy sympatią i łączyli ją ze złymi mocami. Pleciono z niej pokutne wieńce dla grzesznych niewiast i zawieszano w domach, by uchronić się przed demonami.
