Spis treści
Aronia – składniki odżywcze
Aronia jest liderką pod względem zawartości prozdrowotnych substancji i jednocześnie jednym z najbardziej niedocenianych naturalnych leków XXI wieku. Mimo niewątpliwych zalet, aronia rzadko pojawia się na naszych stołach. Dlaczego? Może to przez smak świeżych owoców. Ciemne jagody aronii czarnoowocowej są cierpkie, kwaśne i niezbyt smaczne, o czym decydują taniny, które odpowiadają za pojawiające się w jamie ustnej wrażenie „ściągające” po zjedzeniu surowych owoców.
Na pierwszy rzut oka wartości odżywcze aronii nie odbiegają od innych owoców. Mają niewiele kalorii – szklanka jagód aronii (140 g) ma 66 kcal, do tego:
- 2 g białka
- 0,7 g tłuszczów
- 13,7 g węglowodanów
Wyróżnia je natomiast spora zawartość błonnika (7 g w szklance owoców). Prócz tego aronia zawiera dużo witamin z grupy B, w tym witaminy B2 i B6 oraz beta-karotenu, a także żelazo, kobalt, miedź, mangan, jod i bor.
Aronia to moc antyoksydantów
Tym co wyróżnia aronię na tle innych owoców jest jej barwa. Dojrzałe jagody aronii są niemal czarne, co zawdzięczają zawartym w skórce barwnikom bioflawonoidom (antocyjanom). To jedne z najsilniejszych przeciwutleniaczy, które neutralizują szkodliwe wolne rodniki. Aronia ma ich wyjątkowo dużo.
W 100 g owocu jest aż 2080 mg bioflawonoidów. Dla porównania superzdrowe czarne porzeczki mają 560 mg, borówki 525 mg, a żurawina 315 mg bioflawonoidów.
Nie chodzi jednak tylko o ilość antyoksydantów w aronii, a o ich „siłę”, potencjał antyoksydacyjny, czyli zdolność wiązania szkodliwych wolnych rodników. Pod tym względem aronia także jest bezkonkurencyjna. Według skali ORAC określającej zdolność pochłaniania wolnych rodników przez przeciwutleniacze, aronia ma najwyższy potencjał antyoksydacyjny. Dla 100 g jej owoców wynosi on 15820 jednostek. Dla porównania taka sama ilość borówek to 6552 jednostek. A skoro tak aronia w pełni zasługuje na miano najlepszego antyoksydantu świata, co potwierdzają liczne badania naukowe.
Aronia – właściwości lecznicze
Okazuje się, że czarne owoce aronii mają dużo właściwości leczniczych.
1. Owoce aronii pomagają walczyć z nowotworami
Zmniejszając ryzyko raka jelita grubego, a także niektórych typów raka piersi i okrężnicy. W badaniach na myszach udowodniono, że aronia może także hamować wzrost komórek białaczki mysiej.
2. Aronia wspomaga serce i układ krążenia
Bioflawonoidy chronią i wzmacniają ściany naczyń krwionośnych, zapobiegając ich stwardnieniu i poprawiając ich funkcjonowanie. Obniżają też ciśnienie tętnicze krwi oraz korzystnie wpływają na profil lipidowy.
Grupie mężczyzn podawano szklankę soku z aronii codziennie przez 6 tygodni. Zaobserwowano znaczący spadek poziomu cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL (tzw. Złego cholesterolu) oraz trójglicerydów we krwi – z jednoczesnym wzrostem poziomu cholesterolu HDL („dobrego cholesterolu).
3. Aronia chroni przed insulinoopornością i cukrzycą typu 2
Substancje zawarte w aronii mogą zwiększać wydzielanie insuliny, co z kolei obniża poziom glukozy we krwi. W badaniu na szczurach z cukrzycą typu 2 – którym podawano sok z aronii – wykazano spadek poziomu glukozy we krwi o ponad 40 proc. a także spadek masy ciała, mniejsze pragnienie oraz mniejszą ilość oddawanego moczu w ciągu doby. Obniżenie poziomu glukozy we krwi na czczo zaobserwowano także u pacjentów z insulinozależną cukrzycą, którzy przez 3 miesiące otrzymywali sok z owoców aronii. Miał on korzystny wpływ także na poziom hemoglobiny glikowanej (HbA1c) – wskaźnika informującego o wyrównaniu cukrzycy (sprawdź: czym jest insulinooporność).
4. Owoce aronii dbają o oczy
Bioflawonoidy poprawiają stan drobnych naczyń krwionośnych zaopatrujących oko w substancje odżywcze. Dzięki temu aronia może opóźniać występowanie chorób oczu:
- jaskry
- zaćmy
- degeneracji plamki żółtej (AMD)
Antocyjany regenerują też rodopsynę – barwnik siatkówki wpływający na jakość widzenia. Regenerują też wzrok oraz niwelują skutki promieniowania monitorów, co ważne dla osób długo pracujących przed komputerem (sprawdź dietę na poprawę wzroku).
5. Aronia działa niczym przeciwsłoneczny filtr
Owoce aronii, sok z aronii i aroniowe przetwory uodparniają organizm na promieniowanie ultrafioletowe. Choć nie zastąpią kremów z filtrem ochronnym, mogą wspomagać mechanizmy obronne skóry.
Czy wiesz, że…?
Aronia to jeden z najbardziej „proekologicznych” gatunków krzewów. Nie wymaga używania pestycydów, bo jest odporny na choroby pasożytnicze. Nie kumuluje też metali ciężkich, takich – jak kadm, ołów, arsen, cyna.
Przetwory z aronii na jesień
Prozdrowotne właściwości mają nie tylko surowe owoce i wyciśnięty sok z aronii. W wytłokach z owoców – po wyciśnięciu soku – pozostaje nawet 60-66 proc. całkowitej ilości antocyjanów. W przeciwieństwie do innych owoców, aronia nie traci właściwości po przetworzeniu. Można ją zamrażać i przechowywać nawet kilka miesięcy. Dojrzałe owoce wystarczy zerwać z krzaka (owoce aronii dojrzewają w sierpniu i wrześniu), przełożyć do pojemników, np. tych po lodach. Włożyć do zamrażarki, a zimą wyjmować po garści i dodawać, np. do koktajli (sprawdź: jak mrozić owoce i warzywa).
Mrożone owoce aronii częściowo tracą goryczkę i są smaczniejsze niż te prosto z krzaka. Można z nich zrobić nalewkę (alkohol jest doskonałym konserwantem, pomaga zachować na dłużej jeszcze więcej prozdrowotnych antyoksydantów). Sok z aronii można stosować do kupażowania wina, daje intensywny kolor.
Co ważne zawarte w owocach bioflawonoidy nie ulegają zniszczeniu od wpływem temperatury. Dlatego dżemy i konfitury z aronii także są skutecznymi przeciwutleniaczami. A w związku z wysoką zawartością tanin, aroniowe przetwory nie psuja się tak szybko jak te z innych owoców.
Zobacz także: Co można zrobić z aronii – 10 pomysłów na zdrowe produkty
Nalewka z aronii, pigwy i jeżyn na przeziębienie i odporność
Przepisy na przetwory z aronii
1. Nalewka z aronii
Składniki:
- 1 kg owoców aronii
- 0,5 kg cukru
- 0,5 litra spirytusu
- 1 litr wódki
- średnia pomarańcza
- 3 ziarna kardamonu
- laska wanilii
Nalewka z aronii – przepis
Pomarańczę dokładnie umyć i sparzyć wrzątkiem (nie obierać ze skórki), pokroić w plastry. Do dużego słoja włożyć umyte owoce aronii, dodać cukier i plastry pomarańczy. Odstawić na kilka dni. Zlać sok, dodać do niego wódkę i spirytus, a także przekrojoną laskę wanilii i kardamon. Zostawić na 2 tygodnie w ciepłym miejscu.
Potem przelać nalewkę z aronii do butelek. Szczelnie je zakręcić i pozostawić w ciemnej, chłodnej piwnicy, co najmniej na trzy miesiące – a najlepiej na pół roku. Po tym czasie nalewka z aronii będzie w pełni gotowa.
2. Konfitura z aronii
Składniki:
- 1 kg owoców aronii
- 2 szklanki wody
- 1,2 kg cukru
Konfitura z aronii – przepis
Dojrzałe owoce aronii zebrane po pierwszych przymrozkach umyć i obgotować ok 5 minut, w dość dużej ilości wody. Po odcedzeniu zalać syropem przygotowanym z wody i połowy cukru. Doprowadzić do wrzenia i pozostawić do wystudzenia. Zrobić tak kilkakrotnie, aż owoce staną się szkliste.
Następnego dnia dodać do syropu pozostały cukier i zagotować jeszcze raz. Gotową gorącą konfiturę z aronii włożyć do wyparzonych słoików i zakręcić. Konfitura z aronii nadaje się do dekoracji ciast, a także jako dodatek do herbaty.
3. Koktajl z aronii
Składniki:
- garść świeżych lub mrożonych owoców aronii
- pół banana
- pół jabłka
- pół szklanki soku pomarańczowego
Koktajl z aronii – przepis
Jabłko umyć, przekroić na pół i usunąć gniazdo nasienne, pokroić w ósemki. Banana obrać ze skórki. Jabłko, banan i owoce aronii zmiksować, dodając pól szklanki świeżo wyciśniętego soku z pomarańczy. Koktajl z aronii schłodzić.
4. Dżem z aronii z jabłkami i gruszkami
Składniki:
- 1 kg owoców aronii
- 50 dag jabłek,
- 50 dag gruszek
- 80 dag cukru
- 2 szklanki wody
Dżem z aronii – przepis
Oczyszczone i umyte owoce aronii gotować w dużej ilości wody ok. 15 min. Połowę z nich przetrzeć przez sito i zmiksować. Odważony cukier zalać 2 szklankami wody i zagotować syrop. Jabłka i gruszki umyć, obrać, usunąć gniazda nasienne i pokroić w ósemki. Włożyć do syropu i gotować kilka minut, a następnie dodać owoce i przecier z aronii.
Gotować dalej, aż dżem z aronii stanie się gęsty. Jeszcze gorący dżem z aronii wkładać do wyparzonych słoików. Zakręcić, odwrócić do góry dnem. Dżem z aronii będzie gotowy po wystygnięciu.
Bibliografia:
- Kulling S.E., Rawel H.M.: Chokeberry (Aronia melanocarpa) – A review on the characteristic components and potential health effects. Planta Med, 2008, 74, 1625-1634
- Lewkowicz-Mosiej T.: Apteka w polu i ogrodzie. Prószyński i S-ka 2001, 46-48
- Naruszewicz M., Kozłowska – Wojciechowska M.: Potential pharapharmaceuticals in the traditional Polish diet. J. Physiol. Pharmacol., 2005, 56, Suppl 1, 69-78
- Nowak A., Zielonka J, Turek M., Klimowicz A.: Wpływ przeciwutleniaczy zawartych w owocach na proces fotostarzenia się skóry. Postępy fitoterapii 2/2014
