W Europie (poza Hiszpanią) arnika górska znajduje się pod ochroną, nie wolno jej więc zrywać. Warto za to zrobić jej zdjęcie, nasycić się jej wonią, a następnie w aptece zaopatrzyć się w produkty, zawierające ekstrakty z tej niezwykłej rośliny. To najlepsze preparaty przyspieszające gojenie przy zranieniach, stłuczeniach, krwiakach czy obrzękach.
Spis treści
O arnice górskiej opowiada farmaceutka Magdalena Wojciechowska-Budzisz
Dowiedz się, jak wykorzystać arnikę górską w lecznictwie.
Arnika górska w medycynie ludowej
Nasi przodkowie traktowali arnikę jako roślinę świętą. Kultem otaczali ją Skandynawowie, a Germanie poświęcili ją Bogini-Matce, Frei – wierzyli, że chroniła przed uderzeniami pioruna, czarownicami i czarami. W medycynie ludowej napary z żółtych, niepozornych kwiatów arniki górskiej polecano pić przy chorobach serca, jako stymulujące układ krążenia, poprawiające oddychanie, przy wrzodach żołądka i dwunastnicy. Natomiast okłady stosowano przy żylakach, trudno gojących się ranach i stłuczeniach.
W Północnej Europie proszek z arniki zażywano zamiast proszku z tabaki – miał pobudzić do kichania i tym samym oczyszczenia dróg oddechowych. Wieśniacy z niemieckiego Holsztynu arnikę gotowali w piwie i pozyskany w ten sposób napój traktowali jako cenny lek.
Była to jednak także roślina budząca lęk – doskonale znano jej właściwości toksyczne – przedawkowanie preparatów z arniki mogło być niebezpieczne, groziło poważnym zatruciem.
Arnika górska – właściwości
Lecznicze właściwości tej niezwykłej rośliny po raz pierwszy zbadała w XII wieku legendarna uzdrowicielka, przeorysza klasztoru, Hildegarda z Bingen. Bardzo precyzyjnie opisała je w dziele „Physica”. Współcześni naukowcy badający aktywne składniki znajdujące się w płatkach kwiatów, liściach i łodydze arniki górskiej odkryli, skąd biorą się gojące i przeciwbólowe właściwości tej rośliny. Nie było to jednak łatwe, ponieważ okazało się, że w roślinie tej występuje niesłychane bogactwo związków chemicznych.
Przez długi czas uważano, że z farmakologicznego punktu widzenia najważniejsze wśród nich są zawarte w arnice górskiej flawonoidy (dzięki nim kwiaty mają tak intensywną, żółtą barwę) o właściwościach antyoksydacyjnych oraz działające antyseptycznie olejki eteryczne. Najnowsze badania jednak potwierdzają, że o jej wyjątkowych właściwościach decyduje grupa substancji o nazwie laktony seskwiterpenowe.
Laktony seskwiterpenowe posiadają (zwłaszcza jeden z tych związków, a mianowicie helenalina) silne właściwości przeciwzapalne, antyseptyczne, antybakteryjne i grzybobójcze. Przyspieszają wchłanianie się wybroczyn, wzmacniają ścianki naczyń włosowatych, zapobiegają tworzeniu się skrzepów żylnych. To właśnie one, przy wsparciu olejków i flawonoidów odpowiadają za tak znakomite lecznicze efekty działania ekstraktów z tej rośliny.
Arnika górska – gdzie i jak się ją zbiera?
Arnika górska (Arnica montana) rośnie głównie na górskich łąkach (powyżej 800 m n.p.m). Może być zbierana wyłącznie ręcznie – używa się do tego specjalnych narzędzi: noża i siepaka – w okresie pomiędzy 1 czerwca a 20 lipca.
Szczególnej uważności wymagają zbiory arniki stosowanej w homeopatii. Doświadczeni zbieracze zbierają całe rośliny wraz z kilkoma centymetrami korzenia. Następnie układają je pionowo w ustawionych w cieniu ażurowych torbach lub skrzynkach. W ciągu 48 godzin od zbioru musi być dostarczona specjalnymi samochodami-chłodniami do laboratorium, gdzie zostaje przetwarzana w dalszym procesie.
Arnica górska – zastosowanie
Krem, żel i maść z arniki
Ekstrakty z arniki wchodzą w skład wielu preparatów do stosowania zewnętrznego (do okładów i nacierań) pomocnych w łagodzeniu bólów mięśni i stawów po wysiłku, przy stłuczeniach, obrzękach, krwiakach, a także do nacierań przy reumatycznych bólach mięśni i stawów. Zazwyczaj jest to żel z arniki, krem z arniki lub maść arnikowa.
Najsilniej działają preparaty, przygotowane na bazie świeżej arniki (taką informację znajdziesz na ulotce lub na opakowaniu). Zbadano, że podczas suszenia dochodzi do przemian chemicznych, które sprawiają, że część substancji aktywnych zawartych w roślinie ginie – dlatego otrzymany z niej produkt ma słabsze działanie. W wielu maściach czy kremach do wyciągu z arniki dołącza się także ekstrakt z nagietka – znakomicie się uzupełniają i wzmacniają swoje działanie lecznicze.
Olej z nagietka – na suchą skórę i blizny
Maść z arniki – jak stosować?
Przy stłuczeniach, skręceniach, uderzeniach (zawsze w sytuacji, gdy występują siniaki np. po pobieraniu krwi) wcieraj maść arnikową w bolesne miejsce kilka razy dziennie.
Uwaga! Nie wolno smarować maścią z arniki otwartych ran czy rozległych otarć naskórka.
Napar z arniki
W aptekach i sklepach zielarskich można dostać suszone ziele arniki górskiej, z którego można przygotować napar. Ze względów bezpieczeństwa zaleca się, by napary z arniki stosować wyłącznie do robienia okładów w przypadku ran, odleżyn, stłuczeń, obrzęków lub do płukanek np. jamy ustnej w przypadku stanów zapalnych dziąseł czy gardła.
Napar z arniki – jak przygotować i stosować?
Łyżkę suszonej arniki zalej szklanką wrzątku. Po 20 minutach, odcedź, ostudź. Nasącz gazę naparem z arniki i przykładaj na siniaki i obrzęki co 2-3 godziny. Możesz go tez używać jako toniku do przecierania twarzy w przypadku problemów z trądzikiem albo jako płukankę do przetłuszczających się włosów.
Nalewka z arniki
Nalewka z arniki, czyli Tinctura arnicae. Gotową nalewkę z arniki można kupić w aptece. Po rozcieńczeniu służy do robienia okładów lub do płukania jamy ustnej.
Płyny lecznicze z ekstraktem z arniki
Płyny z arniką np. Dentosept, po rozcieńczeniu stosuje się do płukania jamy ustnej przy stanach zapalnych, skłonnościach do krwawień z dziąseł czy grzybiczym zapaleniu błony śluzowej. Są też skutecznym środkiem na afty.
Homeopatyczna arnika
Arnika górska w postaci homeopatycznej stanowi jedyny bezpieczny (także dla kobiet w ciąży i małych dzieci) preparat z arniki, który można stosować doustnie.
Homeopatyczna arnica montana – zastosowanie
Homeopatyczna arnika przyda nam się na kilka dni przed każdym wysiłkiem fizycznym (np. górska wspinaczka) lub planowanym zabiegiem (np. chirurgicznym, stomatologicznym, także przed porodem).
Natomiast po każdym urazie warto wspomóc się nią jak najszybciej – im mniej czasu minie od uszkodzenia tkanek, tym mniejsze szkody powstaną w organizmie.
Ważne! Jeśli zastosujesz arnikę jednocześnie wewnętrznie oraz zewnętrznie, wzmocnisz jej działanie.
Maść arnikowa, żel z arniki, napar z arniki na stłuczenia i urazy
Arnika górska na problemy z cerą
Ekstrakty z arniki są coraz częściej wykorzystywane także w kosmetyce – udowodniono bowiem, że substancje czynne z tej rośliny bardzo dobrze przenikają przez naskórek i docierają do głębiej położonych warstw skóry właściwej.
Kremy, balsamy, toniki z arniką
Pomagają osobom z:
- cerą naczynkową (z tzw. pajączkami na skórze) – obkurczają naczynia krwionośne i wzmacniają ich ścianki
- cerą tłustą, łojotokową i trądzikową – zawarte w arnice flawonoidy oraz karotenoidy (są prekursorami witaminy A) są silnymi przeciwutleniaczami, natomiast tymol i kwas chlorogenowy mają właściwości dezynfekujące, bakteriobójcze, wirusobójcze i grzybobójcze.
Ciekawostki o arnice górskiej
- Włoski pokrywające liście i łodygę arniki odbijają światło, dzięki czemu chronią roślinę przed poparzeniem, parowaniem i wysuszeniem. Odstraszają też krowy, kozy czy owce, które chciałyby zjeść apetyczne kwiaty
- Słynny niemiecki poeta, filozof i przyrodnik Johann Wolfgang Goethe bardzo cenił herbatkę z arniki. Uważał ją za znakomity napój wzmacniający organizm i polepszający samopoczucie
- Olejki z arniki destylowane we Francji i Niemczech są stosowane jako składnik najbardziej luksusowych perfum
Arnika górska w homeopatii
Arnika górska w homeopatii jest jednym z najczęściej wykorzystywanych specyfików. Mogą wspomóc się nią wszyscy, którzy doznali jakiegokolwiek urazu – począwszy od pomniejszych krwiaków, siniaków i stłuczeń, aż po poważniejsze wypadki, upadki i zranienia.
Homeopatyczna arnika montana przyniesie pomoc w każdym rodzaju urazu, niezależnie od jego przyczyny i stanu osoby poszkodowanej, jak również niezależnie od jej wieku – jest bowiem bezpieczna w każdej grupie wiekowej. Jeśli doznaliśmy poważniejszego urazu, homeopatyczna arnika może stanowić dobre uzupełnienie terapii pourazowej wraz z innymi rodzajami leczenia jak np. chirurgia, czy rehabilitacja.
Oprócz urazów, homeopatyczna arnica montana może być przydatna również w przypadku bolesnych żylaków i dolegliwości naczyń krwionośnych, w grypie przebiegającej z silnymi bólami mięśniowymi, a także w bólach mięśni spowodowanych pracą fizyczną lub wysiłkiem sportowym.
