Konopie to bardzo stara, powszechnie dostępna roślina siewna, której uprawy od zawsze były fundamentem rolnictwa na całym świecie. Większość z nas kojarzy je jednak z marihuaną, mającą status narkotyku, o którym wiadomo, że bywa stosowany w leczeniu bólu w medycynie.
To prawda, jednak roślina ta może mieć różne odmiany i być wykorzystywana w różnych formach do celów leczniczych. Wszystko zależy bowiem od jednej z jej dwóch dominujących substancji czynnych, które mają odmienne działanie. Są to: THC (delta-9-tetrahydrokannabinol) o działaniu psychoaktywnym i CBD (kannabidiol) – pozbawiony tego działania.
Spis treści
Medyczna marihuana
Od niedawna (2017 rok) konopie indyjskie, czyli te zawierające duże ilości THC, mają status produktu leczniczego i można je w Polsce sprzedawać w aptece – wyłącznie na receptę i w ściśle określonych przypadkach. Medyczna marihuana ma zastosowanie szczególnie w leczeniu bólu nowotworowego oraz powikłań po chemioterapii (mdłości) i terapii silnymi lekami przeciwbólowymi (opiaty). Sprawdza się u pacjentów w hospicjach w terminalnej fazie nowotworu:
- poprawia nastrój
- działa przeciwbólowo
- znosi skutki uboczne silnych leków przeciwbólowych, np. morfiny
W preparatach z medycznej marihuany korzysta się z obu aktywnych substancji – THC i CBD, co eliminuje efekt psychoaktywny zioła. – Oba kannabinoidy nieco znoszą swoje wzajemne działanie. THC jest stymulujący, pobudzający – poprawia nastrój, a CBD ma działanie uspokajające, przeciwdepresyjne, lekko nasenne – mówi prof. dr hab. Iwona Wawer, zwolenniczka wykorzystania konopi w terapii. Nie ma więc ryzyka halucynacji, zmian nastroju, uzależnienia. Marihuana jest też wykorzystywana do leczenia bólów i spastyczności u chorych na stwardnienie rozsiane.
Dostępne preparaty i leki z medycznej marihuany:
- w formie suszu (z określoną zawartością THC czy CBD lub mieszane) do palenia, jako tzw. skręt
- w formie sprayu – wyciąg z rośliny w aerozolu do podawania doustnie (bardzo drogi)
- w formie waporyzacji – susz jest podgrzewany w waporyzatorze
- w formie syropu – do picia
Olejek CBD – czym jest i jak działa?
Jak leczyć się medyczną marihuaną?
W medycynie paliatywnej, czyli zajmującej się terapią bólu, schemat podawania medycznej marihuany jest określony: lekarz przepisuje silne leki przeciwbólowe lub przeciwdrgawkowe na receptę. Gdy nie działają, proponuje inne. Jeśli nadal brak poprawy, zaproponuje preparat z marihuaną. Wypisze ją na receptę RPW – na środki odurzające. Może ją w Polsce wypisać każdy lekarz oprócz lekarza weterynarii. Nie musi mieć specjalnych uprawnień.
W praktyce to problem, podobnie jak z lekami opioidowymi – lekarze odsyłają pacjentów do innych specjalistów z obawy o ewentualne komplikacje czy ze względu na swoje przekonania.
Kłopot z apteką
Medyczna marihuana jest sprowadzana przez hurtownie i specjalistyczne firmy z krajów cieplejszych niż Polska. Problem w tym, że niewiele aptek się tego podejmuje, mimo że farmaceuci wiedzą, jak obchodzić się z psychoaktywnymi substancjami, bo przecież na co dzień sprzedają np. opiaty. Także zakonnicy prowadzący hospicja są otwarci na stosowanie medycznej marihuany – uważają, że skoro można komuś ulżyć w cierpieniu, to należy to zrobić.
Wiele leków zawiera syntetyczny kannabinoid THC, co świadczy o tym, że jest on bardzo istotnym, pod względem skuteczności, składnikiem w lecznictwie.
Czy mogę wyhodować konopię?
Hodowla konopi indyjskich jest w Polsce zabroniona, zresztą wymagałaby ona ogromnej wiedzy. To roślina długiego dnia. – Nawet jeśli polskie lato jest bardzo upalne, roślinna nie wytworzy dostatecznej ilości psychoaktywnego składnika, gdyż nasz dzień jest dla niej za krótki. Dlatego nielegalne hodowle są doświetlane, co często ujawnia policja, demaskując uprawy w piwnicy – wyjaśnia prof. Iwona Wawer.
Natomiast konopie włókniste (siewne) są niezwykle łatwe w uprawie i wydajne, szczególnie w polskim klimacie (rośnie lawinowo liczba przyznanych dopłat unijnych na uprawę konopi przemysłowych). – Rośliny te nie wymagają stosowania herbicydów, co czyni z nich produkt ekologiczny – dodaje. Wykorzystuje się całą roślinę: kwiatostany, łodygi oraz nasiona. Jednak konopie siewne mogą być uprawiane na terenie naszego kraju jedynie po uzyskaniu odpowiednich zezwoleń.
Preparaty z konopi siewnych
W konopiach włóknistych, oleistych głównym kannabinoidem jest CBD. Występują też niewielkie ilości THC. W sprzedaży jest bardzo dużo produktów konopnych – niewymagających recepty, które rzadko mają status produktu leczniczego. Najczęściej są to suplementy. – Najcenniejszym preparatem jest ekstrakt z kwiatów konopi (szczytowa część rośliny), który zawiera mieszaninę kannabinoidów, w tym kannabidiol, kannabinol, kannabigerol i inne – mówi prof. dr hab. Iwona Wawer.
Preparaty z konopi siewnych, czyli np. olejek z CBD, robi się tak: do bazy, czyli spożywczego oleju konopnego, dodaje się ekstrakt kwiatów konopi siewnych. To, ile się go doda, decyduje, jaką ma moc. Najbardziej popularne zawierają 3 proc. CBD, więcej – 5 czy 10 proc. To znakomity naturalny preparat o bogatym składzie.
Czyste CBD?
UE dopuszcza do sprzedaży preparaty konopne mające poniżej 0,3 proc. THC. Jednak Polska uznała, że powinno się dążyć do całkowitej eliminacji obecności tego kannabinoidu. Jest to jednak technicznie trudne w naturalnej postaci (roślina zawsze zawiera przynajmniej śladowe ilości THC). Dlatego w naszym kraju ostatecznie dopuszczono do sprzedaży preparaty konopne mające poniżej 0,2 proc. THC. To nie wszystko.
Otóż, w odpowiedzi na wymagania prawne, rynek farmaceutyczny postanowił wyprodukować syntetyczne, czyste CBD, bez śladów THC. Na potrzeby rynku odpowiedzieli Chińczycy, oferując taki syntetyczny związek. Obecnie w sprzedaży (także w Polsce) bywają preparaty oleju konopnego z czystym syntetycznym CBD. Bez śladu THC, ale też bez innych związków.
Ciekawe: W preparatach z czystym CBD znajdują się śladowe pozostałości wszystkich procesów syntezy, np. rozpuszczalników itp., wynikające z metody produkcji. Nie jest to już wówczas naturalny produkt. Jednakże przeciętny użytkownik nie ma możliwości sprawdzić, jaki produkt kupuje, gdyż nie zrobi analizy chemicznej. Smutne jest to, że syntetyczny produkt uchodzi za bezpieczniejszy od naturalnego tylko dlatego, że nie ma śladowych ilości THC.
Kannabinoidy – co warto o nich wiedzieć?
CBD na wiele dolegliwości
Jednak nawet syntetyczne CBD jest wartościowym produktem. To cenny związek, mający wiele zastosowań korzystnych dla zdrowia. Działa uspokajająco, przeciwdepresyjnie, przeciwzapalnie, antyoksydacyjnie. Mogą go stosować właściwie wszyscy – w każdym wieku. Polecany jest zwłaszcza pacjentom, którzy przeszli COVID, osobom tygodniami zamkniętym w domach, w depresyjnym nastroju, żyjącym w stresie spowodowanym utratą pracy, obawą o zdrowie – pomaga odzyskać równowagę, poprawić nastrój.
Terapeutyczne zastosowania CBD
- na silną nerwowość
- na poprawę snu
- przeciwlękowo
- w depresji
- do leczenia skutków PTSD (zespół stresu pourazowego)
CBD – sklep
Sklepy CBD są coraz popularniejsze – oferują produkty konopne. Zwykle obsługa może doradzić, co stosować, choć dobrze byłoby skonsultować się uprzednio z lekarzem, który zna się na terapii konopnej. Sprzedawane tam towary (jak wszystkie inne na rynku, czyli np. żywność czy suplementy diety) muszą być notyfikowane. Na ich opakowaniu musi być podana informacja, kto je wyprodukował.
Jeśli producent ten uzyskał pozwolenie GIS-u (Głównego Inspektoratu Sanitarnego) na wprowadzenie swojego towaru do obrotu, oznacza to zagwarantowaną czystość mikrobiologiczną, brak skażenia metalami ciężkimi itd.
Forma podania preparatu konopnego
To, w jakiej formie zastosujemy preparaty konopne z CBD, zależy od naszych potrzeb.
CBD można stosować na 4 sposoby:
- podjęzykowo – krople oleju
- przez układ trawienny – susz, olejek i kapsułki
- przez skórę – maści, kremy, olejek (miejscowe działanie przeciwzapalne)
- przez układ oddechowy – w formie skręta do palenia lub poprzez waporyzator
CBD posiada też rejestrację jako lek i jest dopuszczony do leczenia dwóch ciężkich zespołów padaczkowych u dzieci.
Konopie w kuchni
Leki z konopi – gdzie szukać CBD?
1. Susz CBD
Suszone kwiaty konopi siewnych – nie do palenia, lecz do przygotowania naparu. Podczas parzenia we wrzątku nie rozpuszcza się wiele kannabinoidów, więc herbatka ma lekkie działanie uspokajające. Jest smaczna, polecana do picia wieczorem lub w stanach wzburzenia i napięcia. Warto dodać odrobinę syropu owocowego, miodu – powstaje napój dla całej rodziny. Można też włożyć susz konopny do woreczka tiulowego i wrzucić do kąpieli. Uwalnia się miły ziołowy zapach, co potęguje efekt lekko relaksacyjnego działania ziela.
2. Olejek CBD
W różnych stężeniach, o działaniu uspokajającym i przeciwzapalnym. Stosujemy go np. podjęzykowo lub jako dodatek do potraw – kilka kropel wieczorem lub według indywidualnych potrzeb. Testem jakości olejku CBD jest smak. Gorzki i nieprzyjemny daje nam pewność, że olejek jest bogaty w cenne substancje czynne. Olej można też stosować zewnętrznie – jako kosmetyk regeneracyjny i przeciwstarzeniowy.
3. Pasta CBD
Jest skoncentrowanym preparatem konopnym – bardziej skondensowaną formą olejku CBD. To sprawia, że produkt jest dość drogi, lecz zalecany w przypadku leczenia ciężkich chorób, które wymagają przyjmowania dużych dawek kannabinoidów. Stężenie CBD w paście może sięgać nawet 50 proc., podczas gdy olejki CBD zawierają zazwyczaj do 20 proc. CBD. O tym, jak stosować pastę, powinien zadecydować lekarz.
4. Maść konopna
Olej konopny o działaniu nawilżającym, odżywczym, kojącym, z dodatkiem innych aktywnych składników, np. o działaniu rozgrzewającym. Do stosowania przy bólach stawów, ale też łuszczycy.
5. Łuskane ziarna konopi
Popularnie nasiona konopi są karmą dla ptaków, np. dla kanarków. Jednak stanowią również wspaniałe superfood dla człowieka. Smakują jak orzeszki z nutą zielonego groszku. Są źródłem bardzo wartościowego białka – ze wszystkimi niezbędnymi (egzogennymi) dla człowieka aminokwasami.
Nasiona konopi można kupić też w formie zmielonej – jako siemię konopne czy mąka. Są źródłem błonnika pokarmowego, sprawdzą się jako dodatek do koktajli. Nasiona konopi można również użyć jako bazę do hummusu i past kanapkowych, można je dodać do muesli czy sałatki. Ze względu na zawartość cennych kwasów omega-6 i omega-3 najlepiej spożywać je na surowo.
Wszechstronna roślina
Konopie są cennym surowcem. Ścięte o odpowiedniej porze dają włókna nadające się na tkaniny. Pierwsze dżinsy uszyto właśnie z konopi. Do wyprodukowania tkanin konopnych potrzeba znacznie mniej wody niż do produkcji bawełny. Z pociętych suchych łodyg konopi produkuje się też beton konopny – termoizolujący materiał, niezwykle ekologiczny w produkcji i zastosowaniu.
5 problemów zdrowotnych, w których warto zastosować olejek CBD
Olej konopny – cena
Może być dość wysoka. Buteleczka pięcioprocentowego oleju z CBD (10 ml) kosztuje około 200 zł. Dziesięcioprocentowy preparat będzie miał już cenę około 400–600 zł. Jeśli zużywamy zawartość takiej buteleczki w ciągu tygodnia – zapłacimy dość sporo.
Prof. dr hab. Iwona Wawer
Emerytowana profesor Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, wieloletni kierownik Zakładu Chemii Fizycznej na Wydziale Farmaceutycznym. Na kierunku zielarstwo w Karpackiej Państwowej Uczelni w Krośnie prowadzi wykłady z metod analizy surowców roślinnych, fitochemii, chemii ogólnej, suplementacji diety.
Źródła:
- Czapluk, M., Czerniak, A. (2020). Rozwój rynku uprawy i przetwarzania konopi przemysłowych w Polsce. Pobrano z: https://www.politykainsight.pl/_resource/multimedium/20198941
- Wojtasiński, Z. (2016). Pierwszy polski suplement diety z konopi siewnych w aptekach. Pobrano z: http://nauka.pap.pl/palio/html.run?_Instance=cms_nauka.pap.pl&_PageID=6&dep=309340&_CheckSum=594548336
- Larsen, C., Shahinas, J. (2020). Dosage, efficacy and safety of cannabidiol administration in adults: a systematic review of human trials. Journal of Clinical Medicine Research, 12(3), 129–141. Pobrano z: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7092763/
