W polskiej kuchni burak czerwony występuje głównie pod postacią jarzynki na ciepło, czerwonego barszczu oraz ćwikły. Sok z surowego buraka nie jest zbyt popularny ze względu na mało wyrazisty, przez niektórych określany jako ziemisty, smak. Szkoda, bo surowy burak ma znacznie więcej walorów prozdrowotnych niż poddany obróbce termicznej. Pod pływem wysokiej temperatury traci część witamin, w tym deficytową w polskiej diecie witaminę B9, czyli kwas foliowy. W tym artykule spróbujemy przekonać was do picia buraczanego soku, jeśli nie saute, to z dodatkami.
Spis treści
Sok z buraka – właściwości
Skład czerwonego buraka jest naprawdę imponujący. Jak na bulwę przystało, jest magazynem składników odżywczych, w tym białka i węglowodanów. Zawiera też dużą dawkę witamin z grupy B oraz witamin antyoksydacyjnych C, A i E. Surowy burak ma także sporo żelaza, potasu, magnezu, cynku oraz pierwiastków śladowych, m.in. miedzi i molibdenu.
Burak jest także skarbnicą polifenoli (jak m.in. betakarotenoidy i betanina, czyli intensywny czerwony barwnik), które stanowią skuteczne antidotum na nadmiar wolnych rodników i działają przeciwzapalnie. Na szczególną uwagę zasługuje betanina – barwnik nadający charakterystyczną buraczkową barwę bulwom. Betanina ma właściwości antyoksydacyjne oraz chroni roślinę przed promieniowaniem UV. Jest ona także naturalnym składnikiem soku żołądkowego, ułatwiającym nam wchłanianie składników odżywczych, m.in. wapnia, żelaza oraz białka. Usprawnia też pracę jelit, między innymi dlatego, że jest prawdziwym przysmakiem dla „dobrych” bakterii, które je zasiedlają.
Na co jest dobry sok z buraka?
Sok z buraka poprawia krążenie krwi. Ma działanie wspomagające w leczeniu chorób układu krążenia. Może m.in. obniżyć zbyt wysokie ciśnienie krwi (nie więcej niż o kilka mm Hg) i wspomagać leczenie choroby wieńcowej. Stymuluje także krążenie mózgowe, korzystnie wpływa więc na koncentrację. Przy okazji warto dodać, że dla dobrego funkcjonowania układu nerwowego, więc także i mózgu, niezbędny jest dostatek witamin z grupy B, a w soku z buraka jest ich naprawdę dużo.
Za prozdrowotne działanie soku z buraka odpowiadają zawarte w nim azotany, które powodują uwalnianie do krwi tlenku azotu. Wyższe stężenie tlenku azotu we krwi zmniejsza ryzyko zmian miażdżycowych prowadzących do zawału serca i udaru mózgu. Pozytywnym następstwem wzrostu stężenia tlenku azotu we krwi jest lepsze ukrwienie serca, mięśni, płuc, co przekłada się na zwiększenie wydolności organizmu. Właśnie dlatego sok z buraka kochają sportowcy, którzy żartobliwie nazywają go naturalnym środkiem dopingowym. Tlenek azotu stymuluje także zwiększenie wydzielania niektórych hormonów, np. insuliny czy hormonu wzrostu. Dlatego regularne picie soku z buraka może przyczynić się do obniżenia stężenia glukozy we krwi oraz przyspieszenia procesów regeneracyjnych w organizmie.
Przeciwmiażdżycowe działanie ma także trio witamin: B9 (kwas foliowy), B6 oraz B12, które są niezbędne do neutralizacji homocysteiny, związku okrzykniętego mianem cholesterolu XXI wieku. Homocysteina uszkadza śródbłonek naczyniowy, co sprawia, że cholesterol łatwiej osadza się na ścianach naczyń. Obniżenie poziomu homocysteiny, podobnie jak obniżenie poziomu „złego” cholesterolu LDL, pomaga chronić serce przed chorobą wieńcową i mózg przed udarem.
Sok z buraka na anemię
Codzienne picie soku z czerwonego buraka jest zalecane szczególnie osobom cierpiącym na niedokrwistość. Do wytwarzania elementów morfotycznych krwi, a w szczególności czerwonych krwinek, niezbędne jest żelazo. Wprawdzie w buraku jest go niewiele, ale obecność kwasu foliowego i witaminy B12 poprawia jego przyswajalność. Wchłanianie żelaza z przewodu pokarmowego zwiększają również zawarte w soku z buraka kwasy organiczne (jabłkowy, cytrynowy), które zakwaszają treść pokarmową – a w kwaśnym środowisku żelazo wchłania się znacznie lepiej.
Szklaneczka soku z buraka w codziennej diecie to dobre wsparcie dla czerwonych ciałek krwi. Warto popijać go także do posiłków bogatych w żelazo (czerwone mięso, ryby), aby poprawić jego wchłanianie.
Sok z buraka na zaparcia
Regularne picie soku z buraka, zwłaszcza na czczo, może pomóc w rozwiązaniu problemu z zaparciami. Ma to związek z dość wysoką zawartością błonnika oraz substancji usprawniających trawienie oraz pozytywnym wpływem soku na mikrobiotę jelitową.
Przepis na sok z buraka
Mdły i ziemisty smak buraczanego soku może zniechęcać do jego regularnego picia. Nie wszyscy wiedzą, że odrobinę lepiej smakuje on po schłodzeniu. Dla poprawienia walorów smakowych warto mieszać buraki z innymi warzywami lub owocami.
Z burakiem świetnie komponuje się jabłko, marchew, a także pomarańcza czy truskawki. Inny wariant to dodanie do buraka soku z cytryny (pięknie podbije jego barwę) oraz odrobiny miodu do smaku. Amatorom wytrawnych wariantów smakowych być może bardziej przypadnie do gustu dodatek ogórka kiszonego lub soku z kiszonych ogórków. Albo picie soku z kiszonych buraków zamiast z surowych.
Sok z buraka można przygotować w wyciskarce, najlepiej wolnoobrotowej, lub w sokowirówce. Brak tego typu urządzeń nie wyklucza jednak możliwości przygotowania soku. Bulwy buraka (oraz twarde owoce, np. jabłka) należy umyć, obrać ze skórki, pokroić na kawałki i zblendować, ewentualnie utrzeć na tarce o małych oczkach (im bardziej rozdrobniony będzie burak, tym łatwiej wyciśniemy z niego sok). Następnie buraczaną papkę przeciskamy przez gazę. Na tym etapie można dodać sok z pomarańczy lub cytryny.
Sok z surowych buraków saute
Składniki:
- kilka świeżych czerwonych buraków
- szczypta soli
Wykonanie:
Buraki umyć, obrać ze skórki obieraczką do warzyw. Rozdrobnić i przepuścić przez wyciskarkę do soków lub sokowirówkę. Posolić do smaku.
Sok buraczano-marchwiowy
Składniki:
- 5–6 średniej wielkości buraków
- 2 nieduże marchewki
- sok z cytryny do smaku
Wykonanie:
Buraki i marchew umyć, obrać ze skórki. Rozdrobnić i przepuścić przez wyciskarkę do soków lub sokowirówkę. Dodać odrobinę soku z cytryny.
Sok buraczano-marchwiowo-jabłkowy
Składniki:
- 5–6 średniej wielkości buraków
- 2 nieduże marchewki
- 2 kwaśne jabłka (najlepiej szara reneta)
Wykonanie:
Buraki, marchew i jabłka umyć, obrać ze skórki. Rozdrobnić i przepuścić przez wyciskarkę do soków lub sokowirówkę.
Sok z buraka – przeciwwskazania
W przypadku soku z buraka lepiej zachować umiar, choć jest to produkt bardzo zdrowy. Nadmiar zawartych w nim składników o działaniu prokinetycznym (czyli zwiększającym perystaltykę) może doprowadzić do biegunki.
Ze względu na dość wysoką zawartość szczawianów picie soku z buraka, zwłaszcza w dużych ilościach, jest niewskazane w takich chorobach, jak reumatyzm, kamica nerkowa oraz dna moczanowa. Nie jest to przeciwwskazanie bezwzględne, jednak osobom cierpiącym na wymienione choroby nadmiar soku z buraka może zaszkodzić. Jeśli jednak w celu podreperowania morfologii krwi wypijają od czasu do czasu małą szklaneczkę soku z buraka, nie powinno dojść do nasilenia objawów chorobowych.
Sok z buraka – przechowywanie
Sok z buraka najlepiej wypić od razu po wyciśnięciu, ponieważ z czasem traci on część swoich właściwości prozdrowotnych. Jeśli jednak ktoś nie ma czasu na codzienne wyciskanie soku, może przygotować zapas na cały tydzień, rozlać do niewielkich butelek, zakorkować i przechowywać w lodówce.
