Kwas chlebowy jest napojem znanym przede wszystkim w krajach Europy Wschodniej. Od ponad tysiąca lat ludy słowiańskie z terenów dzisiejszej Białorusi, Ukrainy, Rosji, Polski wytwarzały i piły kwas chlebowy.
Kiedyś nazywany był napojem ludzi ubogich, ponieważ najpierw trafił pod strzechy. Kwas chlebowy wywodzi się ze wsi, ponieważ jest napojem tanim w produkcji i niewymagającym specjalnych nakładów finansowych. Z biegiem czasu jednak doceniono jego walory – nie tylko smakowe, ale również prozdrowotne. Dotarł więc także do domów szlacheckich, zakonów oraz na dwory królewskie.
Obecnie kwas chlebowy zaliczany jest do tak zwanej zdrowej żywności. Możemy kupić gotowy produkt w sklepie albo pokusić się o samodzielne przygotowanie kwasu chlebowego w warunkach domowych. Oprócz tego, że świetnie gasi pragnienie i orzeźwia w gorące, letnie dni, jest także napojem o licznych właściwościach korzystnych dla zdrowia.
Spis treści
Co to jest kwas chlebowy?
Kwas chlebowy jest napojem otrzymywanym w wyniku alkoholowej fermentacji chleba, do którego dodaje się cukier oraz drożdże. Po procesie fermentacji powstaje napój o bardzo niskiej zawartości alkoholu (około 0,7–2,2%), który jest naturalnym probiotykiem i stanowi doskonałą alternatywę dla wszelkich napojów słodzonych, gazowanych, a nawet słodkich soków owocowych.
Jak smakuje kwas chlebowy?
Jak każdy produkt otrzymywany w wyniku fermentacji również kwas chlebowy jest delikatnie gazowany. Poprawia to dodatkowo jego smak oraz nadaje mu właściwości orzeźwiające. Zdaniem wielu osób kwas chlebowy przypomina trochę colę. Charakteryzuje się specyficznym, słodko-kwaśnym smakiem, czasem z lekką nutką goryczki, w zależności od sposobu jego wykonania. Również kolor płynu zależy od tego, jakiego chleba użyje się do produkcji kwasu chlebowego. Napój może przyjmować więc barwę od jasno- do ciemnobrązowej. Pachnie chlebem, zbożem i drożdżami.
Jakie są właściwości zdrowotne kwasu chlebowego?
Prawdziwy kwas chlebowy, sporządzony tylko na bazie naturalnych składników, posiada cenne właściwości prozdrowotne. Znany jest szczególnie z tego, że stanowi bardzo dobre źródło probiotyków. Zawiera bakterie kwasu mlekowego, które wspierają mikroflorę jelitową naszego przewodu pokarmowego. A, jak wiadomo, prawidłowa mikrobiota jelitowa jest podstawą zdrowia i odporności organizmu.
Z innych składników obecnych w kwasie chlebowym warto wymienić takie, jak:
- witaminy z grupy B, witamina C oraz E (zwana witaminą młodości)
- szereg cennych składników mineralnych, jak między innymi cynk i selen, odpowiedzialnych za prawidłowy przebieg wielu procesów fizjologicznych oraz wpływających na odporność organizmu. Na uwagę zasługuje tu szczególnie obecność selenu, ponieważ ten ważny pierwiastek nie występuje w zbyt wielu produktach spożywczych
- enzymy, które ułatwiają trawienie i wspomagają prawidłową pracę przewodu pokarmowego
Kiedy warto pić kwas chlebowy?
Zasadniczo kwas chlebowy można pić zawsze wtedy, gdy mamy ochotę na orzeźwiający napój. Skutecznie ugasi pragnienie, a jednocześnie wesprze nasze zdrowie. Z głównych właściwości kwasu chlebowego można wymienić następujące:
- podnosi odporność – kwas chlebowy, ze względu na obecność ważnych szczepów probiotycznych oraz witaminy C, pozytywnie wpływa na funkcje układu immunologicznego i wspiera mechanizmy obronne organizmu, a co za tym idzie, zmniejsza ryzyko zachorowania na różnego rodzaju infekcje
- wspiera pracę narządów trawiennych – poprawia przemianę materii, polepsza trawienie i reguluje mikroflorę jelitową. Można go stosować w przypadku wzdęć, nadkwasoty i niestrawności. Z tego zapewne względu niegdyś bardzo chętnie sięgano po kwas chlebowy po obfitych ucztach. Również dzisiaj kwas chlebowy coraz częściej gości w menu wielu restauracji, stanowiąc wsparcie dla przejedzonego żołądka
- wspomaga leczenie niektórych schorzeń przewlekłych, takich jak np. zapalenie stawów, miażdżyca (pomaga obniżyć poziom cholesterolu LDL), cukrzyca
- wzmacnia układ sercowo-naczyniowy
- przynosi ulgę w bólach głowy i w bólach mięśni
- wpływa korzystnie na układ nerwowy – głównie ze względu na obecność witamin z grupy B oraz selenu
- ułatwia detoksykację organizmu – reguluje wypróżnianie, ma właściwości oczyszczające, może być stosowany podczas diety odchudzającej, gdyż sprzyja utracie zbędnych kilogramów
- sprzyja wzmocnieniu organizmu, działa pozytywnie na metabolizm i ogólną kondycję oraz samopoczucie
Jak widać, kwas chlebowy to nie tylko smaczny napój, którym można popijać obfity posiłek. To przede wszystkim zdrowy produkt, którego nie powinno zabraknąć w domowej spiżarni.
Kto powinien pić kwas chlebowy?
Generalnie każdy, kto troszczy się o swoje zdrowie i stara się włączyć do swojego codziennego jadłospisu naturalne produkty. Kwas chlebowy powinny w szczególności pić osoby, które cierpią na zaburzenia trawienia, obniżoną odporność, schorzenia przewodu pokarmowego, układu sercowo-naczyniowego, cukrzycę, stany zapalne stawów, migreny, bóle mięśniowe, artretyzm.
Kwas chlebowy pomoże także osobom odchudzającym się i dbającym o prawidłową sylwetkę. Doda energii osobom zmęczonym, poprawi samopoczucie i wpłynie korzystnie na ogólną kondycję organizmu.
Skąd wziąć dobry kwas chlebowy?
Jeśli chcemy wspomóc zdrowie kwasem chlebowym, szukajmy go w sklepach ze zdrową żywnością. Przed zakupem przeczytajmy dokładnie etykietę. W skład dobrego kwasu chlebowego musi wchodzić słód jęczmienny i żytni, ewentualnie pszenny z domieszką mąki razowej, cukier i drożdże. Uważajmy na produkty, które kwasem chlebowym są tylko z nazwy, a zawierają głównie cukier i sztuczne substancje wzbogacające smak i zapach.
Prawdziwy kwas chlebowy najlepiej przygotować samodzielnie w domu. Wówczas mamy pewność, że pijemy produkt najwyższej jakości, pozbawiony jakichkolwiek sztucznych dodatków. Tradycyjna receptura jest prosta, kilkuskładnikowa, łatwo dostępna.
Przepis na domowy kwas chlebowy
Do wykonania kwasu chlebowego potrzebna… nieco cierpliwości oraz niewielu składników. Są to:
- czerstwy żytni chleb razowy na zakwasie – 1,5 kg
- drożdże – 5 g
- cukier – 200 g
- woda – 5 litrów
Opcjonalnie, dla podkreślenia smaku i aromatu, możemy użyć również rodzynek i/lub soku z połowy cytryny.
- Chleb kroimy w kostkę. Jeśli chcemy, aby nasz kwas chlebowy był ciemnobrązowego koloru, możemy opiec kawałki chleba w piekarniku w temperaturze 180 stopni przez 5 minut. Jeśli tego nie zrobimy, napój będzie miał jaśniejszą barwę (lecz te same właściwości prozdrowotne).
- Chleb umieszczamy w naczyniu – najlepiej dużym i glinianym, takim jak do kiszenia ogórków. Jeśli jednak takowego nie posiadamy, można wykorzystać duży szklany słój lub zwykły garnek.
- Wodę zagotowujemy i studzimy do temperatury około 60 stopni. Ciepłą wodą zalewamy chleb, dodajemy cukier i drożdże. Naczynie przykrywamy i odstawiamy w ciepłe miejsce na 3 dni.
- Po 3 dniach płyn przecedzamy przez kilka warstw gazy do innego naczynia. Dodajemy rodzynki (garść) i sok z cytryny bez pestek. Ponownie przykrywamy i odstawiamy w chłodne miejsce na 24 godziny.
- Po dobie kwas chlebowy przecedzamy do butelek przez gazę lub drobne sitko. Tak przygotowany kwas chlebowy należy przechowywać w lodówce i wypić w ciągu tygodnia.
Do przechowywania kwasu chlebowego najlepiej używać butelek szklanych. Butelki napełniamy tylko do 3/4 objętości! W przeciwnym razie powstający w procesie fermentacji gaz mógłby je rozsadzić. Na dnie butelki może zgromadzić się naturalny osad, który nie stanowi przeciwwskazań do picia napoju i nie wpływa na właściwości zdrowotne kwasu chlebowego.
Warto wiedzieć! Do kwasu chlebowego oprócz (lub zamiast) rodzynek możemy dodać również inne owoce suszone, jak np. morele lub żurawinę. Dobrym pomysłem będzie także dodatek świeżych owoców sezonowych (maliny, truskawki, wiśnie), ziół (mięta, melisa, werbena cytrynowa) albo przypraw korzennych (imbir, cynamon). Ich dodatek nie tylko podniesie walory smakowe napoju, ale wpłynie korzystnie również na jego właściwości zdrowotne.
Ten prosty przepis na kwas chlebowy naprawdę trudno zepsuć :). Warto więc przygotowywać cenny napój samemu i korzystać z jego dobroczynnych właściwości częściej niż tylko okazjonalnie.
Kto nie powinien pić kwasu chlebowego?
W zasadzie nie ma przeciwwskazań do tego, aby kwas chlebowy pili wszyscy. Pomimo niewielkiej ilości alkoholu uważany jest praktycznie za napój bezalkoholowy, w związku z czym może być bezpiecznie spożywany również przez dzieci. Jedynie u najmłodszych – dzieci poniżej 3 roku życia – kwas chlebowy może czasem powodować wzdęcia, w związku z tym, że jest to napój fermentowany i gazowany.
Nie powinny pić kwasu chlebowego również kobiety w ciąży i karmiące piersią. Wiąże się to z tą niewielką ilością alkoholu, który w kwasie chlebowym się pojawia, a wiadomo, że nawet najmniejsza jego ilość może negatywnie wpływać na prawidłowy rozwój płodu.
Poza tym jednak kwas chlebowy to naturalny produkt, którego właściwości są coraz bardziej doceniane. I słusznie, gdyż stanowi zdrowy zamiennik innych napojów słodzonych i gazowanych. Nie bez przyczyny receptura wytwarzania tego napoju była od wieków starannie przekazywana z pokolenia na pokolenie.
Źródła:
- Kwiatkowska, K. (2019). Kwas chlebowy – właściwości, skład i wykorzystanie kwasu chlebowego. Pobrane z: LINK
- Moje Gotowanie. (b.d.) Kwas chlebowy – przepis. Pobrane 19 października 2023 z: LINK
- PolBioEco. (b.d.). Kwas chlebowy – zastosowanie i jego właściwości. Pobrane 19 października 2023 z: LINK
