Jak smakuje pigwa? W czasach kiedy cukier, czyli słodki smak, zdominował nasze wyobrażenie o kulinarnej przyjemności, ona nadal ma się dobrze. Ten niepozorny, twardy i bardzo kwaśny owoc wciąż jest cennym elementem wielu naturalnych kuracji, które wzmacniają układ odpornościowy. Pigwę można spożywać w formie nalewki lub soku. Także pestki będą cennym surowcem leczniczym. Zastosowanie pigwy jest jednak znacznie szersze – owoc ten ma wiele właściwości leczniczych. Oto, jak z nich korzystać.
Ciekawe rozróżnienie
Utarło się nazywać pigwą także pigwowca. Oczywiście botanicznie i z wyglądu rośliny się różnią, np. pigwa miewa rozmiar gruszki a pigwowiec – orzecha włoskiego. Jednak zastosowanie obu owoców i ich właściwości zdrowotne są niemal identyczne. Różnią się głównie wielkością. Dlatego można ich używać zamiennie, z podobnym efektem leczniczym.
Ważne: dojrzałe owoce pigwy czy pigwowca nie nadają się do jedzenia na surowo. Pozostają twarde i bardzo kwaśne. Jednak oddają swój niezwykły aromat oraz cenne właściwości zdrowotne w domowych przetworach i nalewkach.
Spis treści
Pigwa – właściwości zdrowotne
Owoce pigwy w medycynie naturalnej zawsze były stosowane w łagodzeniu przeziębień i problemów trawiennych. Kwaśny smak pigwy był też sposobem na poprawianie apetytu. To wiedziały nasze babcie. Współczesna medycyna zaś potwierdziła, że właściwości pigwy wynikają z zawartości wielu cennych substancji odżywczych.
Pigwa była niegdyś wykorzystywana przede wszystkim jako roślinny surowiec leczniczy. Tradycyjna medycyna chińska zalecała (i tak jest do dziś) stosowanie kory pigwy jako środka do dezynfekcji niegojących się ran i owrzodzeń. Z kolei nasiona pigwy – ich łupiny – namaczano, gotowano, by uzyskać przypominający galaretę wyciąg do przemywania oczu i płukania gardła podczas infekcji. Pigwy używano kiedyś także jako naturalnego odświeżacza powietrza – ze względu na jej silny i trwały aromat.
Tym, co w pigwie najcenniejsze, jest zawartość związków aktywnych biologicznie, czyli opóźniających procesy starzenia. Są to polifenole oraz flawonoid, które znajdują się w miąższu pigwy i jej skórce. Pigwa jest więc źródłem silnych antyoksydantów, pomaga redukować stany zapalne oraz przyczynia się do zmniejszenia ryzyka chorób przewlekłych. Co ważne, owoce pigwy są odporne na szkodliwy wpływ zanieczyszczenia środowiska.
Jakie właściwości ma pigwa:
- zwalcza wolne rodniki, czyli opóźnia procesy starzenia
- wzmacnia i uelastycznia ścianki naczyń krwionośnych, co pomaga zapobiegać powstawaniu siniaków czy mikrowylewów
- pomaga regulować poziom lipidów, na przykład tzw. złego cholesterolu (LDL), zmniejsza agregację płytek miażdżycowych w tętnicach i żyłach, czyli chroni przed miażdżycą
- działa przeciwzapalnie i wspiera układ odpornościowy
Jakie witaminy zawiera pigwa?
Spożywanie owoców pigwy może pomóc uzupełnić niedobory witaminy C, witaminy B1 i B2. Owoce pigwy są też bogate w kwasy organiczne: kwas jabłkowy, kwas winowy oraz kwas cytrynowy, mające właściwości lecznicze. Działają one ściągająco (przeciwdrobnoustrojowo) w wyniku łączenia się z białkami śluzówki jamy ustnej.
Owoce pigwy i pigwowca są też źródłem cennych pierwiastków: żelaza, potasu, miedzi, boru, tytanu, niklu, glinu i manganu. Zawierają także aminokwasy, takie jak np. asparagina, cysteina czy glicyna.
Wszystkie te substancje chronią nas przed infekcjami, bo ich kombinacja wzmacnia układ odpornościowy.
Wartości odżywcze
Średni owoc pigwy (92 g) zawiera:
- potas (181 mg, 5% dziennego zapotrzebowania)
- żelazo (644 µg, 4%)
- magnez (7,4 mg, 2%)
- wapń, siarkę, miedź
- witaminę C (14 mg, 23% )
- ryboflawinę – witaminę B2 (28 µg, 2%)
- witaminę B6 (37 µg, 2%)
- witaminy A, PP, B1, B5 (kwas pantotenowy), kwas foliowy
Pigwa przy problemach układu pokarmowego
Pestki pigwy, skórka oraz jej liście także są cenne dla zdrowia. Mają silne właściwości antybakteryjne, bakteriostatyczne oraz przeciwgrzybicze. Jest to wykorzystywane w kuracji pigwą regulującej dolegliwości żołądkowe i jelitowe. Owoce pigwowca są też bogate w pektyny, czyli błonnik rozpuszczalny, który usprawnia pracę jelit, reguluje wypróżnienia oraz zwiększa uczucie sytości.
W usprawnianiu działania układu pokarmowego pomocny bywa napar z nasion pigwy. Pomoże przy:
- stanach zapalnych przewodu pokarmowego
- nieżycie żołądka
- uszkodzeniach śluzówki żołądka
- niestrawności
- zgadze
- refluksie
Przepis na napar z pestek pigwy dla „żołądkowców”:
1 łyżkę pestek pigwy wsyp do słoika i zalej szklanką wrzątku. Następnie zakręć szczelnie słoik i potrząsaj energicznie kilka minut, by wydobyć z nasion cenne związki. Po 2–4 godzinach pij po pół szklanki dziennie.
Pigwa na przeziębienie
Owoce pigwy mogą być naturalnym środkiem na jesienno-zimowe infekcje górnych dróg oddechowych. Ze względu na zawartość witaminy C oraz polifenoli pomagają wzmocnić naturalne siły organizmu do walki z wirusami. W tym celu warto stosować przetwory pigwy, takie jak: sok, nalewka czy konfitura, ale też napary.
Pigwa do herbaty
- Pierwszy sposób:
Umyj owoce. Cienkie plasterki pigwy zasyp cukrem w słoiczku – kilka łyżeczek na kilka owoców. Następnie odstaw pigwę do przemacerowania się – najlepiej do lodówki, by nie doszło do spleśnienia mieszanki. Dodawaj do gorącego naparu jak cytrynę. - Drugi sposób:
Pokrojone owoce pigwy zasyp cukrem i włóż do garnka. Zagotuj i duś bez przykrycia, aż masa zmięknie. Tak przygotowane owoce przełóż do szczelnego słoiczka i trzymaj w lodówce lub zamknij na gorąco. Możesz dodawać pigwę do herbaty po łyżeczce lub do smaku. - Trzeci sposób – najprostszy:
Wrzuć kilka plasterków świeżej pigwy do kubka, zalej gorącą herbatą lub wrzątkiem.
Sok z pigwy na przeziębienie – przepis
Przygotuj około 1 kg owoców pigwy lub pigwowca i około 0,5 kg cukru. Umyj owoce, nie obieraj. Przetnij je na ćwiartki, by wyciąć gniazda nasienne. (Pestki możesz wydrążyć i wykorzystać do przygotowania naparu na żołądek). Następnie potnij owoce na plasterki. Ułóż warstwowo w słoju, przesypując cukrem.
Zakręć szczelnie słój i trzymaj w ciepłym miejscu przez kilka dni (4–5). Raz dziennie wstrząsaj zawartością. Kiedy powstanie syrop, zlej go do mniejszych słoików lub butelek, zakręć i zapasteryzuj – gotuj we wrzątku około kwadransa. Po tym czasie sok jest gotowy.
Pamiętaj: aby zwiększyć antyinfekcyjne działanie soku z pigwy, do szklanki soku można dodać 1 łyżeczkę miodu pszczelego.
Pigwa – przeciwwskazania
Pigwa korzystnie wpływa na zdrowie, lecz bywają także przeciwwskazania do jej stosowania.
- Glikemia. Do przetworów z pigwy stosuje się sporo cukru. Dlatego osoby źle tolerujące glukozę, np. chore na cukrzycę (typu 1 i 2), kobiety z cukrzycą ciążową czy mające insulinooporność, powinny unikać słodzonych soków i konfitur z pigwy.
- Potas. Pigwa zawiera sporo potasu, dlatego nie jest wskazana dla osób stosujących dietę ubogopotasową.
- Alergia. Ten, kto jest uczulony na śliwki, brzoskwinie czy morele, reaguje też alergicznie na pigwę. Wszystkie wymienione owoce zawierają podobne białko, które jest odpowiedzialne za wywołanie alergii.
- Problemy żołądkowe. Pigwa jest źródłem specyficznych cukrów, takich jak fruktoza oraz poliole, które w nadmiarze mogą nasilać refluks, powodować bóle brzucha i mdłości.
Uwaga: nie należy popijać sokiem z pigwy leków, bo może on obniżać wchłanianie substancji aktywnych – dlatego że owoce pigwy są bogate w substancje śluzowe.
Nalewka z pigwy
W Polsce tradycyjnie w wielu domach na jesieni nastawia się nalewkę – pigwówkę. To jednak wyrób alkoholowy, więc nie dla każdego. Przepisów jest wiele. Ten najprostszy wygląda tak:
Kilka owoców pigwy (ok. 7) pokrój w plasterki i zasyp cukrem (600 g) warstwami. Odstaw naczynie z pigwą przykryte gazą na 4–5 dni. Kiedy owoce puszczą sok, zalej je alkoholem (600 ml spirytusu i 400 ml wódki). Zakręć szczelnie słoik. Po około 2–3 miesiącach zlej nalewkę do butelek – gotowe!
Źródła:
- Wojdyło, A. (2011). Ocena możliwości zastosowania owoców pigwy pospolitej w produkcji przetworów o wysokiej zawartości polifenoli i aktywności przeciwutleniającej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. https://www.dbc.wroc.pl/Content/7445/PDF/Ocena_mozliw_zastos_owoc_pigwy_Wojdylo_Aneta_DBC.pdf
- Watychowicz, K., Janda, K., Jakubczyk, K., Wolska, J. (2017). Chaenomeles – health promoting benefits. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny, 68(3), 217–227. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28895387/
- Poradnik zielarski. (2021). Pigwa – bogactwo witaminy C, pyszna jako: pigwa do herbaty. Pobrane z https://www.poradnikzielarski.pl/ziola-lecznicze/pigwa-bogactwo-witaminy-c-pyszna-jako-pigwa-do-herbaty.html
