Jeśli właśnie wyjęłaś kleszcza ze skóry, być może chciałabyś sprawdzić, czy jest on zakażony bakteriami Borrelia burgdorferii. Jednak według najnowszych zaleceń nie ma sensu wysyłanie go do badania, gdyż z powodu częstego zanieczyszczenia materiału przesyłanego do laboratorium, wynik takiego testu jest niewiarygodny.
Podpowiadamy, jaki test na boreliozę wykonać, i co jeszcze należy zrobić, by jak najszybciej sprawdzić, czy doszło do zakażenia boreliozą.
Spis treści
Rumień po ukąszeniu kleszcza – o czym świadczy?
Po wyjęciu kleszcza i zdezynfekowaniu skóry (np. Octeniseptem), trzeba dokładnie oglądać całe ciało przez kilka tygodni. U ok. 50-60 proc. osób – jeśli doszło do zakażenia boreliozą – po upływie kilku dni do kilku tygodni pojawia się na skórze charakterystyczny rumień po ukąszeniu kleszcza.
Cechy, które świadczą o tym, że rumień jest oznaką wczesnej fazy boreliozy to:
- wygląd rumienia – jest to czerwony okrąg, zwykle bledszy w środku, który pojawia się najczęściej w miejscu ukąszenia, choć bywa, że zupełnie gdzie indziej
- wielkość rumienia – zaczyna się od niewielkiej plamki, która stopniowo się powiększa, aż osiąga średnicę powyżej 5 cm. Najlepiej obrysować taką zmianę długopisem, by obserwować czy i jak rośnie.
Powiększający się rumień wędrujący daje stuprocentową pewność, że doszło do zakażenia krętkami Borrelia, bo objaw taki nie występuje w żadnej innej chorobie!
Jednak rumień nie pojawia się u wszystkich osób zakażonych krętkami. Dlatego jego brak nie oznacza, że na pewno nie zachorujesz.
Borelioza – objawy, przyczyny, diagnostyka, leczenie
Inne objawy boreliozy:
Po wyjęciu kleszcza trzeba zatem obserwować także swoje samopoczucie. Jeśli w czasie 1-4 tygodni pojawią się:
- gorączka
- dreszcze
- bóle głowy
Symptomy przypominające grypę to również charakterystyczne objawy po ugryzieniu kleszcza. Warto wtedy wykonać test na boreliozę.
Borelioza u dzieci – jak zapobiec zarażeniu?
Borelioza – badania, które warto wykonać
Oto testy na boreliozę, które warto wykonać, by wykluczyć zakażenie krętkami Borrelia:
1. Test PCR
Gdy nie minęło jeszcze 10 dni od wyjęcia kleszcza można zrobić tzw. test genetyczny, który wykrywa materiał genetyczny bakterii we krwi (do tego czasu krętki, czyli bakterie Borrelia, krążą we krwi, potem wnikają w tkankę łączną i nie są wykrywalne przy pomocy tego badania). Test na boreliozę jest dostępny m.in. w laboratoriach sieci Diagnostyka I Synevo.
Cena: ok. 350 zł
2. Test metodą ELISA
To badanie przeciwciał we krwi metodą immunoenzymatyczną. Można je wykonać dopiero po ok. 4-6 tygodniach od wbicia się kleszcza, gdyż wcześniej mamy do czynienia z tzw. okienkiem serologicznym (bakterie są już w naszym organizmie, ale nie wytworzył on jeszcze oznaczalnej w badaniu ilości przeciwciał).
Badanie na boreliozę metodą ELISA wykonuje się także jako pierwsze u osób, które nie zauważyły ukąszenia kleszcza, a mają objawy sugerujące infekcję krętkami Borrelia (niesymetryczne obrzęki i bóle stawów np. jednego kolana lub łokcia, osłabienie, narastające zmęczenie, bóle i zawroty głowy).
Test na boreliozę ELISA jest robiony w dwóch klasach IgM I IgG – dodatni wynik w którejkolwiek z nich może świadczyć o zakażeniu. Może, ale nie musi, gdyż ten test bywa czasem fałszywie dodatni – dlatego konieczne jest potwierdzenie diagnozy.
Cena: ze skierowaniem od lekarza NFZ jest bezpłatny, prywatnie kosztuje ok. 50 zł.
Testy na boreliozę – co oznacza dodatni wynik IgG i IgM?
3. Test potwierdzenia, czyli Western Blot
Dostajemy na niego skierowanie wówczas, gdy test ELISA okazał się dodatni. Także oznaczane są przeciwciała w dwóch klasach. Zarówno dodatnie IgG, jak i IgM, jeśli występują objawy boreliozy lub takie, które mogą świadczyć o boreliozie, są według wielu specjalistów wskazaniem do leczenia.
Na wypisie z laboratorium zawsze jest informacja, jak interpretować wynik badania na boreliozę – podane są zakresy wartości ujemnych i dodatnich. Są również wypisane prążki, czyli antygeny, które zostały wykryte.
Charakterystyczne dla boreliozy są m.in.:
- OspC (p23-25)
- OspA (p31)
- VIsE
- p39
- p20
- p18
- p58
Wykryte antygeny mogą być wskazówką, czy mamy do czynienia ze świeżą infekcją, czy też choroba przeszła już w stan przewlekły.
We wczesnych fazach zarażenia boreliozą stwierdza się najczęściej obecność antygenów OspC, p41 i p21, podczas gdy antygeny p100 i p18 p58 i VIsE są wskaźnikami późnej infekcji.
Przeciwciała p18 odgrywają z kolei ważną rolę w diagnostyce wczesnej neuroboreliozy (często określanej mianem boreliozy mózgowej).
Uwaga! Jeśli objawy wskazują na infekcję krętkami, a test Western Blot wychodzi ujemny, zaleca się powtórzenie badań po 3-4 tygodniach.
Cena: jest to badanie bezpłatne dla osób, które miały dodatni test Elisa i otrzymały skierowanie od lekarza. Prywatnie kosztuje ok. 150 zł w jednej klasie.
Ukłucie kleszcza a homeopatia
Jeśli obawiamy się zakażenia boreliozą, warto jest skontaktować się z lekarzem homeopatą – może doradzić zrobienie preparatu, który zwiększy odporność przeciwboreliozową naszego organizmu.
Jakie badanie na boreliozę wykonać, gdy od ugryzienia kleszcza minęło wiele lat, a objawy pojawiły się po czasie?
Zdarza się, że choroba długo rozwija się nierozpoznana. Mylona bywa bowiem z wieloma innymi schorzeniami (najczęściej reumatoidalnym zapaleniem stawów, stwardnieniem rozsianym czy zespołem przewlekłego zmęczenia). Jeśli jednak istnieją podejrzenia, że to krętki Borrelia mogą być odpowiedzialne za występujące od lat dolegliwości (tzw. późna faza boreliozy), trzeba przeprowadzić pełną diagnostykę.
1. Testy ELISA i Western Blot
Badanie na boreliozę zaczyna się od testu ELISA, a wynik dodatni również wymaga potwierdzenia testem Western Blot. Niestety zdarza się, że test ELISA w późnej fazie boreliozy wychodzi fałszywie ujemny – tak może być wówczas, gdy organizm jest bardzo osłabiony i nie wytwarza przeciwciał lub krętki są “schowane” przed układem immunologicznym np. w tkankach.
Wielu lekarzy uznaje wówczas, że boreliozy nie ma i zaprzestaje dalszej diagnostyki. Inni jednak nie poddają się tak łatwo i stosują specjalną prowokację. Zalecają krótkie (np. 7-10 dniowe) podanie antybiotyków (np. doksycykliny) lub pochodnych imidazolu (Metronidazol, Tinidazol), które spowodują uwolnienie antygenów krętkowych i wznowienie produkcji specyficznych przeciwciał. Wówczas może okazać się, że wykryje je np. test na boreliozę Western Blot.
2. Test LTT
Jeśli zachodzi potrzeba dalszych badań, można zrobić także badanie na boreliozę pod nazwą LTT borelioza (test transformacji blastycznej limfocytów), ale wymaga on przygotowania. Krew można pobrać dopiero po dwumiesięcznej przerwie w stosowaniu antybiotyków i wszelkich leków przeciwzapalnych (np. popularnego ibuprofenu).
Cena: ok. 500 zł
Badanie LTT uważane jest za bardzo swoiste dla boreliozy i często sprawdza się u chorych, u których nie udaje się wykryć przeciwciał przeciwkrętkowych we krwi. Są jednak opinie, że test ten bywa także fałszywie dodatni.
3. Test CD57+
Są także testy, które pośrednio mogą wskazywać na boreliozę, między innymi ocena subpopulacji limfocytów CD57+. Uważa się, ze spadek bezwzględnej liczby limfocytów CD57+ jest charakterystyczny dla boreliozy (choć nie występuje we wszystkich jej przypadkach). Z kolei wzrost po zakończeniu leczenia uznawany bywa za potwierdzenie jego skuteczności. Robią go niektóre laboratoria.
Cena: ok. 150 zł
Jak ochronić się przed owadami i kleszczami?
