Nudności w ciąży

Nudności w ciąży – kiedy się pojawiają?

– O porannych nudnościach w ciąży słyszałam wielokrotnie. Niektóre koleżanki męczyły się z tym nawet kilka miesięcy. Ze mną było podobnie. Zaczęło się kilka tygodni po ostatniej miesiączce, zanim jeszcze „oficjalnie” dowiedziałam się, że jestem w ciąży (sprawdź, jakie są pierwsze objawy ciąży). Gdy siedzieliśmy z mężem przy porannej kawie, sięgnęłam po pączka i poczułam mdłości. Potem przez kilka tygodni na samą myśl o czymś słodkim robiło mi się niedobrze. Z czasem zaczęły mnie drażnić nawet niektóre zapachy dochodzące z kuchni. Do mdłości doszły wymioty, które w ciągu 6 tygodni spowodowały, że schudłam ponad dwa kilogramy – opowiada dwudziestopięcioletnia Basia.

Z problemem mdłości i wymiotów boryka się wiele kobiet w ciąży. Jak twierdzą lekarze, mdłości i wymioty w ciąży występują u około 50 proc. kobiet we wczesnej ciąży, a u kolejnych 25 proc. pojawiają się tylko nudności w ciąży. Dolegliwości nie zawsze mają takie samo nasilenie. Czasem są łagodne, w innych przypadkach powodują duży dyskomfort. Potocznie mówi się o nich „poranne mdłości”, choć nie jest to adekwatna nazwa. Mdłości w ciąży nie zawsze występują tylko rano, mogą pojawiać się także w ciągu dnia.

U większości kobiet nudności zaczynają się w 4 tygodniu i nasilają się ok. 9 tygodnia ciąży. W 60 proc. przypadków ustępują samoistnie przed końcem pierwszego trymestru, w wielu przypadkach trwają do 20 tygodnia ciąży. Nudności i wymioty częściej występują u młodszych kobiet, które są w ciąży po raz pierwszy, a także u tych, które w poprzedniej ciąży także miały takie dolegliwości [2]. Niektóre kobiety w ciąży w ogóle nie mają porannych mdłości, co nie powinno być powodem do niepokoju.

To ciekawe! Mdłości w ciąży a geny

Według naukowców z University of Southern California w Los Angeles skłonności do porannych nudności u kobiet ciężarnych często występują rodzinnie – nie wynikają tylko ze zmian stężenia hormonów. Badaczom udało się zidentyfikować dwa geny, GDF15 oraz IGFBP7, które wpływają zarówno na wzrost łożyska, jak i na regulację apetytu.

Prawidłowe ciśnienie w ciąży – jakie jest?

Nudności w ciąży – przyczyny

W większości przypadków mdłości w ciąży nie powinny wzbudzać niepokoju. Są jak najbardziej naturalne, a dodatkowo, jak twierdzą naukowcy, takie objawy wiążą się ze zmniejszonym ryzykiem poronienia [3]. Nic dziwnego! Nudności w ciąży należą do fizjologicznych objawów zaliczanych do tzw. objawów domyślnych ciąży.

Dolegliwości wywołuje rosnący poziom progesteronu – hormonu niezbędnego do podtrzymania ciąży. Na mdłości wpływa też podwyższony poziom hormonów ciążowych – hCG (ludzka gonadotropina kosmówkowa) oraz estrogenów. W przypadku ciąży mnogiej, gdy poziom hCG jest jeszcze wyższy, ryzyko wystąpienia porannych nudności jest większe, a dolegliwości mogą być bardziej uciążliwe [2].

Wśród przyczyn „porannych mdłości” wymienia się także:

• niedobór witamin z grupy B – stosowanie preparatów wielowitaminowych zawierających witaminy z tej grupy zmniejsza częstość występowania nudności i wymiotów
• podłoże psychosomatyczne – zmęczenie, emocje z powodu ciąży i niekiedy także problemy rodzinne nasilają objawy. Bardzo często kobiety nie potrafią poradzić sobie z dolegliwościami ciążowymi i się stresują, co z kolei wywołuje poranne mdłości
• choroby towarzyszące, np. migreny, nadczynność tarczycy, choroby psychiczne, cukrzyca przed ciążą, zaburzenia żołądkowo-jelitowe oraz astma [1]

Jak sobie radzić z nudnościami w ciąży?

Sposobów na mdłości w ciąży jest wiele, a każdej kobiecie pomaga co innego. Jest jednak kilka prostych zasad, które mogą pomóc.

• Zapewnij sobie spokojne poranki. Po przebudzeniu nie wstawaj zbyt szybko. Zamiast zrywać się gwałtownie, lepiej poleżeć kwadrans dłużej. Leżąc, można się napić np. ciepłej herbaty i przegryźć coś – mogą to być suszone owoce. Pośpiech nie jest też wskazany w ciągu dnia, bo może nasilać mdłości.
• Nie przejadaj się. Jedz mało, ale często, najlepiej co dwie godziny. Omijanie posiłków i przedłużanie przerw pomiędzy nimi powoduje spadek poziomu glukozy we krwi, co może sprzyjać mdłościom. By temu zapobiec, poza domem warto mieć przy sobie „awaryjny” batonik muesli, garść suszonych owoców, migdałów lub orzechów.
• Nie zmuszaj się do jedzenia, zwłaszcza gdy nudnościom w ciąży towarzyszy brak apetytu.
• Zadbaj o codzienną dietę. Wybieraj potrawy lekkostrawne, bogate w białko (np. półtłusty lub chudy nabiał) – są lepiej tolerowane. W jednym z badań, obejmującym 14 ciężarnych z nudnościami, posiłki zawierające przede wszystkim białko skuteczniej zmniejszały nasilenie nudności niż posiłki zawierające większą ilość węglowodanów i tłuszczy [2].
• Wzbogać menu w produkty zawierające witaminę B6, która pomaga złagodzić mdłości. Są to: przetwory zbożowe, banany, ziemniaki, tuńczyk, kiełki pszenicy oraz chude mięso.
• Unikaj potraw ciężkostrawnych, tłustych, ostrych, pikantnych oraz zbyt kwaśnych, takich jak: smażone mięso, cytrusy, napoje gazowane, kawa i mocna herbata – mogą wywoływać mdłości w ciąży. Podobnie działają produkty wysokoprzetworzone, ponieważ mają często drażniący zapach oraz aromat.
• Pij dużo płynów, najlepiej powoli, małymi łykami przez cały dzień. Duża ilość płynów zapobiega odwodnieniu. To ważne, gdy mdłościom towarzyszą intensywne wymioty. Uwaga! Picie dużej ilości płynów na raz (jednym haustem) prowokuje nudności i wymioty. Lepiej też nie popijać posiłków – staraj się pić w przerwach pomiędzy nimi. Cały dzień warto sączyć wodę mineralną, słabą herbatę lub herbatki ziołowe, np. rumiankową. Można też wypróbować rzadki, płynny kisiel.
• Przekąś coś tuż przed snem. Wystarczy kawałek chrupkiego pieczywa, szklanka kakao, mały jogurt naturalny, 1 plasterek czy 2 plasterki chudego mięsa. Ssanie w żołądku nasila nudności w ciąży.
• Unikaj intensywnych zapachów. Kobieta w ciąży jest wyjątkowo wrażliwa i źle znosi woń detergentów, kosmetyków, a zwłaszcza jedzenia. Dlatego lepiej zrezygnować z gotowania, o ile to możliwe. Jeśli nie ma nikogo, kto pomoże w kuchni, przygotowuj od razu większe ilości i zamrażaj. Lepiej też omijać lokale gastronomiczne z intensywnymi zapachami.
• Starannie wietrz mieszkanie. Jeśli to tylko możliwe, śpij przy uchylonym oknie, a zimą przed snem otwieraj okno na oścież przynajmniej na 20 minut. Wietrz często pomieszczenia, w których przebywasz, kaloryfery ustaw na 20° Przegrzane, rozrzedzone powietrze zawiera za mało tlenu, co może pogłębiać nudności w ciąży.
• Oddychaj głęboko. Stań przy szeroko otwartym oknie i wykonuj głębokie, spokojne oddechy. Można też spacerować na świeżym powietrzu, ćwicząc głębokie oddychanie.
• Noś luźne ubrania. Pozwoli to skórze swobodnie oddychać. Unikniesz również ucisku na żołądek i przeponę. Dobieraj starannie biustonosz, zwróć uwagę na to, by bielizna i rajstopy nie uciskały w pasie.
• Myj częściej zęby. Na początku ciąży wiele kobiet odczuwa specyficzny, wywołujący mdłości smak w ustach. Najlepszym sposobem, by go zwalczyć, jest mycie zębów, a jeśli to niemożliwe, żucie gumy bezcukrowej lub ssanie miętówki.
• Zwolnij tempo życia. Znajdź czas w ciągu dnia, by poleżeć z nogami lekko uniesionymi do góry i się zrelaksować, co pomaga łagodzić nudności w ciąży.
• Pij herbatkę z imbiru . Imbir stymuluje perystaltykę układu pokarmowego i ma udowodnione działanie łagodzące mdłości w ciąży. Wystarczy zalać wrzątkiem 1 plaster lub 2 plastry korzenia, parzyć przez 10 minut pod przykryciem. Świeży imbir można też dodawać do posiłków, np. sałatek. Uwaga! Choć imbir jest bezpieczny dla kobiet w ciąży, może upośledzać funkcje płytek i teoretycznie zwiększać ryzyko krwawienia. Dlatego nie należy zalecać imbiru kobietom z predyspozycjami do zaburzeń krzepnięcia.
• Stosuj ciepłe okłady. Gdy mdłości dają w kość, ułóż się w pozycji półleżącej i przyłóż do brzucha termofor z ciepłą wodą.
• Pamiętaj o aktywności fizycznej. Pomaga zwykły, niezbyt obciążający spacer czy pływanie. Uważa się, ze codzienne spacery mogą pomóc kobietom w ciąży, bo wyciszają i zmniejszają stres.
• Skup się na czymś przyjemnym. Gdy pojawiają się mdłości w ciąży, dobrze jest oderwać myśli od problemu. Możesz np. posłuchać ulubionej muzyki, audiobooka albo obejrzeć film.
• Uspokój się i zrelaksuj. Niekiedy konieczna jest pomoc psychologa. Specjaliści twierdzą, że relaksacja, hipnoza oraz psychoterapia mogą pomóc niektórym pacjentkom [1].

Zgaga w ciąży – jak sobie z nią poradzić?

Mdłości w ciąży – tego lepiej unikać

Niektóre sposoby na mdłości zalecane powszechnie kobietom w ciąży mogą przynieść skutek odwrotny do zamierzonego, a niekiedy zaszkodzić dziecku. Należy się wystrzegać:

• stosowania leków ziołowych, które nie są przeznaczone dla kobiet ciężarnych – niektóre z nich mogą mieć działanie poronne. Kobiety ciężarne bez obaw mogą natomiast sięgać po napary z mięty, rumianku, czarnego bzu i melisy
• zażywania imbiru w tabletkach. Plasterek imbiru w herbacie nie zaszkodzi przyszłej mamie, ale imbir w postaci tabletek już tak. Przed zastosowaniem lepiej skonsultować się z lekarzem
• łykania leków bez recepty na własną rękę – zażywanie leków na poranne dolegliwości oraz jakichkolwiek suplementów należy zawsze skonsultować z lekarzem prowadzącym
• spożywania alkoholu, nawet w niewielkich ilościach – alkohol może nasilać dolegliwości i ma negatywy wpływ na dziecko
• picia octu i sody – roztwory octu (winnego czy jabłkowego) nie mają potwierdzonego korzystnego wpływu na nudności w ciąży. Podobnie jest z roztworem sody, który może jedynie doraźnie łagodzić objawy zgagi
• aromaterapii – niektórzy lekarze twierdzą, że aromaterapia w ciąży może przynieść więcej szkody niż pożytku, szczególnie w połączeniu z gorącą kąpielą w wannie. Ciepła woda wraz z intensywnymi zapachami aromatycznych olejków może doprowadzić do przedwczesnych skurczy

Nudności w ciąży – powikłania

Czasem mimo przestrzegania zasad oraz trzymania diety nudności i wymioty nadal są dokuczliwe lub się nasilają. Warto wówczas skonsultować się z lekarzem prowadzącym ciążę. Specjalista może rozważyć podanie leków, które pomogą złagodzić dolegliwości. Niekiedy u ok. 1–2 proc. kobiet mogą wystąpić tzw. niepowściągliwe wymioty ciężarnych (z ang. hyperemesis gravidarum – HEG). To bardzo rzadka i ciężka postać porannych mdłości w ciąży.

Jest najczęstszą przyczyną hospitalizacji w pierwszej połowie ciąży oraz drugą najczęstszą, po zagrożeniu porodem przedwczesnym, przyczyną przyjęcia do szpitala w czasie ciąży. HEG objawia się silnymi wymiotami, które grożą znaczną utratą wagi i odwodnieniem. Obserwuje się też spadek kwasowości krwi i hipokalemię, czyli niski poziom potasu we krwi. Należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza, gdy występuje przynajmniej jeden z poniższych objawów:

• rzadkie oddawanie moczu, ciemny kolor moczu lub zawroty głowy podczas wstawania, co może świadczyć o odwodnieniu
• wymioty powtarzające się w ciągu dnia, zwłaszcza jeśli w wymiocinach widać krew
• ból lub skurcze brzucha czy miednicy
• utrata masy ciała o ponad 2–3 kg
• gorączka lub biegunka, której towarzyszą nudności i wymioty
• poczucie beznadziejności, chęć przerwania ciąży lub myśli samobójcze z powodu nasilenia nudności i wymiotów

Na szczęście niepowściągliwe wymioty u ciężarnych kobiet nie są groźne dla dziecka. Zawsze jednak warto skonsultować je z lekarzem prowadzącym ciążę.

Bibliografia:

1. Nayeri, U.A. (2012). Niepowściągliwe wymioty ciężarnych – postępowanie krok po kroku. Ginekologia po Dyplomie, 5, 61-68. Pobrano z: https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/012/905/original/61-68.pdf
2. Niebyl, J.R. (2010). Nudności i wymioty w czasie ciąży. The New England Journal of Medicine, 363, 1544-50 (przedruk). Pobrano z: https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/013/033/original/20-26.pdf
3. Weigel, MM, Weigel, RM. (1989). Nausea and vomiting of early pregnancy and pregnancy outcomes: an epidemiological study. International Journal of Obstetrics & Gynaecology, 96(11), 1304-1311. Pobrano z: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2611169/