W aptekach lub sklepach zielarskich możemy znaleźć mnóstwo produktów leczniczych oraz suplementów wytwarzanych z ziela lub liści czystka. Najczęściej otrzymywane są z gatunku czystek siwy (Cistus incanus), nazywanego też czystkiem szarym lub siwowłosym. Ale dzięki najnowszym odkryciom naukowym coraz większe zainteresowanie budzą specyfiki z czystka kreteńskiego (Cistus creticus).
Obydwie te rośliny należą do rodziny czystkowatych, a głównym regionem ich występowania są kraje leżące w okolicach Morza Śródziemnego. Niskie, zimozielone krzewy czystka o pięknych, przypominających nieco dziką różę, różowych, fioletoworóżowych lub białych płatkach są tam uprawiane często jako rośliny ozdobne oraz lecznicze.
Spis treści
Czystek – zastosowanie lecznicze w medycynie bliskowschodniej
– Od wieków w tradycyjnej medycynie bliskowschodniej, przede wszystkim tureckiej, wykorzystuje się ziele i liście czystka siwego jako cenny surowiec leczniczy – mówi dr Jerzy Jambor. – Ekstrakty i napary z tej rośliny stosuje się jako lek w chorobach skóry, w reumatyzmie, nieżytach przewodu pokarmowego, stanach zapalnych nerek i dróg moczowych. Cenione są także ze względu na działanie przeciwwrzodowe, przeciwbiegunkowe i przyspieszające gojenie się ran.
Z kolei ziele czystka kreteńskiego stosowane jest głównie w leczeniu chorób dróg oddechowych, takich jak zapalenie gardła czy oskrzeli. Zaleca się go także w leczeniu infekcji dróg moczowych i jako środek uśmierzający bóle stawów.
Oprócz ziela i liści czystka w ziołolecznictwie wykorzystuje się także żywicę pozyskiwaną z czystka kreteńskiego oraz czystka ladanowego – znana jest jako ladanum lub labdanum. Jest to lepka, miękka, ciemnobrązowa żywica o gorzkim smaku i charakterystycznym, balsamicznym zapachu. Używa się jej jako leku łagodzącego przebieg infekcji dróg oddechowych, a także jako składnika perfum w przemyśle perfumeryjnym. Zapach ladanum przypomina nieco woń bardzo drogiej ambry (otrzymywanej z kaszalotów). Żywica ta jest też składnikiem kościelnego kadzidła.
Zobacz także: 10 powodów, żeby pić czystek
Na Krecie od stuleci uzyskuje się ladanum przez biczowanie roślin skórzanymi rzemieniami. Przyklejoną do nich lepką żywicę zdrapuje się i dalej przetwarza. Dawniej ladanum było też pozyskiwane z sierści kóz lub owiec (które specjalnie prowadzono w zarośla czystka) żywiących się liśćmi tej rośliny. Opisywane w Biblii ladanum pochodzi zarówno z czystka siwego, jak i kreteńskiego – obydwa gatunki występują w Palestynie.
Jak wzmocnić odporność w 7 krokach?
Czystek – dlaczego działa leczniczo?
Jak często bywa z roślinami wykorzystywanymi w medycynie ludowej, naukowcy postanowili poddać szczegółowym badaniom fitochemicznym ziele i liście różnych użytkowych gatunków czystka. Okazało się, że rzeczywiście są doskonałym źródłem wielu substancji leczniczych. Zawierają m.in. liczne flawonoidy oraz inne związki polifenolowe, a także terpeny.
Liście i łodygi czystka zawierają również ladanum, brązową żywicę, szczególnie bogatą w terpeny (seskwiterpeny i diterpeny). – Zawartość tych substancji jest różna w zależności od gatunku oraz warunków, w jakich roślina rośnie – tłumaczy dr Jerzy Jambor. – Na przykład liście zbierane latem, gdy rośliny rosną w silnym świetle słońca, mają znacznie więcej polifenoli niż te pozyskiwane zimą.
– Wszystkie te biologicznie aktywne substancje mają silne właściwości antyoksydacyjne (przeciwutleniające) – czyli pomagają pozbyć się z organizmu wolnych rodników – mówi dalej dr Jerzy Jambor. – To ogromnie ważna dla naszego zdrowia właściwość – działanie wolnych rodników może powodować uszkodzenie DNA komórek organizmu. To z kolei prowadzi do różnego rodzaju mutacji i powstania chorób nowotworowych.
Skutkiem nadmiernego oddziaływania wolnych rodników są również choroby ośrodkowego układu nerwowego (choroba Parkinsona, Alzheimera), schorzenia układu pokarmowego, cukrzyca, miażdżyca oraz ogólne starzenie się organizmu.
European Food Safety Authority (EFSA) rekomenduje ziele czystka (Cisti herba) oraz liść czystka (Cisti folium) jako bogate, naturalne źródło substancji przeciwutleniających.
Preparaty z czystka działają:
- przeciwbakteryjnie (zwłaszcza w stosunku do bakterii Gram-dodatnich) (1)
- przeciwwirusowo (2)
- przeciwgrzybiczo
- przeciwnowotworowo – naukowcy stwierdzili (3), że olejki eteryczne otrzymane z tej rośliny, zawierające diterpeny labdanowe, poprzez szczególny wpływ na komórki rakowe powodują zahamowanie ich zdolności do ponownego namnażania (proliferacji). Ale uwaga! Czystek nie leczy chorób nowotworowych, może jedynie wspomóc organizm w profilaktyce tych schorzeń
- immunostymulująco, czyli poprawiają odporność
Rozpowszechnione w ostatnich latach informacje dotyczące stosowania przetworów z czystka jako ochrony przed kleszczami, jak też jako leku w terapii boreliozy, nie zostały potwierdzone żadnymi badaniami naukowymi.
Zioła przeciwwirusowe – poznaj 5 roślin, dzięki którym szybciej zwalczysz infekcję
Kiedy i jak stosować preparaty z czystka?
Jak radzi dr Jerzy Jambor: – Ze względu na swoje silne właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne oraz pozytywny wpływ na pracę układu immunologicznego zaleca się stosowanie naparów lub innych przetworów z ziela czystka:
- w stanach obniżonej odporności
- po przebytej chorobie
- w sezonach podwyższonej zachorowalności na choroby z przeziębienia
W aptekach lub sklepach zielarskich można kupić:
- suszone ziele czystka, zarówno siwego, jak i kreteńskiego – do przygotowania naparu. 1 łyżkę suszu zalewamy 200 ml wrzącej wody, odstawiamy pod przykryciem na 10 minut. Napar ten można pić (po ostudzeniu, ale bezpośrednio po przygotowaniu), płukać nim gardło lub przemywać skórę. Ma właściwości antyseptyczne i ściągające, pomocny jest przy leczeniu trądziku. Preparaty z czystka ułatwiają też usuwanie świeżych blizn. Napar z czystka warto regularnie pić wiosną i latem – jego woń odstrasza owady. Można z niego także sporządzić spray przeciw owadom (uwaga, może plamić ubranie!)
- kapsułki żelatynowe ze standaryzowanym ekstraktem czystka – można je przyjmować jako środek wzmacniający odporność lub łagodzący przebieg infekcji górnych dróg oddechowych (sposób przyjmowania na ulotce preparatu)
- spray do nosa oraz spray do ust (z ekstraktem z czystka kreteńskiego) – wyrób medyczny Virostop. Wystarczy spryskać jamę ustną i/lub błonę śluzową nosa, by na powierzchni błony śluzowej utworzyła się powłoka zapobiegająca przenikaniu wirusów (wywołujących przeziębienie, grypę czy COVID-19) w głąb organizmu, a także skutecznie je niszcząca.
Zobacz także: Czy czystek pomaga przy chorobach tarczycy?
Czystek kreteński a koronowirus – co mówią badania naukowe?
Działanie czystka kreteńskiego przebadała grupa badawcza z Complex Medical Centre Déli Klinika w Budapeszcie, kierowana przez dr. Istvána Jankovicsa, wirusologa i mikrobiologa klinicznego. Naukowcy ci jako pierwsi na świecie wykazali, że ekstrakt otrzymany z Cistus creticus neutralizuje koronawirusa odpowiedzialnego za rozwój COVID-19.(4)
Działanie wielu roślin leczniczych można wzmocnić łącząc je ze sobą w ściśle opracowanych przez fitoterapeutów recepturach. Taką idealną parą jest na przykład tymianek i podbiał – mają nieco inne działanie, ale znakomicie się uzupełniają i wzajemnie „podbijają” swoje właściwości. Czyli zastosowane razem będą lepiej chroniły gardło i działały przeciwkaszlowo niż przyjmowane osobno.
Właśnie dlatego w sprayu do nosa i ust Virostop, działanie składników aktywnych z czystka wzmocniono poprzez dodanie ekstraktu z szałwii (Salvia officinalis), jeżówki purpurowej (Echinacea purpurea), bioflawonoidów pozyskanych z owoców cytrusowych oraz aceroli (bogactwo witaminy C). Taka mieszanka silnie działających naturalnych polifenoli działa jak „tarcza” – tworzy warstwę ochronną na błonie śluzowej. Ale nie tylko!
Polifenole wiążą się z białkiem wirusa i uniemożliwiają mu dotarcie do komórek naszego organizmu. Tę skuteczność ekstraktów roślinnych w poskramianiu wirusa potwierdzono ostatnio w badaniach klinicznych (5).
7 naturalnych sposobów na wirusy
…………………………………………………………
Przypisy:
- Badania aktywności przeciwbakteryjnej oraz przeciwgrzybiczej składników lotnej frakcji czystka siwego (Cistus incanus) przeprowadzone zostały przez zespół naukowców z Wydziału Farmacji Uniwersytetu Narodowego im. Kapodistriasa w Atenach. Badane przez nich olejki eteryczne oraz niepolarne ekstrakty uzyskiwane z naziemnych części roślin dwóch podgatunków Cistus creticus ssp. eriocephalus oraz Cistus creticus spp. creticus) wykazywały słabą aktywność przeciwko Gram-ujemnym szczepom bakterii oraz znacznie wyższą aktywność w stosunku do bakterii Gram-dodatnich.
- W badaniach z użyciem hodowli komórkowych oraz modelu zwierzęcego (myszy) wykazano, że preparaty zawierające ekstrakt z jednego z podgatunków (specjalnie hodowanego) czystka siwego (Cistus incanus) wykazują silną aktywność przeciw wirusom grypy A. W badaniach wykazano też, że wirusy nie rozwinęły oporności na składniki ekstraktu z czystka, w przeciwieństwie do amantadyny, której stosowanie spowodowało wytworzenie odpornych mutantów. W badaniach in vitro stwierdzono aktywność przeciwwirusową ekstraktów z czystka siwego (Cistus incanus) przeciwko HIV i filowirusom. Okazało się, że wykazują one szeroką aktywność hamującą wobec różnych izolatów HIV, w tym izolatu wirusa klinicznego z wieloma opornościami na konwencjonalne leki. Aktywność przeciwwirusowa ekstraktów czystka była widoczna również w stosunku do wirusa Ebola.
- Badania aktywności cytotoksycznej i przeciwnowotworowej bioaktywnych diterpenów typu labdanu przeprowadzone zostały w zespole greckich i amerykańskich naukowców. Poddawane licznym testom diterpeny typu labdanu otrzymano z żywicy labdanum oraz z naziemnych części czystka siwego (Cistus incanus). Większość badanych związków okazała się aktywna biologicznie. Badania, które przeprowadzone zostały na hodowanych in vitro roślinach gatunku czystek siwy (Cistus incanus), wykazały działanie cytotoksyczne ekstraktów otrzymanych z tych roślin. Stwierdzono, że etanolowe ekstrakty, zawierające diterpeny typu labdanu, powodują zahamowanie rozwoju linii komórkowych raka szyjki macicy, raka piersi oraz czerniaka.
- Źródło informacji: https://www.kierunekfarmacja.pl/artykul,80670,naukowcy-na-wegrzech-udowodnili-skutecznosc-czystka-kretenskiego-cistus-creticus-i-spray-u-doustnego-virostop-w-walce-z-koronawirusem.html
- Najnowsze, międzynarodowe badania kliniczne (prowadzone od 15 stycznia do 31 maja 2021 r.) potwierdzają skuteczność tego preparatu w zapobieganiu COVID-19. Szwajcarska firma Herb-pharma AG (5) zaprosiła do badania 189 uczestników (wszyscy mieli negatywne testy PCR w kierunku koronawirusa). Przez dwa tygodnie mieszkali oni z osobami zarażonymi – z dodatnimi wyniki testu . Pierwsza grupa 111 badanych (z 189) stosowała Virostop, a druga grupa 78 badanych – nie. Co dwa dni kontrolowano stan ich zdrowia, a po 15 dniach ponownie poddano testom PCR na SARS-CoV-2 oraz testom na obecność przeciwciał (także na SARS-CoV-2). Okazało się, że żadna z osób stosujących Virostop nie zakaziła się koronawirusem . Natomiast u uczestników nie chroniących się tym preparatem zaraziło się 8 proc. Co ciekawe, w pierwszej grupie (pomimo tego, że nikt nie zachorował) specyficzna odporność czyli przeciwciała IgG przeciw SARS-CoV-2 rozwinęła się 3 razy częściej niż u uczestników grupy drugiej. Dzięki temu przeciwciała będą miały efekt ochronny w przypadku kolejnego zetknięcia się z koronawirusem. Kolejne badania kliniczne przeprowadzone w tym samym czasie na Węgrzech, ale tym razem z udziałem osób chorych na Covid 19 potwierdziły, że stosowanie Virostopu łagodzi objawy choroby zarówno ze strony układu oddechowego jak i pokarmowego.
Więcej informacji o czystku kreteńskim z konferencji prasowej „Gardło, nos, wirusy w czasie COVID-19. Jak zapobiegać?” zorganizowanej przez Instytut Komunikacji Zdrowotnej: https://www.pap.pl/mediaroom/821404%2Ceksperci-substancje-roslinne-wzmacniaja-bariere-ochronna-organizmu-przed-wirusami
Aktualne informacje o COVID-19 znajdziesz tutaj:
- https://www.gov.pl/web/koronawirus
- https://pacjent.gov.pl/
- https://www.gov.pl/web/zdrowie
- https://twitter.com/MZ_GOV_PL
- https://github.com/CSSEGISandData/COVID-19
- https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019
- https://www.ecdc.europa.eu/en/covid-19
- https://www.fda.gov/emergency-preparedness-and-response/counterterrorism-and-emerging-threats/coronavirus-disease-2019-covid-19
- https://www.pap.pl/szczepionka-covid-19
- https://pl.wikipedia.org/wiki/COVID-19