Spis treści
Czym jest alergia na pyłki?
Bez względu na rodzaj objawów, reakcje alergiczne mają swój początek w układzie odpornościowym. Stanowi on bowiem pierwszą linię obrony organizmu przed drobnoustrojami chorobotwórczymi. Jego zadaniem jest wychwytywanie i niszczenie wszystkiego co może zaszkodzić, w tym bakterii i wirusów.
Ale oprócz przeciwciał ochronnych nasz system odpornościowy potrafi także wytwarzać substancje skierowane przeciwko cząsteczkom, których nie powinniśmy się obawiać. To właśnie alergeny, do których zalicza się, wśród wielu innych, także pyłki roślin. Na kontakt z nimi organizm reaguje nieprawidłowo i rozwija się stan zapalny. Zwany alergią na pyłki.
8 trujących roślin doniczkowych
Alergia na pyłki: etapy powstania reakcji alergicznej
1. Alergeny
Gdy do organizmu wtargną substancje, które organizm rozpoznaje jako przeciwnika, podejmuje działania obronne, czyli produkuje przeciwciała. W przypadku osoby mającej atopię (czyli genetyczną skłonność do alergii) jest to nieprawidłowa reakcja, która wymknęła się spod kontroli.
2. Histamina
Jeżeli system immunologiczny wyprodukuje dużą liczbę przeciwciał do walki z alergenem, wydziela się także substancja o nazwie histamina.
3. Stan zapalny
W normalnych warunkach histamina pozostaje wewnątrz komórki i nie szkodzi nam. Gdy jednak zostanie uwolniona z komórki i krąży po organizmie, rozwija się stan zapalny, który powoduje m.in. kurczenie się lub rozszerzanie różnych naczyń krwionośnych.
4. Obrzęk błon śluzowych
Kiedy zbyt wiele naczyń krwionośnych rozszerzy się, płyn z naczyń przesącza się do tkanek. Nadmiar histaminy prowadzi do obrzęku błon śluzowych.
5. Objawy alergii na pyłki
Alergia na pyłki objawia się przede wszystkim łzawieniem oczu, obrzękiem błony śluzowej nosa, gardła oraz nadmiarem wydzieliny w drogach oddechowych.
Objawy alergii u dzieci – jak je złagodzić?
Wizyta u alergologa – im szybciej tym lepiej
Osoby, które podejrzewają u siebie alergię na pyłki roślin powinny jak najszybciej zgłosić się do alergologa, aby poprzez zastosowanie właściwego leczenia zapobiec tzw. marszowi alergicznemu, czyli rozwojowi kolejnych rodzajów alergii, a przede wszystkim astmie.
Do wizyty warto się przygotować, aby dać lekarzowi precyzyjną odpowiedź na pytania o alergie w rodzinie, okoliczności, w jakich występują dokuczliwe objawy i kiedy się nasilają. Wstępną diagnozę alergologa potwierdza się testami.
Testy alergiczne – co warto o nich wiedzieć?
Niezależnie od rodzaju alergii u wszystkich pacjentów wykonuje się testy alergiczne.
1. Testy skórne
Na skórę przedramienia lub pleców nanosi się krople alergenu, a następnie delikatnie się ja nakłuwa. Po 15-30 minutach ocenia się zaczerwienienia i wielkość bąbla. Rozmiar bąbla o średnicy nie mniejszej niż 3 mm świadczy o uczuleniu na daną substancję. Podczas jednego badania testuje się uczulenie na 15-20 alergenów. Lekarz może też dobrać zestaw odpowiadający potrzebom pacjenta.
2. Testy alergiczne z krwi
Polegają na oznaczeniu przeciwciał IgE dla głównych alergenów pyłkowych, roztoczowych i zwierzęcych. Można je zastosować w każdym wieku. To drogie testy na alergię. Wskazaniem do ich przeprowadzenia są zmiany alergiczne na skórze. Testy skórne mogłyby zaostrzyć zmiany na skórze.
3. Testy prowokacyjne
Przeprowadza się w przypadku uczulenia na wiele alergenów, aby dowiedzieć się, które uczulają najbardziej, co ma znaczenie dla dobrania właściwej kuracji odczulającej. Do nosa przykłada się wacik nasączony alergenem, a następnie za pomocą specjalnego urządzenia ocenia się zmiany na śluzówce, a także liczbę kichnięć i ilość wydzieliny.
Alergia na sierść zwierząt – jak sobie z nią poradzić?
Alergia na pyłki roślin – jak ją leczyć?
Najlepszym sposobem walki z alergią jest unikanie alergenu. Niestety, przy alergii na pyłki traw i drzew nie zawsze jest to możliwe. Możemy unikać wyjazdów na łono natury, ale w mieście też rosną drzewa i trawy, które pylą. Dlatego kuracja odczulająca musi być dobrana indywidualnie. Niektórym alergikom wystarczy, że stosują leki na alergię.
Dysponujemy wieloma lekami przeciwalergicznymi, które choć nie zwalczają przyczyny alergii na pyłki roślin, skutecznie łagodzą jej objawy. Mogą to być preparaty doustne lub stosowane miejscowo krople do oczu lub nosa.
1. Leki przeciwhistaminowe
Najpopularniejsze są preparaty przeciwhistaminowe. Blokują one receptory wytwarzające histaminę – substancję produkowaną przez organizm podczas kontaktu z alergenem. I przerywają reakcję alergiczną. Dokuczliwe objawy alergii na pyłki słabną lub całkowicie ustępują. Leki przeciwhistaminowe II generacji mają także działanie przeciwzapalne.
2. Kortykosterydy
Kolejną grupą leków są działające przeciwzapalnie kortykosterydy. Obkurczają naczynia krwionośne, które uległy poszerzeniu wskutek reakcji alergicznej, zmniejszają obrzęk błony śluzowej oraz ilość wydzieliny w nosie i w płucach. Zwykle są stosowane razem z lekami przeciwhistaminowymi. Mogą być stosowane miejscowo w postaci donosowego spreju – jest skuteczny, ale uciążliwym skutkiem ubocznym jest szczypanie w nosie po zastosowaniu preparatu. Kortykosterydy mają również postać kropli do oczu lub leku podawanego wziewnie do płuc. Należy je zażywać zgodnie z zaleceniem lekarza.
3. Kromony
To też leki przeciwzapalne. Odróżnia je od sterydów jednak to, że muszą być stosowane kilka dni, a nawet kilka tygodni przed spodziewanym okresem pylenia roślin, na które reagujemy alergią.
4. Leki antyleukotrienowe
Leki przeciwleukotrienowe blokują działanie leukotrienów, czyli substancji pro-zapalnej której działanie nasila objawy alergii na pyłki. Niestety, jak wynika z obserwacji klinicznych, leki te mają sporo działań niepożądanych, w tym silne bóle głowy i nocne koszmary. Są też badania wskazujące, że preparaty antyleukotrienowe mogą nasilać objawy depresji u chorych. Z tego powodu są obecnie rzadko zalecane.
Alergia pokarmowa u dzieci – jak ją rozpoznać i jak leczyć?
Odczulanie, czyli immunoterapia alergenowa
W sytuacjach, gdy nie można uwolnić się od alergenów, a objawy alergii na pyłki są bardzo dokuczliwe, pacjentom zaleca się odczulanie, czyli immunoterapię alergenową. Najlepiej rozpocząć ją zimą, gdy nie nadszedł jeszcze czas pylenia roślin. Istotą odczulania jest zmiana sposobu reagowania organizmu na kontakt z pyłkami roślin. Inaczej mówiąc jest to leczenie przyczynowe, a nie objawowe. Immunoterapia alergenowa jest jedyną terapią, która, po zakończeniu leczenia, pozwala choremu przez wiele lat żyć bez dokuczliwych objawów.
Na czym polega odczulanie?
Kuracja polega na podawaniu choremu podskórnie coraz większych dawek alergenu. Tak organizm uczy się, że nie musi gwałtownie reagować na kontakt z alergenem. Można powiedzieć, że organizm wie, że substancja dotychczas uczulająca nie jest groźna.
Immunoterapia jest najskuteczniejsza u osób, które mają alergię na pyłki, ponieważ daje 90% ustąpienie dolegliwości.
Immunoterapia i szczepionki
Są dwie metody immunoterapii, iniekcyjna i w formie kropli lub tabletek doustnych. Pierwsza polega na przyjęciu serii podskórnych zastrzyków, które zawierają alergen lub alergeny, które można ze sobą połączyć (pyłki brzozy, olchy i leszczyny).
Dla mniejszych dzieci szczepionki przeciwalergiczne mają postać podjęzykowych kropli lub tabletek pod język. Dawkowanie i tryb podawania szczepionek alergolog dobiera indywidualnie dla każdego chorego.
Szczepionki przeciwalergiczne
Do dyspozycji lekarzy i pacjentów są wystandaryzowane szczepionki, które stosuje się przy alergii na pyłki brzozy, olchy, leszczyny, traw, bylicy, odchody roztoczy, jad owadów błonkoskrzydłych i sierść zwierząt (ta ostatnia nie jest refundowana).
Powodzenie kuracji odczulającej zależy także od tego, czy chory został należycie zakwalifikowany do leczenia. Przed terapią odczulającą należy dowieść, że alergen, który dał dodatni wynik w testach, naprawdę szkodzi pacjentowi. Takiej analizy reakcji alergicznych lekarze się uczą w trakcie kilkuletniej specjalizacji z alergologii.
Immunoterapia swoista
Obie metody są równie skuteczne. Immunoterapia swoista ma dwa etapy – pierwszy to leczenie podstawowe ze zwiększaniem dawki alergenu. Trwa od 6 do 10 tygodni i polega na przyjmowaniu szczepionki raz na 1-2 tygodnie. Drugi etap – to leczenie podtrzymujące ze stałą dawką alergenu. Polega na przyjmowaniu zastrzyku co 4-6 tygodni. Cała kuracja zwykle trwa 3-5 lat.
Objawy alergii zmniejszają się w pierwszym roku stosowania immunoterapii. Jeśli kuracja odczulająca jest nieskuteczna, po 2. roku leczenia można ją albo przerwać, albo zmodyfikować. W czasie odczulania nie należy odstawiać leków zwalczających objawy alergii. Efekt kuracji odczulającej może się utrzymywać nawet 10 lat. Immunoterapię można też powtórzyć.
Zazwyczaj odczulanie rozpoczyna się u dzieci, które ukończyły 5 lat. Nie określono natomiast górnej granicy wieku. Niekiedy terapię tę prowadzi się także u osób po 60. roku życia. Odczulaniu nie mogą być poddane osoby z chorobami z autoagresji, zaburzeniami odporności oraz osoby z czynną chorobą nowotworową.
Alergia na pyłki – o czym musisz pamiętać?
- Przy uczuleniu na pyłki roślin, najgroźniejszy jest sezon ich pylenia. Dlatego po powrocie do domu zdejmij ubranie, weź prysznic, aby spłukać z ciała i włosów pyłki.
- Na długie spacery chodź pod wieczór lub po deszczu, gdy stężenie pyłków w powietrzu jest niższe.
- Od wiosny do jesieni nie otwieraj na noc okien w sypialni lub zamontuj w oknach siatki zatrzymujące pyłki. W okresie pylenia roślin 2-3 razy dziennie ścieraj na mokro półki, blaty i podłogi.
- W czasie pylenia uczulającej rośliny nie wyjeżdżaj za miasto lub wybieraj bezpieczniejsze dla siebie tereny. Codzienne komunikaty o pyleniu roślin znajdziesz na stronie internetowej: alergen.info.pl.
- Podróżując samochodem lub pociągiem nie otwieraj okien, ponieważ pyłki błyskawicznie opanują wnętrze, w którym będziesz przebywać przez kilka godzin.
Zadbaj o siebie w sezonie pylenia
Życie z alergia może być uciążliwe, zwłaszcza wtedy, gdy nie możemy się pozbyć alergenów z otoczenia. Są jednak sposoby, aby ułatwić sobie codzienne życie.
- Gdy wychodzisz z domu wkładaj okulary korekcyjne lub przeciwsłoneczne. Mniej alergenów trafi wówczas na śluzówki oczu.
- Co kilka godzin, a nawet za każdym razem, gdy o tym pomyślisz, przemywaj oczy kroplami hipoalergicznymi lub sztucznymi łzami.
- Nie noś soczewek kontaktowych w okresie silnego pylenia roślin.
- Korzystaj z kropli do nosa dla alergików, bo zmniejszają wyciek wydzieliny i obkurczają śluzówkę, co ułatwia oddychanie.
- Jeśli jesteś alergiczką nigdy nie kupuj kosmetyków do oczu na bazarach. Mogą mieć niewłaściwy skład lub przez nieprawidłowe przechowywanie przyczyniać się do nasilenia alergii.
- W okresie pylenia roślin codziennie odkurzaj mieszkanie odkurzaczem z filtrem HEPA, a gładkie powierzchnie (zwłaszcza parapety) wycieraj wilgotną ściereczką, najlepiej jednorazową.
- Ogranicz do minimum aktywność fizyczną na świeżym powietrzu, ponieważ połączenie wysiłku fizycznego z nasilonym kontaktem z alergenami może być przyczyną ataku duszności.
Kalendarz pylenia roślin dla alergika
Każdego roku kalendarz pylenia roślin, uwzględniający fenologiczne pory roku dla poszczególnych regionów Polski opracowuje Ośrodek Badania Alergenów Środowiskowych. Poniżej okresy pylenia najczęściej uczulających roślin uśrednione dla całego kraju.
Kalendarz pylenia roślin – sprawdź, co teraz pyli!
- Leszczyna – od połowy stycznia do końca marca
- Olcha – od lutego do połowy kwietnia
- Wierzba – od marca do połowy maja
- Topola – od połowy marca do połowy maja
- Brzoza – kwiecień do połowy maja
- Dąb – od połowy kwietnia do końca maja
- Szczaw – od połowy maja do połowy lipca
- Trawy – od połowy maja do końca lipca
- Pokrzywa – od połowy maja do połowy września
- Babka lancetowata – od połowy maja do połowy września
- Żyto – od końca maja do drugiej dekady czerwca
- Komosa – od połowy czerwca do końca września
- Bylica – od lipca do września
Alergia krzyżowa – na czym polega?
U osoby uczulonej na pyłki roślin mogą nasilić się objawy alergii po zjedzeniu niektórych owoców i warzyw. Alergenami, które wywołują reakcję krzyżową są substancje należące do tej samej grupy botanicznej lub pochodzące z tego samego źródła, czyli np. od tego samego zwierzęcia.
- Przy uczuleniu na pyłki traw lepiej unikać jedzenia melonów, arbuzów i pomarańczy.
- Gdy jesteśmy uczuleni na pyłki brzozy zrezygnujmy z jabłek, wiśni, marchwi i selera.
- Alergia na pyłki leszczyny oznacza eliminację orzechów z diety.
Źródła:
- https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/alergeny/wziewne/61715,alergia-na-pylek-traw
- https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/alergeny/wziewne/57681,alergeny-wziewne
- https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/alergeny/wziewne/58105,pylek-brzozy
