Kaszel trwający dłużej niż 8 tygodni to w terminologii medycznej kaszel przewlekły. Według ekspertów może na niego cierpieć nawet 1 na 10 osób. Co ciekawe, częściej mają z nim problem kobiety.
Kaszel pojawia się wtedy, gdy dochodzi do podrażnienia receptorów kaszlu. Warto wiedzieć, że poza nabłonkiem dróg oddechowych, płucami i oskrzelami występują one także w zatokach przynosowych, opłucnej, przeponie, przełyku, osierdziu, a nawet w błonie bębenkowej i w przewodzie słuchowym zewnętrznym. Wszechobecność receptorów kaszlowych w organizmie ludzkim sprawia, że przyczyny przewlekłego kaszlu są często niezwiązane z układem oddechowym.
Spis treści
Kaszel poinfekcyjny
Na początku infekcji pojawia się kaszel suchy, który z czasem przechodzi w kaszel mokry (z odksztuszaniem wydzieliny). Po ustąpieniu innych objawów infekcji może powrócić kaszel suchy. Bywa uporczywy i bardzo męczący. Zdarza się nawet, że powoduje ból mięśni oddechowych, które każdorazowo angażuje.
Niestety, kaszel po infekcji wirusowej może trwać miesiącami. Jest on efektem nadwrażliwości oskrzeli, spowodowanej uszkodzeniem komórek nabłonka oddechowego, i odsłonięciem receptorów kaszlowych. Ustąpi dopiero wtedy, gdy nabłonek oddechowy się zregeneruje. Aby przyspieszyć jego regenerację, warto zadbać o nawodnienie organizmu, nawilżenie powietrza oraz nieprzegrzewanie pomieszczeń, w których pracujemy i śpimy.
Można też stosować inhalacje z soli fizjologicznej oraz syropy lub tabletki do ssania zawierające wyciągi z szałwii, tymianku czy podbiału. Ulgę przyniesie także picie naparu z siemienia lnianego lub kisielu przygotowanego na jego bazie z dodatkiem domowego soku z malin lub mrożonych malin.
Warto zadbać także o właściwe nawodnienie organizmu, nawilżanie pomieszczenia, w którym przebywa chory. Skuteczne mogą być wspomniane inhalacje, łagodzące stan zapalny i wspomagające regenerację nabłonka. Jeśli te domowe sposoby nie pomagają, zgłoś się do lekarza. Czasem, aby uwolnić się od kaszlu poinfekcyjnego, trzeba sięgnąć po leki przepisane przez lekarza.
Najlepsza ziołowa herbata na kaszel
Zapalenie zatok
Częsta przyczyną przewlekłego kaszlu jest tzw. zespół ściekania wydzieliny po tylnej ścianie gardła. Jest on spowodowany chorobami zatok przynosowych. Wydzielina z zatok ścieka po tylnej ścianie gardła, drażniąc receptory kaszlowe. Podejrzewasz, że przyczyną przewlekłego kaszlu jest zapalenie zatok (czujesz, że po gardle spływa ci wydzielina)? Koniecznie skonsultuj się z laryngologiem, który zaleci odpowiednie leczenie.
Alergia lub astma
Suchy przewlekły kaszel bywa często objawem alergii. Ataki kaszlu są reakcją układu odpornościowego na kontakt z alergenem (pyłkiem roślin, roztoczami kurzu domowego, zarodnikami grzybów). W zależności od tego, jaki alergen nas uczula, kaszel może być sezonowy lub całoroczny. Często towarzyszy mu kichanie, łzawienie i swędzenie oczu oraz wodnisty, przezroczysty katar. Nie występują za to objawy świadczące o zakażeniu (gorączka, ból gardła, osłabienie). Jeśli podejrzewasz, że twój kaszel ma podłoże alergiczne, udaj się do alergologa. Specjalista zleci testy alergiczne i przepisze odpowiednie leczenie.
Nieleczona alergia może doprowadzić do astmy. Kaszel astmatyczny jest suchy, męczący, często towarzyszy mu duszność, uczucie ucisku lub ciężkości w klatce piersiowej oraz świszczący oddech. Jego ataki pojawiają się pod wpływem wysiłku lub silnych emocji. Oskrzela astmatyka są nadreaktywne. To znaczy, że reagują skurczem na rozmaite czynniki, takie jak: alergeny, zanieczyszczone powietrze, nagła zmiana temperatury otoczenia. Aby potwierdzić lub wykluczyć podejrzenie astmy, trzeba poddać się badaniu spirometrycznemu.
Kaszel refluksowy
Co ma wspólnego przewlekły kaszel z refluksem żołądkowo-przełykowym? Tłumaczy go obecność receptorów kaszlowych w przełyku i żołądku. Okazuje się, że cofająca się do przełyku z żołądka treść pokarmowa może je drażnić. Kaszel towarzyszący refluksowi jest najczęściej suchy i wcale niekoniecznie muszą mu towarzyszyć inne objawy refluksu, takie jak zgaga czy odbijanie.
W przypadku podejrzeń, że przyczyną przewlekłego kaszlu jest refluks żołądkowo-przełykowy, należy udać się do internisty lub gastrologa. Zmiana diety (unikanie tłustych, obfitych posiłków, niejedzenie co najmniej przez 2 godziny przed snem) oraz uniesienie wezgłowia łóżka i unikanie obciskającej odzieży może złagodzić objawy refluksu i uwolnić cię od kaszlu.
Roślinne leki wykrztuśne na męczący kaszel
Choroby serca
Suchy męczący przewlekły kaszel bywa objawem niewydolności lewej komory serca (sprawdź: choroby układu krążenia). Może towarzyszyć mu duszność, męczliwość (zła tolerancja wysiłku), pocenie się oraz lęk. Z podejrzeniem kaszlu na tle sercowym należy zwrócić się do kardiologa.
Przewlekły kaszel może być także objawem ubocznym przyjmowania niektórych leków na nadciśnienie.
POChP
Kaszel, duszność po wysiłku oraz uczucie ciasnoty w klatce piersiowej mogą być początkowymi objawami POChP (przewlekłej obturacyjnej choroby płuc). Obturacja to zwężenie światła dróg oddechowych na skutek toczącego się w nich przewlekłego procesu zapalnego. POChP jest chorobą przewlekłą. Ryzyko zachorowania na nią znacząco zwiększa palenie papierosów.
Obturację można zdiagnozować, wykonując badanie spirometryczne. Takie badanie powinien sobie zrobić profilaktycznie każdy palacz po 40. roku życia, nawet jeśli nie kaszle i nie ma duszności.
Krztusiec (dawniej nazywany kokluszem)
Silny, napadowy i przewlekły kaszel, który nasila się nocą i któremu często towarzyszy duszność i świst przy wdechu (przypominający „pianie”), a nawet wymioty, może być objawem krztuśca. To ostra choroba zakaźna dróg oddechowych objawiająca się zapaleniem tchawicy i oskrzeli wywoływanym przez pałeczką krztuśca (Bordetella pertussis). Pałeczka ta wydziela toksynę krztuścową osłabiającą mechanizmy odpornościowe.
Na krztusiec można zachorować w każdym wieku. Przechorowanie daje odporność na kilka lat. Podobnie jest z odpornością po szczepieniu przeciwko krztuściowi – zaleca się wykonanie szczepienia przypominającego co 10 lat. Zakażenie można zatem przechodzić kilka razy w życiu. Powikłaniem krztuśca może być zapalenie płuc. Choroba jest najgroźniejsza dla noworodków i niemowląt, które mają wąskie drogi oddechowe oraz niewykształcone jeszcze mechanizmy odpornościowe. Podejrzenie krztuśca potwierdza lub wyklucza badanie PCR wykrywające DNA bakterii lub wykrycie przeciwciał IgG.
Jakie dziecięce choroby zakaźne są niebezpieczne dla dorosłych?
Kaszel psychogenny
To suchy kaszel bez odksztuszania wydzieliny, który pojawia się jako reakcja organizmu na stres lub negatywne emocje. Może występować zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Nie towarzyszą mu inne objawy, które mogłyby świadczyć np. o zakażeniu. Nie ustępuje po podaniu leków przeciwkaszlowych.
Leczenie kaszlu psychogennego polega głównie na poprawie umiejętności radzenia sobie ze stresem lub wyeliminowaniu – jeśli to możliwe – czynnika powodującego stres. Pomocna jest psychoterapia.
Źródła:
- Oddychajmy.pl. (2022). Podstawowe objawy. Pobrane z https://oddychajmy.pl/podstawowe-objawy/?utm_source=google&utm_medium=cpc&utm_campaign=PI-SERP
- Witkiewicz, I. (2012). Przewlekły kaszel. Pobrane z https://www.mp.pl/pacjent/pulmonologia/lista/72208,przewlekly-kaszel
- European Lung Fundation. (b.d.). Przewlekły kaszel. Pobrane 22 czerwca 2022 z https://europeanlung.org/pl/information-hub/factsheets/przewlekly-kaszel/
