Izotretynoina należy do grupy retinoidów, substancji posiadających aktywność witaminy A. Jest lekiem dokładnie przebadanym. Wykazuje szereg właściwości, wykorzystywanych od ponad 30 lat w terapii ciężkich postaci trądziku pospolitego. Z dobrym skutkiem dermatolodzy leczą nią w małych dawkach także inne choroby skóry – łojotok, łojotokowe zapalenie skóry, trądzik różowaty. Retinoidy przynoszą również doskonałe efekty w kuracjach anti-ageing.
Na różnych internetowych forach osoby zmagające się z zaawansowanym trądzikiem piszą entuzjastyczne opinie o działaniu leku. W mediach społecznościowych zamieszczane są spektakularne zdjęcia wykonane przed kuracją i po niej. Perspektywa pozbycia się dolegliwości, która uprzykrza nam życie, jest kusząca. Jednak zanim weźmiemy pod uwagę taką kurację, warto o niej wszystko wiedzieć.
Spis treści
1. Izotretynoina leczy trądzik i wygładza blizny
Działanie leku polega na zmniejszeniu aktywności gruczołów łojowych i zahamowaniu powstawania zaskórników. – Bakterie, które żyją w mieszku włosowym, żywią się łojem – wyjaśnia dr Magdalena Łuczkowska. – Jeśli nie dostaną pożywienia, giną z głodu, a stan cery się poprawia. Izotretynoina wykazuje również działanie przeciwzapalne, w sposób niewidoczny mikrozłuszcza naskórek, czyli likwiduje przyczynę powstawania trądziku. Dodatkowo wygładza blizny, które pozostały po ropnych wykwitach.
Olej z nagietka na suchą skórę i blizny
2. Leczenie trądziku izotretynoiną wymaga ścisłej kontroli dermatologa
Lek wydawany jest na receptę i należy go stosować pod okiem doświadczonego dermatologa. Specjalista odpowiednio przygotuje pacjenta do całej kuracji, co jest istotne. Izotretynoina może nie tylko wyleczyć trądzik, ale także poczynić w naszym organizmie niemałe spustoszenie. Jeśli zrozumiemy mechanizm działania leku i poznamy skutki uboczne pojawiające się w trakcie terapii, nie będziemy się nimi zamartwiać, gdy się pojawią.
Dawka izotretynoiny dobierana jest do masy ciała, a kuracja trwa od 16 do 24 tygodni. – Każdy pacjent jest leczony indywidualnie, dlatego nie warto pytać znajomych, jakie dawki przyjmują – podkreśla dr Magdalena Łuczkowska. – To zależy od rodzaju trądziku, jego umiejscowienia (tylko twarz czy także dekolt i plecy), stopnia zaawansowania, głębokości blizn. Ja zawsze zaczynam od mniejszej dawki, by sprawdzić, jak pacjent reaguje na leczenie.
3. Izotretynoina wkracza, gdy zawiodą inne leki
Izotretynoina jest lekiem pierwszego rzutu tylko w cięższych postaciach trądziku:
- ropowiczym
- guzkowym
- cystycznym
- bliznowaciejącym
Obecnie wskazania rozszerza się również do wszystkich postaci trądziku, które nie reagują na inne formy terapii. W chorobie o przebiegu lekkim i średnim, np. postaciach zaskórnikowo-krostkowych, stosuje się najpierw leczenie zewnętrzne i antybiotyki doustne w duecie z lekami zewnętrznymi. Dopiero w przypadku nawrotów choroby sięgamy po izotretynoinę.
4. Niezbędne są regularne badania krwi
Pierwsze badania należy wykonać przez rozpoczęciem terapii izotretynoiną, potem po pierwszym i trzecim miesiącu leczenia. Są to:
- morfologia
- próby wątrobowe ALAT i AspAT
- lipidogram (cholesterol i trójglicerydy)
Tabletki mogą być bowiem hepatotoksyczne, czyli mogą obciążyć wątrobę. W tym narządzie metabolizuje się większość leków.
5. Nie ma gwarancji, że trądzik nie powróci
Efekty kuracji widać po kilku tygodniach przyjmowania tabletek – nie tylko na twarzy. Ponieważ gruczoły łojowe pracują znacznie wolniej, przestają przetłuszczać się też włosy. – Terapia izotretynoiną zawsze przynosi efekty – mówi doktor Łuczkowska. – Jednak lek nie daje gwarancji braku nawrotu. Są one oczywiście o wiele rzadsze niż po leczeniu antybiotykami, ale się zdarzają.
Kolejną kurację można rozpocząć nie wcześniej niż po upływie 8 tygodni od zakończenia poprzedniej. Jednak postać trądziku nie jest już tak ciężka, jak na początku leczenia retinoidami. Wtedy zazwyczaj lekarz przepisuje lek zewnętrzny albo małą dawkę izotretynoiny.
6. Kuracja izotretynoiną wymaga stosowania specjalnej pielęgnacji
Leczenie trądziku izotretynoiną przynosi pewne skutki uboczne. Najuciążliwsze z punktu widzenia większości pacjentów są:
- suchość warg
- pękanie kącików ust
- wysuszenie błon śluzowych nosa, jamy ustnej i oczu
- zapalenie spojówek
- krwawienia z nosa
- suchość skóry twarzy
- suchość dłoni
Są też tacy pacjenci, którzy nie odczuwają żadnych dolegliwości poza spierzchniętymi ustami.
Wysuszoną skórę możemy ukoić kosmetykami i dermokosmetykami nawilżającymi do cery wrażliwej. Nie mogą to być ciężkie, tłuste kremy ani preparaty z witaminą A – podczas kuracji należy unikać jej stosowania na skórę oraz zażywania w postaci suplementów.
Regularne nawadnianie cery pozwoli na zniwelowanie uczucia swędzenia. Ponieważ w trakcie kuracji skóra jest osłabiona, cieńsza, nie należy jej drapać. Może to doprowadzić do powstania podrażnień i czerwonych plam. Usta trzeba natłuszczać kilka razy dziennie, by zapobiec ich pękaniu. Z kolei do oczu można zapuszczać w razie potrzeby krople nawilżające.
Podczas leczenia trądziku (oraz do 6 miesięcy po jego zakończeniu) należy unikać depilacji woskiem i silnego ścierania naskórka. Gdy przyjmujemy izotretynoinę, nie możemy używać środków przeciwtrądzikowych (żeli, kremów, maseczek, podkładów). Może to spotęgować wysuszenie skóry i jej nadwrażliwość. Należy zrezygnować także z peelingów złuszczających z użyciem kwasów i z zabiegów laserowych.
Domowe sposoby na zmęczone oczy
7. U kobiet aktywnych seksualnie terapia izotretynoiną wymaga stosowania antykoncepcji
Najważniejsze przeciwwskazania do stosowania izotretynoiny to ciąża, laktacja i okres, w którym staramy się o dziecko. Związane jest to z silnym działaniem teratogennym leku: może on wywoływać wrodzone, ciężkie wady i upośledzenia płodu. Dlatego podczas leczenia trądziku izotretynoiną pacjentka zobowiązuje się do stosowania skutecznej metody antykoncepcyjnej na miesiąc przed leczeniem i do dwóch miesięcy po zakończeniu terapii.
8. Podczas leczenia trądziku należy monitorować zmiany nastroju
W 1998 r. amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) ostrzegła, że możliwy jest związek pomiędzy depresją i myślami samobójczymi a izotretynoiną. Liczne analizy nie potwierdziły wzrostu występowania depresji po kuracji, choć rzadka podatność na tę chorobę w trakcie stosowania tego leku nie może być wykluczona. Dlatego podczas kuracji osób z depresją należy zachować ostrożność.
– Nawet zdiagnozowana depresja nie musi być bezwzględnym przeciwwskazaniem do leczenia trądziku retinoidami – mówi dr Łuczkowska. – Przez kilkanaście lat praktyki zdarzyło mi się leczyć osoby w czynnej depresji w ścisłej współpracy z psychiatrą. Warto pamiętać, że skuteczne leczenie trądziku najczęściej bardzo dobrze wpływa na psychikę. W widoczny sposób poprawia się wygląd, a więc i nastrój pacjentów.
9. Kurację można kontynuować latem
Przerwanie leczenia nie jest korzystne, bo trądzik po wakacjach się nasili. Niektórzy pacjenci obawiają się jednak leczenia izotretynoiną w letnich miesiącach, bo retinoidy uwrażliwiają skórę na promieniowanie ultrafioletowe. Latem można przyjmować izotretynoinę, ale cera musi być zawsze zabezpieczona wysokim filtrem przeciwsłonecznym, minimum SPF 30.
10. Tabletki na trądzik nie są tanie
Leczenie trądziku izotretynoiną jest długoterminowe, a cena tabletek na trądzik dość wysoka. W zależności od producenta tabletki na trądzik, zawierające izotretynoinę kosztują około 100–150 zł miesięcznie. Do tego należy doliczyć wizyty u lekarza, cykliczne badania krwi (chyba że uda nam się je wykonać na NFZ) i konieczność stosowania specjalnych, najlepiej aptecznych preparatów nawilżających skórę.
Źródła:
- https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/014/575/original/49-61.pdf?1481198453
- https://www.verywellhealth.com/all-about-isotretinoin-15665
