Spis treści
O roślinie słów kilka…
Bez czarny (Sambucus nigra L.) to jedna z najdłużej znanych roślin leczniczych. W medycynie naturalnej surowiec leczniczy stanowią kwiaty, kora, liście i owoce. Najczęściej sięga się po owoce bzu czarnego, które zawierają: antocyjany, flawonoidy, garbniki, sterole, pektyny, olejki eteryczne, kwasy organiczne. Małe czarne kuleczki są doskonałym źródłem witaminy C – 132,1 mg/100 g, zawierają też witaminy A i B6. W owocach znajdziemy również sole mineralne: glin, potas, żelazo, sód, wapń.
Dzięki tym wszystkim składnikom owoce czarnego bzu wykazują właściwości:
- napotne
- przeciwgorączkowe
- moczopędne
- przeczyszczające
- przeciwwirusowe
- wzmacniające odporność
- regulujące lipidogram.
Gdzie znaleźć czarny bez?
Czarny bez (inaczej bez lekarski, bzowina, hyćka, holunder) to krzew, rzadziej drzewo z rodziny przewiertniowatych. Rośnie pospolicie w całej Europie, a także w Afryce Północnej, Ameryce, Australii, Nowej Zelandii i Chinach.
W Polsce bez czarny rośnie na terenie całego kraju. Najczęściej występuje w lasach i na ich obrzeżach, na nieużytkach, w zaroślach, a nawet blisko gospodarstw domowych. Krzewy czarnego bzu sadzi się w parkach i ogrodach nie tylko jako rośliny lecznicze, ale też ozdobne. Roślina preferuje gleby żyzne, wilgotne i najlepiej czuje się w miejscach lekko zacienionych.
Kiedy zbierać owoce bzu czarnego?
Owoce czarnego bzu (Sambuci fructus) to małe kuleczki, które rosną na krzewie w postaci baldachogron. Na początku są zielone, z czasem zmieniają barwę na coraz ciemniejszą. Na przełomie sierpnia i września owoce dojrzewają. Czarne lub ciemnofioletowe lśniące, soczyste jagody zbieramy we wrześniu i październiku. Należy ścinać całe baldachy, na których wszystkie owoce są już dojrzałe.
Warto dodać, że owoce bzu czarnego otrzymały status GRAS (Generally recognized as safe for use in foods), czyli są bezpieczne zarówno dla dzieci, jak i dorosłych.
Nie można jednak spożywać owoców na surowo, gdyż zawierają trujące związki – sambucynę i sambunigrynę. Do objawów zatrucia zaliczamy m.in. osłabienie organizmu, bóle brzucha, biegunkę oraz wymioty.
Najwięcej szkodliwych substancji znajduje się w niedojrzałych owocach i świeżych kwiatach. Należy więc przed spożyciem koniecznie poddać obróbce termicznej.
Co można zrobić z owoców czarnego bzu?
Owoce czarnego bzu można suszyć, albo wykorzystywać świeże, by przygotować domowe naturalne środki lecznicze. Wystarczy z zebranych owoców przyrządzić sok, nalewkę lub odwar. Korzystajmy więc z drogocennych darów natury i cieszmy się zdrowiem!
Źródła:
- Liszka K., Najgebauer-Lejko D., Tabaszewska M., (2016). Owoce czarnego bzu (Sambucus nigra L.) – charakterystyka i możliwości wykorzystania w przemyśle spożywczym. Innowacyjne Rozwiązania w Technologii Żywności i Żywieniu Człowieka;
- Kołodziej B., Drozdzal K., (2011). Właściwości przeciwutleniające kwiatów i owoców bzu czarnego pozyskiwanego ze stanu naturalnego. Żywność Nauka Technologia Jakość, 18(4);
- Justyna Baraniak, Małgorzata Kania, Surowce roślinne i inne wybrane składniki preparatów prozdrowotnych przeznaczone do stosowania u dzieci, Postępy Fitoterapii 1/2014
- Senderski M.E., (2009). Zioła w leczeniu dolegliwości i chorób układu trawiennego i trzustki.
