Spis treści
Wirus HIV – kto jest nosicielem?
Teoretycznie wiemy, jak można zarazić się HIV, ale nie korzystamy z tej wiedzy. W Polsce jest obecnie około 23 000 ludzi żyjących z zakażeniem wirusem HIV. Niedużo? Ale przecież te osoby nie musiały zachorować. Dodatkowo 1/3 z nich nie wie, że jest zakażona i przekazuje wirusa dalej. Dlatego chrońmy się mądrze i skutecznie.
Nadal pokutuje stereotyp, że HIV to problem głównie specyficznych środowisk. – To nieprawda, ostatnia dekada bardzo zmieniła naszą obyczajowość. Zwłaszcza z powodu portali randkowych – mówi dr Aneta Cybula. Wiele z nich służy wyłącznie do kojarzenia osób, szukających szybkiego seksu bez zobowiązań. Popularne są także imprezy typu chem-seks, polegające na tym, że uczestnicy zażywają narkotyki, które intensyfikują doznania seksualne, likwidują zahamowania i sprawiają, że ma się wrażenie własnej niezwykłej atrakcyjności.
– Jeden z moich pacjentów przyznał, że cały tydzień czeka tylko na piątek, bo każdy weekend spędza właśnie w ten sposób. Bywa, że tygodniowo ma kilkudziesięciu partnerów seksualnych! Jeśli ktoś wybiera taki styl życia – jego sprawa, ale zgubna jest wiara w to, że „mnie nie dotyczy zakażenie HIV”. Zwłaszcza w połączeniu z odrzuceniem największego sprzymierzeńca bezpieczeństwa – prezerwatywy! A to sprawia, że mamy coraz więcej zakażonych pacjentów – podkreśla dr Cybula. Jak się więc chronić?
Jak nie zarazić się HIV?
Zasada nr 1: Nie ufaj partnerowi
Dr Cybula zaleca, by w sytuacji, kiedy wchodzimy w nowy związek, podarować sobie nawzajem test na obecność HIV. Jest to coraz popularniejsze w środowisku studentów medycyny i warto ich naśladować. To, że ktoś nie wygląda na zakażonego, nie gwarantuje bezpieczeństwa. Może się zdarzyć, że jeden stosunek bez prezerwatywy, sprzed lat, o którym nawet nie pamiętamy – doprowadził do zakażenia wirusem HIV.
Dlatego dr Cybula zaleca: nawet w stałych związkach czasami są wskazania do wykonywania testu na HIV, np. co pół roku. – Różnie bywa z dochowywaniem wierności, podobnie jak ze stosowaniem prezerwatyw. Mamy pod opieką kilka par, w których kobieta została nieświadomie zakażona przez męża. Dowiedziała się o zdradzie przy wykryciu zakażenia HIV. Co ciekawe, pary te zwykle nie rozstają się – łączy je nie tylko przebaczenie, ale też wspólna terapia – mówi.
Zasada nr 2: Wykonuj testy na HIV
Gdzie wykonać badania na HIV? Test na HIV bezpłatnie, bez skierowania i anonimowo (trzeba być osobą pełnoletnią), można zrobić w jednym z punktów konsultacyjno-diagnostycznych. Adresy i godziny pracy punktów są dostępne w sieci (tu lista: PKD).
W PKD można porozmawiać z doradcą, który pomoże ustalić, czy rzeczywiście wystąpiło ryzyko zakażenia i potrzebne jest badanie na HIV. Doradca odpowie też na pytania dotyczące HIV i AIDS oraz innych chorób przenoszonych drogą płciową.
Zasada nr 3: Stosuj prezerwatywę
Prezerwatywa chroni przed zakażeniem HIV. A to dlatego, że wirus może dostać się do naszego organizmu przez uszkodzoną skórę i śluzówkę. Jest obecny we krwi i spermie (ale nie w ślinie, pocie, moczu czy łzach).
Problem polega na tym, że czasami nawet niewielkie otarcie czy ranka lub nadżerka stanowią wrota dla wirusa. Z tego powodu także seks oralny z partnerem zakażonym wirusem HIV może być ryzykowny. – Chodzi np. o afty i krwawiące dziąsła – mówi dr Cybula.
Zasada nr 4: Zmieniasz partnerów – weź PrEP
Medycyna od niedawna ma też w arsenale coś więcej poza prezerwatywą. To PrEP, czyli specyficzna farmakologiczna profilaktyka przedekspozycyjna, przeznaczona przede wszystkim dla osób, które mają wiele kontaktów seksualnych i które nie zostały jeszcze zakażone wirusem HIV. – Gdy stosujemy lek PrEP według zaleceń – po około 7 dniach od rozpoczęcia terapii mamy stuprocentową ochronę. Jednak recepty nie dostaniemy od lekarza NFZ. Na razie tylko komercyjnie. Koszt miesięcznej kuracji to 130 zł – wyjaśnia specjalistka.
Zasada nr 5: Działaj szybko w razie ryzyka
Jeśli mamy za sobą ryzykowny kontakt seksualny lub istnieje podejrzenie kontaktu z krwią zakażonego (np. wejdziemy w parku na igłę od strzykawki), w takich sytuacjach pomoże tzw. profilaktyka poekspozycyjna. Czyli PEP – kombinacja trzech preparatów o działaniu antyretrowirusowym.
Działają, gdy zastosujemy je do 72 godzin po ryzykownym kontakcie, ale w zasadzie najlepiej zażyć leki jak najszybciej – po 36 godzinach ich skuteczność maleje. Leczenie trwa 28 dni. Takiego ratunku możemy szukać w szpitalu zakaźnym. W Internecie są też podane adresy prywatnych placówek, które świadczą takie usługi, ale koszt może wynieść nawet do tysiąca złotych. W skład kuracji wchodzą trzy leki anyretrowirusowe które uniemożliwiają HIV rozmnażanie się.
Leczenie HIV
Dziś z HIV można żyć normalnie. Leki tak dobrze kontrolują wirusa, że osoba, która je stosuje, nie zakaża – nawet drogą płciową. Dzięki skutecznej terapii kobiety zakażone HIV rodzą zdrowe dzieci. Leczenie polega często na przyjmowaniu tylko jednej tabletki dziennie. Do tej pory nie ma metody, która pomogłaby wyeliminować wirusa na stałe, ale badania są obiecujące.
Przydatne adresy:
