Spis treści
Gdzie rosną magnolie?
Magnolie należą do najpiękniejszych kwitnących drzew i krzewów. Liczą ponad 80 gatunków. Rosną zarówno w umiarkowanych, jak i tropikalnych lasach, na brzegach rzek wschodniej Azji oraz na terenie obu Ameryk. Do Europy dotarły z Dalekiego Wschodu.
Magnolia swoją nazwę zawdzięcza nazwisku francuskiego botanika Pierre’a Magnola, który żył w latach 1638-1715. W Polsce zadomowiły się tylko te gatunki magnolii, które były wytrzymałe na mrozy.
Magnolia w lecznictwie
Tradycyjna medycyna chińska i japońska od tysięcy lat wykorzystuje preparaty pozyskiwane z kory i pąków kwiatowych różnych gatunków magnolii jako lek przeciwdepresyjny, uspokajający, a także łagodzący objawy astmy.
Z kwiatów magnolii sporządza się aromatyczny napój ułatwiający trawienie, a marynowane płatki magnolii dodawane są jako przyprawa do ryżu. Magnolia od lat posiada monografię farmakopei chińskiej Pharmacopeia of the People’s Republick of China oraz japońskiej Japanese Pharmacopeia XIV.* To znaczy, że wymagania jakościowe surowca stosowanego do wytwarzania produktów leczniczych z magnolii zostały szczegółowo określone (w oparciu o wcześniej przeprowadzone badania). Natomiast w Korei leki pozyskane z magnolii zalecane są do terapii cukrzycy.
Magnolie od dawna też stosowane były w lecznictwie Ameryki Północnej. Najczęściej wykorzystywano w tym celu magnolię wirginijską (Magnolia virginiana). Przetwory z magnolii stosowali rdzenni mieszkańcy (Indianie), a także europejscy osadnicy – wyciąg etanolowy z kory magnolii był używany jako środek służący do zapobiegania malarii. W 1820 roku kora magnolii miała już swoją monografię w U.S. Pharmacopoeia. Opisana została tam jako środek przeciwgorączkowy i przeciwreumatyczny.
Z kolei meksykańscy uzdrawiacze curanderos w swojej tradycyjnej medycynie ludowej docenili inny gatunek tej rośliny – Magnolia ovata. Pozyskiwali z kory magnolii lek przeciwbólowy.
Konwalia majowa – właściwości i działanie lecznicze
Magnolia lekarska we współczesnej farmacji
Współcześni farmaceuci, badając substancje zawarte w różnych gatunkach magnolii, potwierdzają jej różnorodne lecznicze działanie. Obecnie uznaje się, że w lecznictwie największe znaczenie ma magnolia lekarska (Magnolia officinalis), a surowcem farmaceutycznym jest jej kora (Magnoliae cortex).
Dowiedziono, że otrzymane z magnolii lekarskiej ekstrakty, a także czyste substancje lecznicze mają wpływ na centralny układ nerwowy i mogą być wykorzystywane jako środek przeciwlękowy, uspokajający i ułatwiający zasypianie. Ich skuteczność potwierdza wiele przeprowadzonych ostatnimi laty badań farmakologicznych w różnych ośrodkach na całym świecie (opublikowanych m.in. w Journal of Etnopharmacology i Nutrition Journal).
Z kolei wyizolowane z magnolii lekarskiej substancje magnolol i honokiol, wykazują działanie przeciwskurczowe, a sam magnolol – przeciwzapalne.
Magnolia ovata i magnolia purpurowa
Farmakolodzy zainteresowali się jakiś czas temu także docenianą w Meksyku magnolią o nazwie Magnolia ovata. W 2011 r. zespół brazylijskich naukowców opublikował w czasopiśmie Phytomedicine wyniki z badań, które wykazały wyraźne działanie analgetyczne (przeciwbólowe) ekstraktu etanolowego z kory drzewa Magnolia ovata.
We współczesnym lecznictwie Dalekiego Wschodu tak jak przed wiekami nadal stosowane są także inne gatunki magnolii, w tym najważniejsza – magnolia czerwonokwiatowa nazywana też magnolią purpurową (Magnolia liliiflora). To okazały, rozłożysty krzew, który zakwita później niż inne magnolie. Jej pachnące, białe z purpurowym podbarwieniem kwiaty zachwycają wyjątkową urodą. Przetwory z tych kwiatów oraz pąków są uznawane za cenny lek na przeziębienie – działają przeciwzapalnie na błony śluzowe nosa oraz łagodzą ból.
Czyli odkrycia rodem z ludowej medycyny wielu krajów potwierdza także współczesna nauka. A zainteresowanie leczniczymi własnościami magnolii rośnie z roku na rok. Coraz częściej w piśmiennictwie naukowym wspomina się o działaniu przeciwnowotworowym ekstraktów z magnolii. Przypuszcza się, że mogą okazać się pomocne przy leczeniu boreliozy, choroby Alzheimera i innych chorób. Na potwierdzenie wyników tych obiecujących badań musimy jednak jeszcze poczekać.
Krwawnik pospolity – właściwości i zastosowanie w medycynie chińskiej
Magnolia lekarska w polskiej aptece
Ekstrakty z magnolii lekarskiej do niedawna w Polsce nieznane, można coraz częściej kupić w aptekach lub sklepach zielarskich. Podkreśla się ich działanie uspokajające, pomagające w zaśnięciu, łagodzące stres.
Ekstrakty z magnolii wchodzą też w skład suplementów (także uspokajających i nasennych) złożonych polecanych np. osobom prowadzącym stresujący styl życia oraz kobietom w okresie menopauzy.
Uwaga! Preparatów z magnolii nie mogą zażywać kobiety w ciąży.
Ciekawostki o magnolii
Otrzymywany z liści różnych gatunków magnolii olejek magnoliowy uważany jest w kosmetyce jako cenny środek do pielęgnacji włosów.
Do rodziny magnoliowatych (Magnoliaceae), jednej z najstarszych ewolucyjnie rodzin roślin kwiatowych, obok magnolii należą także znane na całym świecie rośliny użytkowe, takie jak:
- azjatycka Michelia champaca, z której pozyskuje się olejek szampakowy
- Talauma mexicana, która dla pięknych kwiatów uprawiana była w Ameryce już przed pojawieniem się Europejczyków,
- Lirodendron chinense to okazałe drzewo odkryte w Chinach dopiero w 1875 roku. Jego kora także jest uznawana za surowiec leczniczy, a zakres jej stosowania jest zbliżony do tego jaką ma magnolia lekarska.
- Bardzo podobny do gatunku Lirodendron chinense jest, coraz popularniejszy w Polsce, tulipanowiec amerykański (Lirodendron tulipifera), który pochodzi z południowo-wschodnich obszarów Ameryki Północnej. Jest to bardzo okazałe drzewo ozdobne o zielonożółtych kwiatach przypominających tulipany. Niestety, nie jest to roślina lecznicza.
* Farmakopea to „kodeks apteczny”. Zawiera opisy leków i surowców farmaceutycznych. Każdy taki opis (leku lub surowca farmaceutycznego) nazywany jest farmakopealną monografią. Farmakopea jest zbiorem monografii określających wymagania oraz metody badania leków i surowców z których są wytwarzane, jak też ich opakowań. W Polsce obowiązuje Farmakopea Polska, która jest opracowywana i wydawana przez Urząd Rejestracji Produktów leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.
