Spis treści
Wirus HPV – co to jest?
HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego, jest wirusem błon śluzowych. Oznacza to, że nie przenika on do krwi, przez co jest niewidoczny dla układu immunologicznego, który nie wytwarza odpowiedniej ilości przeciwciał zwalczających wirusa. Inaczej mówiąc, wirus rozwija się wewnątrz komórki nabłonkowej. Dotychczas rozpoznano ponad 100 typów wirusa HPV, z czego ponad 40 przenoszonych jest drogą płciową.
Większość z wirusów HPV nie wywołuje żadnych objawów, a zakażenie nimi mija samoistnie. Za onkogenne uznaje się cztery typy wirusa brodawczaka ludzkiego: 16, 18, 31 i 45.
Wirusy oznaczone jako typ 6 i 11 odpowiadają za powstawanie brodawek płciowych, fachowo określanych jako kłykciny kończyste. Typy 16 i 18 odpowiadają za ponad 70 proc. przypadków raka szyjki macicy. Można powiedzieć, że nie ma raka szyjki macicy bez przewlekłej infekcji onkogennymi typami wirusa HPV.
Drogi zakażenia wirusem HPV
Wirus HPV przenosi się najczęściej poprzez kontakty seksualne, przy czym wcale nie musi dojść do tradycyjnego stosunku płciowego. Wystarczy na przykład petting, by zakazić się wirusem, ponieważ jest on obecny również na skórze okolic narządów płciowych.
Zakażenie wirusem HPV może się przenieść przez dotyk, kontakt zakażonego organu (dłoni, penisa, sromu) ze zdrową skórą lub błonami śluzowymi partnera, partnerki. Wszelkie czynności mechaniczne, takie jak dotyk, pocieranie, ugniatanie, drapanie, to kolejne drogi przenoszenia wirusa HPV. Wirus może być przeniesiony do organizmu kobiety przez nią samą np. podczas masturbacji. Mężczyźni mogą zarazić się HPV w saunie lub na basenie.
Odrębnym problemem są zakażenia latentne, czyli takie, w których namnażanie się wirusa HPV jest zatrzymane na pewnym etapie cyklu replikacji, czyli powielania. Pod wpływem bodźca chemicznego, termicznego, mechanicznego, hormonalnego, psychicznego, zakaźnego może nastąpić uaktywnienie się wirusa, czyli jego reaktywacja. Wirus HPV może żyć w utajeniu nawet ponad 20 lat. HPV infekuje narządy moczowo-płciowe, atakuje głównie tkankę skórną i odbytowo-płciową.
5 zasad bezpiecznego seksu
Kto jest nosicielem wirusa brodawczaka ludzkiego?
Nosicielami wirusa HPV są mężczyźni i kobiety i jest to groźne dla obu płci. U kobiet wirus brodawczaka ludzkiego jest przyczyną 50 proc. przypadków raka szyjki macicy, raka sromu i pochwy. U mężczyzn – 50 proc. przypadków raka prącia. Infekcja HPV jest czynnikiem inicjującym raka odbytu i w 30 proc. raka nosogardzieli, czyli migdałków, gardła i nosa. Coraz częściej mówi się także o tym, że wirus HPV może być przyczyną raka płuc. Szczyt zachorowań na raka szyjki macicy przypada między 50. a 59. rokiem życia.
HPV – objawy
Zakażenie HPV narządów płciowych
Wiele zakażeń wirusem HPV przebiega bezobjawowo, ale zdarza się, że już kilka tygodni po zakażeniu brodawczakiem ludzkim na skórze mogą pojawić się zmiany brodawkowate lub, u kobiet, nieprawidłowe krwawienia z narządów rodnych. Infekcja onkogennymi typami wirusa HPV może się ujawnić po 5–10 latach od zakażenia brodawczakiem.
Jeżeli rozwinął się rak szyjki macicy, kobieta będzie miała krwawienia między miesiączkami, obfitsze niż wcześniej miesiączki, krwawienia po stosunku.
Może też pojawić się:
- ból w podbrzuszu podczas stosunków
- ból przy oddawaniu moczu
- obfite upławy
- niekiedy ból miednicy
- cuchnąca wydzielina z pochwy
Brodawczak ludzki w gardle
Jeżeli wirus HPV doprowadził do rozwoju raka gardła (jest to nowotwór trudny do zdiagnozowania, ponieważ objawy przypominają zwykłą infekcję), pojawi się:
- chrypka
- kaszel
- obfita plwocina
- zmiana tembru głosu
- nieprzyjemny zapach z ust
- powiększone węzły chłonne
Poza tym chory stale jest blady, senny i zmęczony. Dodatkowo charakterystyczne dla raka gardła jest uczucie ciała obcego w gardle.
Kłykciny kończyste
Niskoonkogenne typy wirusa powodują kłykciny kończyste. To niegroźne, ale bardzo nieestetyczne zmiany brodawkowate narządów płciowych, które pojawiają się na skórze w miejscach intymnych, u kobiet w okolicy warg sromowych, pachwin i odbytu.
Kłykciny kończyste to pojedyncze lub zlewające się zmiany, które przybierają różny kształt. Z czasem mogą się zlewać, przypominając swoim wyglądem kalafior. Kłykciny spowodowane HPV należy usunąć za pomocą lasera lub krioterapii.
Brodawki wirusowe
Brodawki wirusowe mogą występować w jamie ustnej, gardle i krtani. Charakterystycznym objawem jest:
- ból gardła
- chrypka
- zmiana głosu
- kaszel
Gdy brodawki się rozrosną, pojawiają się trudności z przełykaniem.
Choroby weneryczne wracają – jak je rozpoznać?
Test na HPV
Określenie ryzyka związane z infekcją HPV jest możliwe dopiero po wykonaniu odpowiednich testów. Dzięki testom na HPV można nie tylko stwierdzić zakażenie, ale – co bardzo ważne – określić typ brodawczaka. Materiał do badania pobiera się z różnych miejsc, w zależności od tego, gdzie pojawiły się zmiany.
Test na HPV z jamy ustnej – dzięki specjalnemu zestawowi do badania test na HPV można wykonać samodzielnie w domu. Trzeba postępować zgodnie z zaleceniami producenta. Wynik zależy od jakości próbki przekazanej do badania i ilości materiału genetycznego wirusa, która się w niej znajduje. Wymaz pobierany jest z wewnętrznej strony policzka.
Test na HPV dla kobiety
Wymaz do badania HPV pobierany jest bezpośrednio z szyjki macicy, dlatego badanie powinno być wykonane przez osobę posiadającą odpowiednią wiedzę i kwalifikacje medyczne, czyli przez lekarza lub położną. Próbki nie należy pobierać w czasie miesiączki. Kobieta powinna powstrzymać się od współżycia seksualnego co najmniej 24 godziny przed planowanym badaniem.
Istotne jest też ograniczenie czynności higienicznych i pielęgnacyjnych w okolicy narządów rodnych. 48 godzin przed pobraniem wymazu nie powinno się stosować żadnych leków dopochwowych, jak też maści zewnętrznych, ponieważ mogłoby to wpłynąć na wiarygodność badania.
Test na HPV dla mężczyzn
W przypadku mężczyzn próbki do badania pobierane są bezpośrednio z prącia lub cewki moczowej. Wymaz można wykonać w domu po otrzymaniu specjalnego zestawu do pobrania materiału. Ważne jest, aby został on przygotowany ściśle według wskazówek zawartych w instrukcji. Daje to gwarancję, że wynik będzie wiarygodny.
Wynik pokazuje, czy pacjent jest zakażony wirusem HPV, a jeśli tak, to, jakim genotypem. Na tej podstawie lekarz decyduje o konieczności wprowadzenia odpowiedniego leczenia, zwłaszcza jeśli wykryte zostały wysokoonkogenne typy brodawczaka.
Jak pozbyć się wirusa HPV z organizmu?
U większości osób, dzięki prawidłowej pracy układu odpornościowego, organizm sam pozbywa się wirusa brodawczaka ludzkiego. Ale zanim to nastąpi, nosiciel wirusa może nieświadomie zarażać wirusem HPV inne osoby. Jeśli jednak wirus nie zostanie pokonany i wystąpią objawy, należy podjąć leczenie. Nie ma leku zwalczającego wirusa HPV. Leczenie brodawczaka ludzkiego koncentruje się na działaniu miejscowym.
Za mało inwazyjną metodę leczenia zmian występujących na skórze uznaje się stosowanie maści (sprawdź: naturalne sposoby na brodawki). W przypadku zmian rozleglejszych, do których zalicza się kłykciny kończyste, konieczna jest laseroterapia, elektrokoagulacja lub krioterapia. Czasami niezbędne są zabiegi chirurgiczne, czyli działania, które szybko likwidują zmiany.
Jeśli leczona jest kobieta w ciąży (lub istnienie jej podejrzenie), powinna o tym powiedzieć lekarzowi, ponieważ wpływa to na wybór form leczenia.
W Internecie pojawiają się informacje, że HPV można wyleczyć metodami naturalnymi lub specjalną dietą. To szkodliwe i nieprawdziwe informacje.
Cytologia – nowe informacje o dobrze znanym badaniu
Szczepienia na HPV
Warto pamiętać, że szczepienia na HPV nie działają leczniczo, a jedynie chronią przed wirusem, czyli działają profilaktycznie. Kobieta, która chce się zaszczepić, musi wykonać cytologię (kobiety, które jeszcze nie współżyją, nie muszą robić badania). Jeśli wynik cytologii jest prawidłowy, pacjentka może być zaszczepiona. Przeciwwskazaniem jest dysplazja szyjki macicy, czynny proces nowotworowy oraz okres ciąży i karmienia piersią. Szczepić mogą się także osoby chorujące na np. cukrzycę, nadciśnienie tętnicze czy alergię.
Najlepiej szczepić się szczepionką dziewięciowalentną, co oznacza, że chroni ona przed 9. typami wirusa, w tym przed onkogennymi. Szczepienia na HPV nie są refundowane przez NFZ, ale często takie szczepienia wykonywane są na koszt samorządów lokalnych. Jedna dawka szczepionki na HPV to koszt ok. 500–650 zł. Do pełnej immunizacji potrzebne są trzy dawki szczepionki. Nie ustalono potrzeby podawania dawki przypominającej. Zastrzyk wykonuje się w ramię. Szczepi się osoby zdrowe, po infekcji lub w trakcie infekcji nieonkogennymi typami wirusa.
Źródła:
- Synevo (b.d.). Wirus HPV. Kiedy najlepiej wykonać test HPV? Pobrane 11 października 2021 z https://www.synevo.pl/wirus-hpv-human-papillomavirus-ludzki-wirus-brodawczaka/
- Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego (2021). Szczepionka przeciw HPV. Pobrane z https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/hpv/
- Krajowy Rejestr Nowotworów (b.d.). Nowotwory szyjki macicy. Pobrane 11 października 2021 z http://onkologia.org.pl/nowotwory-szyjki-macicy/
- Rywczak, I. (2019). Duże korzyści powszechnego szczepienia przeciwko HPV. Pobrane z https://www.mp.pl/szczepienia/przeglad/hpv/207359,duze-korzysci-powszechnego-szczepienia-przeciwko-hpv
- Zwrotnik Raka (2019). Leczenie HPV – praktyczne informacje. Pobrane z https://www.zwrotnikraka.pl/leczenie-hpv/
