Gorzka czekolada jest tak wartościowym produktem dzięki kakao. Pierwsi poznali się na niej Majowie i Aztekowie. Mieszali drobno utłuczone ziarna kakaowca z gorącą wodą, bez dodatku cukru, za to z chili. Tabliczki czekolady, która rozpływa się na języku, zawdzięczamy Szwajcarom; nauczyli się je produkować dopiero w XIX wieku.
Z kolei pierwszym Europejczykiem, który ujrzał ziarno kakaowe, był Krzysztof Kolumb. Obserwując, z jaką atencją traktują je Majowie, uznał, że musi to być coś wyjątkowo wartościowego. Potwierdziły to badania prowadzone przez lata. Dzięki nim wiemy już, że w zdrowej diecie jest miejsce na taką przekąskę jak gorzka czekolada.
Spis treści
Ciemna czekolada – skład
Sięgając po ten przysmak, dostarczamy organizmowi witamin A, K oraz witamin z grupy B. Gorzka czekolada dodaje energii, ponieważ w jej składzie obecne są: magnez, potas i żelazo. Oprócz tego dostarcza błonnika, protein, miedzi, wapnia, manganu, fosforu, cynku i selenu. Czekolada zawiera również tłuszcze, głównie nasycone i jednonienasycone, oraz niewielkie ilości tłuszczów wielonienasyconych.
O jej wartości decyduje procentowa zawartość kakao – im większa, tym lepsze właściwości prozdrowotne. Wiadomo jednak, że czekolada czekoladzie nierówna.
- W ciemnej czekoladzie minimum 60 proc. stanowi kakao lub (jeszcze lepiej) miazga kakaowa. A im jej więcej, tym czekolada bardziej wartościowa. W gorzkiej czekoladzie jest mało cukru, a tłuszcz pochodzi tylko z kakao.
- Mniejszej zawartości kakao powinniśmy spodziewać się w mlecznej czekoladzie. Zawiera go maksymalnie 50 proc., a czasem jedynie 25–30 proc. Ponadto składa się z mleka w proszku, tłuszczu i cukru lub innej substancji słodzącej.
- Może to zaskakujące, ale w białej czekoladzie nie ma kakao wcale. Składa się z tłuszczu kakaowego lub innego, mleka w proszku lub śmietanki i cukru (jego zawartość może dochodzić nawet do 70 proc.!) Jest więc jedynie słodkim deserem, bez walorów zdrowotnych.
Po czym poznać dobrą czekoladę
Zacznij od przeczytania informacji na opakowaniu. Im mniej wymieniono składników na etykiecie, tym lepiej. Unikaj czekolady, do której dodano sztuczne aromaty lub tzw. identyczne z naturalnymi. Nie daj się też skusić na wyroby light, ze słodzikami.
Dobra czekolada powinna mieć satynowy połysk, być krucha i „strzelająca” przy łamaniu. Nie powinna się jednak kruszyć i wyginać.
Wpływ gorzkiej czekolady na zdrowie
Wiesz już, że osoba dbająca o zdrowie powinna sięgać wyłącznie po czekoladę „wysokoprocentową”, czyli zawierającą jak najwięcej kakao, a jednocześnie mało cukru. Warto ją jeść z umiarem, by czerpać ze wszystkich jej korzyści i zwiększać poziom szczęścia!
Jaki zatem spożycie czekolady może wpłynąć na twoje zdrowie?
- Zmniejsza ryzyko chorób serca
Czekolada może pomóc obniżyć ciśnienie krwi, zmniejszyć ryzyko miażdżycy i zawału. Dzieje się tak za sprawą polifenoli, obecnych w czekoladzie gorzkiej. Przyczyniają się one do zwiększenia poziomu tlenku azotu w naczyniach, powodując ich rozszerzenie, a tym samym obniżenie ciśnienia krwi. Gdy jemy codziennie dwie małe kostki (nie tabliczki!), niebezpieczeństwo pojawienia się wymienionych schorzeń spada do 40 proc.
- Pozytywnie wpływa na układ nerwowy i kości
Czekolada gorzka pełni istotną rolę w profilaktyce osteoporozy, nerwic czy depresji. Pomaga się skupić, może też spowolnić proces starzenia się mózgu, gdyż chroni tkankę nerwową przed uszkodzeniem, zmniejsza ryzyko choroby Parkinsona i Alzheimera. Badanie z 2018 roku przeprowadzone na pięciu zdrowych seniorach wykazało, że spożycie ciemnej czekolady (zawierającej 70 proc. kakao) poprawia funkcje mózgu [1]. Przypuszcza się, że może to być zasługa dużej ilości przeciwutleniaczy i magnezu. Znajdziesz go wprawdzie również w kaszy gryczanej, pestkach słonecznika czy roślinach strączkowych, ale kto je rzadko jada, temu może brakować tego pierwiastka. A dzięki gorzkiej czekoladzie możesz szybko uzupełnić ten niedobór.
- Poprawia nastrój
Wiesz z doświadczenia, że gdy jest ci smutno, kawałek czekolady potrafi poprawić nastrój. Kiedyś uważano, że tak działa cukier. Częściowo jest to prawdą, jednak zwykły cukierek takiej mocy nie ma. Sekret tkwi w znajdujących się w miazdze kakaowej substancjach, które działają trochę podobnie jak narkotyk. Są to fenyloetyloamina i teobromina. Pierwsza pobudza mózg do produkcji serotoniny i endorfin, które pomagają się zrelaksować i zwiększają doznawanie przyjemności. Druga przypomina kofeinę – czujesz dzięki niej przypływ energii i przyjemne ożywienie.
- Łagodzi kaszel
To także zasługa wymienionej teobrominy. Jest to związek chemiczny z grupy alkaloidów purynowych, który odpowiada za gorzki smak ciemnej czekolady. Dodatkowo teobromina rozszerza naczynia krwionośne i drogi oddechowe. Tak więc jedzenie małych kawałków czekolady gorzkiej przy przewlekłym, suchym kaszlu może być skuteczniejsze od syropów z kodeiną.
- Zapobiega nowotworom
Regularne spożywanie gorzkiej czekolady w niewielkich ilościach może pomóc w zachowaniu zdrowia. Badania na szczurach podkreślają możliwy związek między spożyciem ciemnej czekolady a zapobieganiem rakowi okrężnicy [2]. Czekolada o wysokiej zawartości kakao zawiera również wysokie stężenie katechin i procyjanidyn, które mogą mieć wpływ na stres oksydacyjny i przewlekłe stany zapalne, które są czynnikami ryzyka nowotworowego [3].
- Może pomóc w leczeniu cukrzycy
Według niektórych badań spożywanie gorzkiej czekolady może obniżyć poziom cukru we krwi i zmniejszyć ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2. Możliwe, że polifenole kakaowe zawarte w ciemnej czekoladzie są w stanie bezpośrednio wpływać na insulinooporność. Naukowcy podejrzewają, że mogą stymulować wydzielanie insuliny, obniżając w ten sposób poziom cukru we krwi [4]. Potrzeba jednak więcej badań, aby dokładniej przeanalizować potencjalne przeciwcukrzycowe działanie gorzkiej czekolady.
- Poprawia stan flory jelitowej
Na Uniwersytecie Stanowym w Luizjanie odkryto, że dobre drobnoustroje w jelitach, czyli Bifidobacterium i bakterie kwasu mlekowego, doprowadzają do fermentacji gorzką czekoladę i wytwarzają związki przeciwzapalne [5]. Jest to obiecujące odkrycie, chociaż i w tym przypadku potrzebne są dalsze badania.
- Czekolada zapobiega próchnicy
Od dzieciństwa słyszymy, że od słodyczy psują się zęby. Tymczasem okazuje się, że tanina zawarta w gorzkiej czekoladzie zapobiega próchnicy. W ziarnach kakaowych są także fluor i fosfat, a obie te substancje korzystnie wpływają na zdrowie zębów. Ponadto w czekoladzie znajdziemy związki bakteriobójcze, które zapobiegają próchnicy (Japończycy opracowali nawet formułę pasty do zębów z ekstraktem z kakao).
Gorzka czekolada a cholesterol
W 2011 roku grupa naukowców na Harvardzie przeanalizowała wpływ czekolady na wysokość cholesterolu we krwi. Do analizy włączono 10 badań klinicznych obejmujących 320 uczestników, którym podawano codziennie 20 g gorzkiej czekolady (4 kostki). W wyniku tego eksperymentu odnotowano obniżenie stężenia cholesterolu całkowitego (o 6,23 mg/dl) i „złego” cholesterolu frakcji LDL we krwi (o 5,90 mg/dl) [7].
Gorzka czekolada na otyłość
Brzmi niewiarygodnie: gorzka czekolada może mieć właściwości odchudzające? Przecież tabliczka (100 g) dostarcza aż 500–600 kcal. Według badań gorzka czekolada może pomóc w utracie wagi poprzez utrudnianie trawienia i wchłaniania tłuszczów oraz powodowanie uczucie sytości [8]. Kakao pomaga ograniczyć apetyt, uspokoić pusty żołądek, opanować chęć na słodycze. Kostka czekolady zjedzona przed posiłkiem sygnalizuje mózgowi stan lekkiego nasycenia. Dzięki temu głodna osoba walcząca z nadwagą zjada mniejszą porcję.
Ile gorzkiej czekolady można jeść dziennie?
Do codziennego menu najlepiej włączyć 1–2 kostki czekolady. Jedna kostka dostarczy ok. 25–30 kcal. Posiekaną można posypać jogurt, dodać np. do jaglanki, owsianki, deserów.
Ciemna czekolada – przeciwwskazania
Niektóre osoby potrafią zjeść od razu całą tabliczkę tego smakołyku. W efekcie, oprócz dodatkowych kilogramów, należałoby się liczyć z innymi skutkami ubocznymi, które wiążą się z nadmiernym spożyciem czekolady. Ze względu na zawartą w niej kofeinę jedzona w dużych ilościach może prowadzić do problemów lękowych [9] oraz nieregularnego bicia serca u podatnych osób. Spożywając bez umiaru gorzką czekoladę, możesz także wpłynąć na zaostrzenie się niektórych chorób, np. jaskry, zespołu jelita drażliwego, migreny. Warto też pamiętać, że smakołyk ten jest częstym alergenem.
Źródła:
- Berk, L., Miller, J., Bruhjell, K., Dhuri, S., Patel, K., Lohman, E., Bains, G., Berk, R. (2018). Dark chocolate (70% organic cacao) increases acute and chronic EEG power spectral density (μV2) response of gamma frequency (25–40 Hz) for brain health: enhancement of neuroplasticity, neural synchrony, cognitive processing, learning, memory, recall, and mindfulness meditation. The Faseb Journal, 32(S1), 878.10-878.10. Pobrane z: LINK
- Hong, M. Y., Nulton, E., Shelechi, M., Hernández, L. M., Nemoseck, T. (2013). Effects of dark chocolate on azoxymethane-induced colonic aberrant crypt foci. Nutrition and Cancer, 65(5), 677–685. Pobrane z: LINK
- Maskarinec, G. (2009). Cancer protective properties of cocoa: a review of the epidemiologic evidence. Nutrition and Cancer, 61(5), 573–579. Pobrane z: LINK
- Shah, S. R., Alweis, R., Najim, N. I., Dharani, A. M., Jangda, M. A., Shahid, M., Kazi, A. N., Shah, S. A. (2017). Use of dark chocolate for diabetic patients: a review of the literature and current evidence. Journal of Community Hospital Internal Medicine Perspectives, 7(4), 218–221. Pobrane z: LINK
- American Chemical Society. (2014). The precise reason for the health benefits of dark chocolate: mystery solved. Pobrane z: LINK
- Takahashi, T., Kamiya, T., Hasegawa, A., Yokoo, Y. (1999). Procyanidin oligomers selectively and intensively promote proliferation of mouse hair epithelial cells in vitro and activate hair follicle growth in vivo. The Journal of Investigative Dermatology, 112(3), 310–316. Pobrane z: LINK
- Tokede, O. A., Gaziano, J. M., Djoussé, L. (2011). Effects of cocoa products/dark chocolate on serum lipids: a meta-analysis. European Journal of Clinical Nutrition, 65(8), 879–886. Pobrane z: LINK
- Farhat, G., Drummond, S., Fyfe, L., Al-Dujaili, E. A. (2014). Dark chocolate: an obesity paradox or a culprit for weight gain? Phytotherapy Research: PTR, 28(6), 791–797.Pobrane z: LINK
- Lisko, J. G., Lee, G. E., Kimbrell, J. B., Rybak, M. E., Valentin-Blasini, L., Watson, C. H. (2017). Caffeine Concentrations in Coffee, Tea, Chocolate, and Energy Drink Flavored E-liquids. Nicotine & Tobacco Research, 19(4), 484–492. Pobrane z: LINK
- Moschner, R. (2011). Dieta czekoladowa. Warszawa: G+J Gruner + Jahr Polska.
- Gunnars, K. (2022). 7 Proven Health Benefits of Dark Chocolate. Pobrane z: LINK
- Cleveland Clinic. (2022). Dark Chocolate Health Benefits. Pobrane z: LINK
