Spis treści
Co to jest nerwica żołądka?
Na samą myśl o jakimś emocjonującym wydarzeniu czujesz, jak twój brzuch się zaciska, albo musisz odwiedzić toaletę? Nawracające nudności, wzdęcia, niestrawność, ból brzucha, zaparcia lub biegunki, utrata apetytu czy wręcz przeciwnie, nadmierne łaknienie, czyli symptomy kojarzone powszechnie ze schorzeniami żołądkowo-jelitowymi, są też jednym z najczęstszych objawów stresu i niepokoju.
Jest to związane z tak zwaną reakcją „walcz lub uciekaj”, która automatycznie aktywuje się w naszym ciele w chwilach zagrożenia i mobilizuje organizm do podjęcia wyzwania. Powoduje, że zaczynamy szybciej oddychać, wzrasta potliwość ciała, rozszerzają się źrenice, a hormony stresu sprawiają, że praca żołądka zwalnia – po to, aby organizm mógł pompować więcej krwi do płuc i mięśni. Zwiększa się także napięcie tych ostatnich, również mięśni gładkich żołądka, które w innych okolicznościach są rozluźnione, co umożliwia nam swobodne trawienie.
Jeśli dojdzie do ich skurczu, układ trawienny przestaje więc działać właściwie. To wszystko wyjaśnia mechanizm powstawania nieprzyjemnych dolegliwości żołądkowych w stresujących sytuacjach, ale nie odpowiada na pytanie, dlaczego u jednych osób pojawiają się objawy nerwicy żołądka, a u innych już nie.
Nerwica żołądka – przyczyny
Przyczyna nadmiernej reaktywności układu pokarmowego, zwanej nerwicą żołądka, wciąż nie jest w pełni poznana, jednak prowadzone ostatnio badania coraz częściej wskazują na działanie tak zwanej osi jelitowo-mózgowej. Naukowcy zidentyfikowali złożoną sieć silnych połączeń nerwowych między mózgiem a jelitami. Przewód pokarmowy pełen jest licznych zakończeń nerwowych, które reagują na hormony stresu wydzielane przez mózg. Ale sygnały biochemiczne na osi jelita–mózg przebiegają w obu kierunkach, łącząc ośrodki emocjonalne i poznawcze mózgu z pracą jelit. Oznacza to, że emocje, które ktoś odczuwa, mogą mieć fizyczny wpływ na jego organizm, z kolei fizjologia może oddziaływać na emocje. Zatem niezależnie od tego, czy jest to pojedyncze stresujące wydarzenie, czy też chroniczne zmartwienia i stres rozłożony w czasie, może to wywrzeć fizyczne piętno na układzie trawiennym.
Kiedy człowiek jest niespokojny, niektóre hormony i substancje chemiczne uwalniane przez organizm dostają się do przewodu pokarmowego i zakłócają trawienie. Mają negatywny wpływ na florę jelitową (mikroorganizmy żyjące w przewodzie pokarmowym wspomagające trawienie) i zmniejszają produkcję przeciwciał, osłabiając układ odpornościowy. Powstała nierównowaga chemiczna może powodować szereg schorzeń żołądkowo-jelitowych. Czasem łatwo połączyć je ze stresującym wydarzeniem czy emocjonującą sytuacją. Bywa i tak, że ludzie doświadczają długotrwałego stresu, który rozregulowuje pracę ich organizmu i sprawia, że właściwie cały czas funkcjonuje on w trybie „walcz lub uciekaj”. Do takich stresogennych wydarzeń aktywujących nerwicę żołądka należą m.in.: problemy finansowe, kryzys w związku lub rodzinie, rozwód, zmiana pracy, przeprowadzka do nowego mieszkania, choroba przewlekła w rodzinie, śmierć bliskiej osoby…
Nerwica żołądka – objawy
Objawy nerwicy żołądka mocno wpływają na jakość życia i same w sobie często są źródłem stresu. Skurcze żołądka, niestrawność, mdłości, wymioty, bóle brzucha i zaparcia często wiążą się z wprowadzaniem różnych ograniczeń dietetycznych, sprawiają, że zaczynamy zwracać uwagę na to, co i gdzie jemy, a to przekłada się z kolei na życie społeczne. Utrata apetytu czy nienaturalne łaknienie dość szybko wpływają na wygląd sylwetki, co często jest komentowane przez innych i może stać się przyczyną kompleksów, braku akceptacji własnego ciała, a nawet poważnych zaburzeń psychicznych. Z kolei wywołana emocjami biegunka często przyczynia się do rezygnowania z podejmowania nowych wyzwań i unikania sytuacji, które mogą wywołać silne emocje. W skrajnych przypadkach wywołuje lęk przed wyjściem z domu lub chodzeniem w określone miejsca, np. do pracy czy szkoły.
Ale uwaga! Objawy nerwicy żołądka są charakterystyczne także dla wielu innych zaburzeń ze strony układu pokarmowego. Łatwo pomylić ją z zespołem jelita drażliwego, zapaleniem żołądka i jelit, nietolerancją laktozy, chorobą Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego. Dlatego zawsze należy skonsultować się z lekarzem i wykonać pełną diagnostykę, m.in. USG jamy brzusznej.
Leczenie nerwicy żołądka
Stres jest naturalną częścią naszego życia i nie da się go uniknąć. W przypadku nerwicy żołądka można jednak zarządzać nim tak, by zmniejszyć jego negatywny wpływ na układ pokarmowy. Jak leczyć nerwicę żołądka? Jak jej zapobiegać? Działanie powinno być wielokierunkowe i obejmować takie praktyki, jak:
- Terapia
Warto skorzystać z pomocy terapeuty poznawczo-behawioralnego, specjalizującego się w leczeniu lęków. Samodzielne radzenie sobie z chronicznymi zmartwieniami i stanami lękowymi często jest zbyt trudne. Terapia oczywiście nie wyeliminuje stresu z życia, ale sprawi, że będziesz lepiej sobie z nim radzić, co zredukuje jego destrukcyjny wpływ na organizm i psychikę. W niektórych przypadkach potrzebne jest także leczenie farmakologiczne obniżające poziom stresu i lęku.
- Medytacja
Poświęcenie nawet 10–15 minut dziennie na medytację może pomóc złagodzić objawy nerwicy żołądkowej. Medytacja zmniejsza bowiem niepokój i stres, poprawiając koncentrację i uważność. Na początku wejście w ten stan może być trudne, ale wraz z codzienną praktyką nabywa się wprawy. Wystarczy zamknąć się w cichym pomieszczeniu i skupić na oddechu. Niektórzy podczas medytacji powtarzają mantry, aby skoncentrować energię i poczuć głębsze odprężenie.
- Ćwiczenia oddechowe
W ciągu dnia, co kilka godzin, rób krótkie przerwy i kontroluj swój oddech przez minutę. Oddychaj powoli, głęboko, całą przeponą. Skoncentruj się na tym, jak powietrze wpływa i wypływa z twojego ciała. Takie regularne ćwiczenia oddechowe pomagają osobom zmagającym się z nerwicą lękową wyregulować organizm. W stresujących sytuacjach, kiedy stres ściska żołądek, przeponę i dusi w gardle, spokojny, głęboki oddech jest pierwszym kołem ratunkowym. Aby jednak móc z niego korzystać w trudnych momentach, sztukę właściwego oddychania trzeba ćwiczyć na co dzień.
- Asertywność
Próba robienia wszystkiego i sprawiania wszystkim przyjemności to niezawodny przepis na stres. Skoro nerwica żołądka wyraźnie pokazuje ci twoje ograniczenia, skorzystaj z tej lekcji i nie bierz na siebie dodatkowych obowiązków. Rób tyle, ile możesz, świat naprawdę sobie poradzi.
- Aktywności łagodzące stres
Udowodniono, że ćwiczenia, takie jak joga, tai-chi, a także treningi z obciążeniem, zmniejszają podatność na stres. Ale tak naprawdę każda aktywność fizyczna jest ważna, kiedy zmagasz się z zaburzeniami lękowymi. Kiedy ćwiczysz, twoje ciało uwalnia substancje chemiczne zwane endorfinami, które oddziałują z receptorami w mózgu i wywołują pozytywne odczucia w organizmie. Wystarczy kwadrans dziennie. Ale aktywności łagodzące stres to także czytanie, słuchanie muzyki, rozmowy z przyjaciółmi, masaże czy pisanie dziennika.
- Sztuka akceptacji
Zamiast stresować się sytuacjami, na które nie masz wpływu, skup się na tym, co możesz kontrolować, a do tej kategorii zalicza się m.in. to, jak reagujesz na problemy. Zaakceptowanie problemów jelitowych zmniejsza niepokój i łagodzi objawy nerwicy żołądka. Przewidywanie jej symptomów i zamartwianie się tym, czy i kiedy się pojawią, tylko pogarsza sytuację.
- Właściwa dieta
Związek między naszymi emocjami a kondycją mikrobiomu jelitowego jest bezsprzeczny, a to oznacza, że właściwe odżywianie może odegrać istotną rolę w leczeniu zaburzeń wywołanych nerwicą żołądka. Wystrzegaj się wszystkiego, co prowadzi do obniżenia nastroju i zaostrzenia stanów lękowych, czyli cukrów prostych, kofeiny i alkoholu. Zadbaj o to, by codzienna dieta była bogata w składniki kojące nerwy, jak witaminy z grupy B, magnez, kwasy tłuszczowe, cynk, żelazo i wapń.
Większość korzystnych dla układu nerwowego suplementów znajduje się w świeżych owocach i warzywach zielonych kapustnych oraz strączkowych, a także w orzechach, olejach, np. lnianym, sojowym czy rzepakowym, w kakao, grzybach, kaszach, nasionach słonecznika i chia, pestkach dyni. Z kolei napary z imbiru, mięty pieprzowej i melisy pomagają złagodzić nieprzyjemne objawy ze strony przewodu pokarmowego. Podstawą jest jednak właściwie nawodnienie. Bez względu na porę roku staraj się wypijać co najmniej 2 litry wody dziennie.
Sposobów na radzenie sobie z objawami nerwicy żołądka jest wiele. Aby jednak rezultaty tych działań były widoczne, muszą one stać się regularną i stałą częścią życia. Ważny jest także dobrej jakości sen. Dotyczy to nie tylko radzenia sobie ze stanami lękowymi, ale także ogólnego stanu zdrowia i dobrego samopoczucia.
Źródła:
- Medical News Today
- Anxiety & Depression Association of America
- Puda, B. (b.d.). Jak złagodzić objawy nerwicy. Pobrane 29 lutego 2024 z: LINK
