Mięta ogrodowa to jedno z najpopularniejszych ziół wykorzystywanych w celach leczniczych oraz do aromatyzowania deserów i napojów. Warto po nią sięgać, tym bardziej że jej uprawa jest bardzo łatwa i z powodzeniem można polecić ją osobom początkującym.
Spis treści
Mięta pieprzowa – najpopularniejszy gatunek w polskich ogrodach
Mięta pieprzowa (Mentha piperita) jest stosowana w ziołolecznictwie od wieków. Najczęściej wykorzystuje się ją do zwalczania problemów pokarmowych, w przypadku bólów żołądka i nudności. Nie podaje się jej jednak dzieciom poniżej 2. roku życia, osobom zmagającym się z refluksem przełyku oraz zgagą.
Liście mięty mają m.in. działanie rozkurczowe. Zmniejszają napięcie mięśni gładkich. Głównym składnikiem liści mięty jest mentol, nadający jej charakterystyczny smak i aromat. Jednocześnie dzięki temu składnikowi spożywanie mięty daje uczucie chłodu i orzeźwienia. Ta właściwość jest wykorzystywana przy aromatyzowaniu wody i innych napojów. W wielu kuchniach, jak choćby w kuchni francuskiej, mięta pieprzowa jest używana jako „pełnoprawna” przyprawa, np. do dań z mięs.
Mięta ogrodowa to roślina wieloletnia osiągająca wysokość do 90 cm (podczas kwitnienia). Mocno rozrasta się wszerz, lecz pędy są wzniesione. Pokrywają je owalne lub okrągłe, ostro zakończone liście, ząbkowane na brzegach. Mięta pieprzowa kwitnie najczęściej od czerwca do sierpnia. Kwiaty są liliowe lub różowe, wyrastają w kątach liści.
Jeśli mięta jest wykorzystywana w kuchni i domowej apteczce, pojawiające się pędy kwiatostanowe zaleca się uszczykiwać. Dzięki temu surowiec zielarski jest bardziej wartościowy (dotyczy to także innych gatunków). Mięta łatwo komponuje się w ogrodzie i na balkonie. Można ją łączyć z innymi ziołami, a także typowymi roślinami rabatowymi, np. żagwinem, aksamitką, miłkiem i gęsiówką. Na balkonach miętę często sadzi się z krzewami, by dekorowała podstawę pędu (zwiesza się lekko z donicy), a jednocześnie była osłonięta przed palącym słońcem.
Mięta polna – niedoceniany skarb polskich łąk
Mięta polna (Mentha arvensis) jest niedoceniana jako roślina lecznicza, tymczasem jest nie mniej wartościowa od wyżej opisanego gatunku. Występuje w Polsce naturalnie, jest pospolita. Można uprawiać ją także w ogrodach. Warto wyznaczyć roślinie granice wzrostu, np. uprawiając w pojemniku bez dna zakopanym w ziemi. Może rozrastać się ekspansywnie i zagłuszać inne rośliny.
Roślina dorasta średnio do 45 cm wysokości. Kanciaste, wzniesione łodygi pokryte są owalnymi lub podługowatymi liśćmi. Blaszki liściowe mają bardziej gładką powierzchnię w porównaniu z miętą pieprzową. Kwitnie od lipca do sierpnia, kwiaty są drobne, jasnofioletowe.
Dawniej dodawano miętę polną do mleka, co zapobiegało jego kwaśnieniu. Obecne bywa wykorzystywana jako kosmetyk, używa się jej m.in. do kąpieli parowych. Oczyszcza pory i ułatwia pozbycie się zaskórników.
Mięta zielona – bałkańska przyprawa zadomowiona w Polsce
Mięta zielona, nazywana miętą kłosową (Mentha spicata) występuje m.in. w krajach bałkańskich i Azji Zachodniej. Na Bałkanach jest cenioną przyprawą dodawaną m.in. do mięs i dań z ziemniaków. Mięta zielona to popularny dodatek do drinków. Zadomowiła się w Polsce – można ją spotkać również na stanowiskach naturalnych. Jest też uprawiana w ogrodach. Wydziela nietypowy zapach kojarzący się z… kminkiem. Zawiera mniej mentolu od mięty pieprzowej. Ma łagodniejszy smak i aromat. Zastosowanie jest podobne, działanie nieco słabsze.
Mięta zielona osiąga zwykle do 100 cm wysokości. Jest wyższa od innych gatunków mięty i później kwitnie (od sierpnia do września). Liście są wydłużone, mają mocno karbowaną powierzchnię. Wytwarza długie, kłosowate kwiatostany.
Mięta wodna – ozdoba oczek wodnych
Mięta wodna, nadwodna (Mentha aquatica) to roślina, z której korzysta się podobnie jak z pozostałych gatunków. Główna różnica polega na wymaganiach. Mięta wodna preferuje środowisko wilgotne, nie lubi gleb suchych. Dlatego można wykorzystywać ją do dekoracji oczek wodnych (w strefie brzegowej) i tym samym zapewnić sobie sezonowy dostęp do świeżej przyprawy. Ponadto uprawia się ją w ogrodach bagiennych i na terenach okresowo zalewanych.
Mięta wodna osiąga do 80 cm wysokości. Łodygi są wzniesione, pokryte jajowatymi, owłosionymi liśćmi. Kwiaty są różowe i w odróżnieniu od innych gatunków mięty tworzą nie wydłużone, lecz kuliste kwiatostany. Zazwyczaj kwitnie przez większość lata, ale może ponawiać kwitnienie jesienią.
Odmiany mięty – owocowy i czekoladowy szał
Poszczególne odmiany mięty, mieszańce międzygatunkowe, a także podgatunki, znacznie różnią się aromatem. Wybór jest szeroki. Jedną z ulubionych roślin dzieci jest mięta czekoladowa (Mentha piperita ‘Chocolate’), często dodawana do deserów. Łączy zapach mentolu i czekolady. Niesamowity, orzeźwiający, owocowy aromat wydziela mięta truskawkowa (Mentha species). Ma także atrakcyjny wygląd. Wytwarza zwarte kępy, a łodygi pokryte są licznymi, drobnymi liśćmi. Dobrze pasuje do kilkugatunkowych kompozycji uprawianych w skrzyniach i doniczkach na balkonie.
Cytrusowy, kwaskowaty aromat charakteryzuje miętę cytrynową (Mentha gentilis var. citrata). Mięta cytrynowa jest idealna do aromatyzowania lemoniady. Mniej intensywny, ale osobliwy zapach wydziela mięta bananowa. To odmiana mięty polnej (Mentha arvensis). Dobrze sprawdza się jako dodatek do deserów i koktajli. Atrakcyjny wygląd (zielono-żółte liście) i aromat kojarzący się z egzotycznymi przyprawami to domena mięty imbirowej (Mentha gracilis Ginger). Tworzy efektowne kompozycje w obrębie rodzaju Mentha, ponadto warto ją łączyć z ozdobnymi roślinami uprawianymi w ogrodzie, na tarasie lub balkonie.
Jak uprawiać miętę na balkonie i w ogrodzie? Porady
Poszczególne gatunki i odmiany mięty mają nieco odmienne wymagania, ale istnieją uniwersalne zasady dotyczące całej grupy.
Chociaż większość mięt preferuje stanowiska widne, słoneczne, należy unikać bezpośredniego nasłonecznienia. W takich miejscach uprawa jest bardziej kłopotliwa, zwłaszcza w donicach i skrzyniach. Optymalne jest lekkie zacienienie – wtedy rośliny dobrze się rozwijają, a jednocześnie nie są tak narażone na wysychanie i poparzenia słoneczne. Przy silnym nasłonecznieniu liście często się przebarwiają, np. na czerwono na brzegach.
Mięta radzi sobie w półcieniu. W uprawie balkonowej (optymalny jest balkon od strony wschodniej) często łączy się ją z wyższymi roślinami, np. krzewami i trawami ozdobnymi. Warto przy tym pamiętać, że mięta w pojemnikach nie osiąga takich rozmiarów jak w gruncie. Roślinie należy zapewnić żyzne próchnicze podłoże (na balkonie uniwersalną ziemię z piaskiem w proporcji 3 : 1).
Gatunki mięty mają różne wymagania dotyczące pH. Bez wchodzenia w szczegóły – trzeba po prostu unikać sadzenia ich w glebach o skrajnym odczynie, np. silnie zasadowym i kwaśnym. Wierzchołki pędów warto uszczykiwać – to pobudzi je do krzewienia. Dzięki temu pokrój rośliny jest atrakcyjniejszy. W czasie susz wymagają podlewania. Konieczne jest regularne nawadnianie w uprawie balkonowej, latem nawet kilka razy w tygodniu.
Mięta wodna powinna być uprawiana na terenach wilgotnych. W typowej, średnio przepuszczalnej ziemi ogrodowej może szybko zamierać. Nawożenie w żyznym podłożu w ogrodzie nie jest konieczne. W uprawie balkonowej można sporadycznie, np. co 3–4 tygodnie, stosować nawozy organiczne (humusowe). Miętę łatwo rozmnaża się przez ukorzenianie sadzonek pędowych.
Jak suszyć miętę?
Najbardziej wartościowy jest świeży surowiec zielarski – liść mięty. Jednakże warto zgromadzić zapasy na zimę. Odrzuca się liście, które zawierają plamy i są zdeformowane. Miętę najlepiej suszyć w warunkach naturalnych, w ciepłym, ale przewiewnym miejscu, wolnym od bezpośredniego nasłonecznienia. Temperatura suszenia mięty nie powinna przekraczać 35 st. C. Liście układa się cienkimi warstwami, np. na płaskich, blaszanych tackach. Po wysuszeniu należy je przechowywać w pojemnikach przepuszczających powietrze, np. w papierowych torbach. Dobrym sposobem przechowywania jest zamrażanie – umieszczanie rozdrobnionych świeżych liści w kostkach lodowych.
