Spis treści
Choroby weneryczne – dlaczego wracają?
Choroby weneryczne zwykle przytrafiają się osobom, które uprawiają seks bez prezerwatywy, a ryzyko rośnie wraz z liczbą partnerów. Dr Aneta Cybula mówi, że najczęściej zdarzają się w społecznościach gejowskich, a w szerszym ujęciu wśród MSM (men having sex with men), czyli mężczyzn uprawiających seks z innymi mężczyznami.
– Jednak błędem jest myślenie, że „osoby heteroseksualne na nie nie chorują. Nie mówimy już od dawna o grupach ryzyka, a o ryzykownych zachowaniach, które mogą przydarzyć się każdemu – stwierdza dr Cybula. Dodaje też, że kultura, w której umówienie się na szybki seks jest łatwe, sprzyja zakażeniom.
Problem polega też na tym, że coraz więcej osób korzysta z dobrodziejstwa PrEP, czyli farmakologicznej profilaktyki przedekspozycyjnej, przeznaczonej przede wszystkim dla osób, które mają wiele kontaktów seksualnych i które nie zostały jeszcze zakażone wirusem. Gdy stosujemy lek według zaleceń – po około 7 dniach od rozpoczęcia terapii mamy stuprocentową ochronę przed HIV. Ale nie przed innymi chorobami wenerycznymi, które możemy „złapać” bo nie stosujemy prezerwatywy.
Stosowanie PrEP chroni jedynie przed HIV. Podobnie seks oralny, uważany za superbezpieczny – stanowi potencjalną drogę zakażeń. Na szczęście choroby przenoszone drogą płciową są w większości uleczalne, ale muszą być rozpoznane. To bywa jednak trudne, zwłaszcza gdy przeoczymy objawy choroby wenerycznej. Co powinniśmy wiedzieć, by się nie narażać?
Objawy chorób wenerycznych
Dr Aneta Cybula mówi, że objawy chorób wenerycznych bywają trudne do rozpoznania, nawet dla lekarza. Na pewno alarmujące powinny być:
- jakiekolwiek zmiany na narządach płciowych
- wyciek z cewki moczowej
- ból przy oddawaniu moczu
- powiększenie węzłów chłonnych w pachwinach
Jednak czasem objawem choroby wenerycznej jest też bolesne owrzodzenie lub inne zmiany w gardle, które mylimy ze zwykłą infekcją, zwłaszcza jeśli pojawiły się po stosunku oralnym.
Dr Cybula ostrzega też, że niedająca się wyleczyć wysypka na skórze dłoni i stóp, wzmagająca się po pobycie na słońcu – może nie być alergią, lecz tzw. osutką kiłową. Dlatego w takich sytuacjach zawsze powinno się iść do lekarza. Dobrze byłoby wspomnieć, jeśli taka sytuacja miała miejsce, po niedawno odbytym stosunku seksualnym z nowym partnerem. Ułatwi to lekarzowi wykluczenie ewentualnej choroby wenerycznej.
Na które choroby weneryczne najczęściej chorujemy?
Jakie choroby weneryczne są najczęstsze? Najłatwiej zakazić się wirusowym zapaleniem wątroby typu B (wywołuje je wirus HBV). Pozostałe „popularne” choroby to:
- kiła
- rzeżączka
- rzęsistkowica
- zapalenie wątroby typu C (wywołane wirusem HCV)
- zakażenie wirusem HPV
Wiele z nich stosunkowo łatwo można wyleczyć antybiotykami. Należy do nich m.in.: rzeżączka, rzęsistkowica i chlamydioza.
1. Wirus HIV
Medycyna czyni postępy i dziś istnieją leki, które mogą nas uchronić przed zakażeniem się HIV. Na portalach dla osób szukających partnerów seksualnych czasami można znaleźć deklarację, że stosują PrEP, co ma zapewnić potencjalnych partnerów, że są chronieni przed zakażeniem HIV. Nie zwalnia to jednak ze stosowania prezerwatyw, co niestety stało się powszechną praktyką.
Sytuacja epidemiologiczna HIV w Polsce jest stabilna, jednak z zauważalną tendencją wzrostową. Co powinno zwrócić uwagę po niezabezpieczonym kontakcie seksualnym?
Objawy HIV
Wczesne objawy tuż po zakażeniu (2-6 tygodni) mogą przypominać grypę:
- gorączka
- zmęczenie
- ból gardła
- powiększone węzły chłonne
- nocne poty
Zawsze trzeba wykluczyć zakażenie HIV! Obecnie wczesne wykrycie zakażenia jest proste. Zakażenie HIV potrafimy dobrze kontrolować, chociaż nie potrafimy się go całkowicie pozbyć z organizmu. Jeszcze nie! Natomiast późne rozpoznanie, na etapie AIDS, czyli zespołu nabytego niedoboru odporności, może doprowadzić do śmierci.
2. Kiła (syfilis)
Wczesną postać kiły eliminuje jeden zastrzyk z penicyliny. Jednak bywa tak, że przegapimy wczesne objawy zakażenia syfilisem, wówczas istnieje ryzyko, że choroba przejdzie w stan przewlekły. Może latami, po cichu, rujnować nam zdrowie i spowodować poważne zmiany w układzie nerwowym.
Co gorsza, w ostatnich latach zdarzyły się w Polsce przypadki kiły wrodzonej (mamy nie badały się w czasie ciąży, więc nie były leczone). Takie dzieci są na całe życie obciążone wadami rozwojowymi.
Objawy kiły
Objawy wczesnej kiły to najczęściej pojedyncze owrzodzenie, występujące w miejscu wniknięcia krętka (wywołuje chorobę) do organizmu. Owrzodzeniu towarzyszy powiększenie lokalnych węzłów chłonnych, które również są niebolesne. Zmiany goją się zwykle w ciągu 2-6 tygodni, nie pozostawiając blizny.
Druga faza objawia się osutką, czyli wysypką na skórze.
Trzecia faza choroby to zmiany narządowe, zaburzenia pracy układu krążenia oraz układu nerwowego.
3. Rzeżączka
U kobiet rzeżączka jest bezobjawowa lub objawy infekcji są niespecyficzne:
- upławy
- bóle w podbrzuszu
- bolesne oddawanie moczu
- nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych
U mężczyzn choroba najczęściej objawia się:
- gorączką
- złym samopoczuciem
- ropnym wyciekiem z cewki moczowej
Leczymy ją antybiotykami, ale poważnym problemem okazuje się narastająca oporność bakterii na antybiotyki, przez co terapia rzeżączki staje się wyzwaniem. Nieleczona prowadzi do zapalenia przydatków u kobiet oraz zapalenie jąder i najądrzy u mężczyzn.
4. Zakażenie wirusem HPV
Wirus brodawczaka ludzkiego HPV powoduje powstawanie kłykcin kończystych – kalafiorowatych brodawek na narządach płciowych – wywołuje też raka szyjki macicy.
U mężczyzn brodawki mogą objąć znaczną część penisa, pojawiają się też na mosznie. U kobiet wykwity najczęściej rozwijają się w pochwie, rzadziej pojawiają się na szyjce macicy i zewnętrznych narządach płciowych.
Choroby wywołane przez wirusa HPV są trudne do wyleczenia. Kłykciny kończyste można natomiast niemal całkowicie uśpić, stosując leczenie ambulatoryjne. Nieleczone mogą powodować raka, np. narządów płciowych czy gardła.
5. Zapalenie wątroby typu B
Zakażenie wirusowym zapaleniem wątroby typu B wynika z bliskiego kontaktu z płynami ustrojowymi zawierającymi krew zakażonego. Do zakażenia wystarczą ich nawet mikroskopijne ilości krwi. Wirusowym zapaleniem wątroby można się zakazić podczas stosunku seksualnego (waginalnego, analnego i oralnego) bez zabezpieczenia z osobą zakażoną. Przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B leczy się bardzo trudno. Nieleczone prowadzi do marskości lub raka wątroby.
6. Zapalenie wątroby typu C
Do praktyk zwiększających ryzyko zakażenia WZW C należą np:
- seks analny bez prezerwatywy
- niezabezpieczony fisting analny
- dzielenie się zabawkami do seksu analnego
- chemsex i slamsex (pod wpływem narkotyków)
- seks grupowy
Objawy WZW C
Choroba najczęściej długo nie daje żadnych objawów. Te późniejsze to np.:
- gorączka
- mdłości i wymioty
- ciemne zabarwienie moczu
- odbarwione stolce
- żółtaczka
- ból głowy
- ból mięśni i stawów
- wzdęcia
- utrata apetytu
Zakażenie HCV może zostać wyeliminowane lekami doustnymi, terapia trwa około 12 tygodni. Choroba nieleczona prowadzi do marskości wątroby.
7. Chlamydioza
Najczęściej przebiega bez objawów. Czasem występują:
- upławy (nasilone po 7-14 dniach po zakażeniu)
- ból lub pieczenie przy oddawaniu moczu
Jeśli infekcja chlamydiozą przeniesie się na przydatki, mogą pojawić się:
- bóle w podbrzuszu
- bóle podczas współżycia
- krwawienia między miesiączkami
Zarażeni mężczyźni odczuwają pieczenie w trakcie oddawania moczu. Czasami objawy chlamydiozy przypominają reumatoidalne zapalenie stawów.
Do zakażenia dochodzi w wyniku kontaktów seksualnych. Ostatnio obserwuje się większą ilość infekcji w obrębie odbytu w populacji MSM oraz zakażenia gardła także w tej grupie. Leczenie chlamydiozy polega na podaniu antybiotyków. Zaniechanie leczenia może prowadzić do przewlekłych stanów zapalnych dróg rodnych, które skutkują uszkodzeniem jajowodów, a w konsekwencji niepłodnością.
8. Rzęsistkowica
Do zakażenia rzęsistkowicą może dojść podczas stosunku seksualnego, ale również z powodu używania tego samego ręcznika, co zakażony czy korzystania z publicznych toalet.
Objawy u kobiet:
- upławy żółtawozielonkawe, często pieniste i o przykrym zapachu
- pieczenie w pochwie
- pieczenie okolicy krocza.
U mężczyzn może pojawić się:
- ostre zapalenie napletka i żołędzi
- zapalenie cewki moczowej
Leczenie polega na podaniu preparatów pierwotniakobójczych oraz bakteriobójczych. Brak leczenia grozi niepłodnością lub problemami z donoszeniem ciąży.
Jak się chronić przed chorobą weneryczną?
Poza podstawową zasadą bezpiecznego seksu w nowych relacjach jaką jest stosowanie prezerwatywy, mamy jeszcze możliwość zaszczepienia się przeciwko niektórym infekcjom przenoszonym drogą płciową. Na przykład na te wywołane przez wirus HPV (tzw. brodawki płciowe) – przeciwko HPV można się szczepić od 9. do 50. roku życia. Naprawdę warto, bo wirus ten przenosi się nie tylko drogą płciową, ale możemy go też „złapać” przy wspólnym korzystania z rzeczy przeznaczonych do higieny osobistej, jak np. ręcznik, który miał kontakt ze zmianami na narządach płciowych. Poza tym u pacjentów leczonych wcześniej z powodu kłykcin kończystych – po szczepieniu zmniejsza się ryzyko nawrotu choroby.
Dr Cybula zaleca też szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A. Wirus HAV, który je wywołuje, przenosi się drogą pokarmową lub fekalno-oralną. W Polsce od 2017 obserwuje się stukrotny wzrost zachorowań na tę chorobę – podkreśla ekspert.
Skorzystajmy z tego, co oferuje opieka zdrowotna. Punkty konsultacyjno-diagnostyczne (PKD) od niedawna proponują nie tylko darmowe i anonimowe badanie na obecność HIV, ale też kiły i HCV (wirus zapalenia wątroby typu C). Szczegóły pod adresem: https://aids.gov.pl/pkd/.
