Prozdrowotne właściwości igieł sosny

Od kilku lat rośnie zainteresowanie „dziką” roślinnością wokół nas. Co rusz odkrywamy nowe chwasty czy kwiaty, które mają sporo leczniczych właściwości. Niektóre są nie tylko jadalne, ale wręcz pyszne. I możemy mieć je za darmo.

Tak właśnie jest z poczciwą sosną. Do celów leczniczych i spożywczych da się wykorzystywać jej pąki, żywicę, kwiatostany, pyłek, nasiona, szyszki, podkorze czy młode pędy. A także sosnowe igły.

Igły sosny – właściwości

Igły sosnowe to liście sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.), gatunku wiecznie zielonego drzewa, które zajmuje znakomitą większość powierzchni leśnej w Polsce. W czasach słowiańskich było czczone – sosna zwyczajna symbolizowała długowieczność, zdrowie i siłę. Jej igły traktowano magicznie, ale też prozaicznie – jako jeden ze środków stosowanych w leczeniu chorób, przeziębienia i do ogólnego wzmacniania organizmu. Wierzono, że igły sosnowe oczyszczają umysł i zwiększają siły witalne.

Dziś możemy domyślać się, dlaczego: igły sosnowe zawierają sporo związków polifenolowych, które są antyoksydantami (czyli „zamiataczami wolnych rodników”). Zawierają też niewielkie ilości witaminy C i różne mikroelementy. Jest w nich też olejek eteryczny – w niewielkich ilościach, przez co igły nie są traktowane jako surowiec farmaceutyczny. Mają jednak w składzie alfa- i beta-pinen, beta-felandren, karen, kamfen, limonen i inne terpeny. Jak wszystkie produkty sosnowe, dodają energii i mają pewne właściwości przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, wykrztuśne, rozkurczowe.

Igły sosny – zastosowanie

W medycynie ludowej z igieł sosny korzystano profilaktycznie, ale i leczniczo. Do dziś można sięgać po nie w przypadkach:

• infekcji górnych dróg oddechowych
• chronicznego zmęczenia
• stresu
• kłopotach z wydalaniem moczu
• niskiej odporności
• dla poprawy krążenia

Igły sosny – jak zbierać

Igły sosny najlepiej zbierać, gdy są młode i delikatne, wiosną i na początku lata (od maja do czerwca). Najlepiej wraz z młodymi pędami, które są szczególnie bogate w olejki eteryczne. Do celów leczniczych najlepiej przydadzą się te z drzew rosnących w zdrowym i naturalnym środowisku, najlepiej w czystych okolicach, z dala od dróg i zabudowań. Ze względów ekologicznych igliwie najlepiej zbierać z gałęzi ułamanych przez wiatr (tzw. cetyny).

Igły sosny – jak stosować

Z igieł sosnowych można przygotowywać potrawy, przyprawy, produkty lecznicze i pielęgnacyjne. Można je pić, zjadać, wdychać i w siebie wcierać; stosować igły suszone i świeże.

• Herbata z igieł sosny – na jeden jej dzbanek (do popijania przez cały dzień) bierzemy garść opłukanych, drobno pokrojonych igieł sosnowych. Możemy zalać je wrzącą wodą i parzyć przez ok. 30 minut – taki napar będzie jednak bardzo delikatny. Nie spodziewajmy się jednak, wbrew internetowym zachwytom, sosnowego napoju. Przez niewielką zawartość olejku sosnowego igły nie dają ani piniowego smaku, ani aromatu. Mają jednak wartości odżywcze, sole mineralne i zaskakująco przyjemny smak. Można też przygotować herbatę wzbogaconą o dodatki: miód, imbir czy plaster cytryny.
• Wywar do picia – aby uzyskać bardziej esencjonalny napój, 4 łyżki igieł (uprzednio umytych i dość drobno posiekanych) zalewamy wodą i gotujemy przez kwadrans. Po tym czasie zdejmujemy z ognia i jeszcze chwilę (kolejny kwadrans) trzymamy pod przykryciem. Uzyskany płyn też pewnie rozczaruje amatorów sosnowych przyjemności: nie będzie zielony, za to malowniczo różowy, różowo-łososiowy, i nie będzie smakował piniowo, a… karmelowo, z wyczuwalnymi gorzkimi nutami. Można go jednak pić bez obaw, nie ma składników toksycznych. Dzięki swoim właściwościom może być atrakcyjnym zamiennikiem dla ziołowych „drinków”.
• Płyn do kąpieli – przygotowany z igieł sosnowych wywar można dodawać do kąpieli. Będzie miał właściwości wzmacniające i poprawiające krążenie.
• Tonik do pielęgnacji – dodany do octu jabłkowego będzie ciekawym płynem do pielęgnacji skóry. Przeciwbakteryjne i przeciwzapalne właściwości sosny pomogą uspokoić cerę łojotokową, przydadzą się też pomocniczo w przypadku łupieżu.
• Pesto – najlepiej zrobić je ze świeżych igieł. Dokładnie myjemy je i pozbawiamy zdrewniałych końcówek. Miksujemy z oliwą, czosnkiem, ulubionymi orzechami i opcjonalnie z kawałkiem parmezanu. Dosmaczamy solą, sokiem z cytryny. Zawarte w igłach polifenole (w tym flawonoidy), witamina C, mikroelementy zadziałają wzmacniająco na układ odpornościowy, a cała kompozycja skutecznie zwalczy wolne rodniki. Pesto z sosnowych igieł będzie też przyjemną alternatywą, gdy nie mamy pod ręką bazylii czy rukoli.
• Olejek – młode igły sosny wraz z pędami siekamy na niewielkie kawałki i zalewamy olejem bazowym. Przekładamy do słoja, zakręcamy i odstawiamy w ciepłe miejsce, pamiętając, by co kilka dni potrząsnąć słojem. Po miesiącu odcedzamy igliwie przez gęstą gazę, a powstały wonny tłuszcz przelewamy do butelek. Przyda się w kuchni – olejki eteryczne zawarte w nim mogą podnieść smak serów, sałatek, grillowanych warzyw. Będą też ciekawym preparatem do kąpieli, masażu czy inhalacji.
• Przyprawa – młode sosnowe igły suszymy, po czym dokładnie mielimy. Uzyskany proszek stosujemy jako przyprawę, np. do dań smażonych czy duszonych. Rozkurczowe właściwości sosny ułatwią strawienie ciężkostrawnych potraw.Ekspert: dr n. farm. Jerzy Jambor, specjalista w zakresie zielarstwa, członek Zarządu Głównego Polskiego Komitetu Zielarskiego, współzałożyciel Sekcji Fitoterapii Polskiego Towarzystwa Lekarskiego.

Źródła:

1. Seo, H., Lee, N. H., Ryu, S. (2014). Antioxidant and antiapoptotic effects of pine needle powder ingestion and endurance training in high cholesterol-fed rats. Journal of Exercise Nutrition & Biochemistry, 18(3), 301–309. https://doi.org/10.5717/jenb.2014.18.3.301
2. Park, Y. S., Jeon, M. H., Hwang, H. J., Park, M. R., Lee, S. H., Kim, S. G., Kim, M. (2011). Antioxidant activity and analysis of proanthocyanidins from pine (Pinus densiflora) needles. Nutrition Research and Practice, 5(4), 281–287. https://doi.org/10.4162/nrp.2011.5.4.281
3. Places and Plants. (2018). Sosna zwyczajna (Pinus sylvestris). Niedoceniony skarb! Pobrane z https://placesandplants.com/sosna-zwyczajna-pinus-sylvestris-niedoceniony-skarb/
4. Łuczaj, Ł. (2013). Dzika kuchnia. Warszawa: Wydawnictwo Nasza Księgarnia.
5. Boutenko, S. (2016). Dzika spiżarnia, czyli zbieractwo dla początkujących. Białystok: Vivante.
6. Fleischhauer, S.G., Guthmann, J., Spiegelberger, R. (2014). Jadalne rośliny dziko rosnące: lecznicze właściwości i składniki odżywcze 200 gatunków polskich roślin. Białystok: Wydawnictwo Vital.
7. Kalemba-Drożdż, M. (2017). Smakowite drzewa: dania z nasion, liści, kambium, kwiatów i pąków polskich drzew. 162 przepisy. Bielsko Biała: Pascal.
8. Kuźnicka, B., Dziak, M. (1979). Zioła i ich stosowanie: historia i współczesność. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.