Rozgrzewające przepisy z pomidorami na jesień

Pomidor, zwany również psianką, dotarł do Europy po odkryciu Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. Jego owoce, zwane również jagodami, mogą mieć nawet do 100 mm średnicy. I choć warzywo pochodzi rdzennie z Ameryki Środkowej i Południowej, jest uwielbiane przez rodaków. Pomidory można jeść przetworzone lub na surowo, zarówno w sałatkach, jak i na kanapce. Od dawna wiadomo, że idealnie smakują z solą, ale moim ostatnim odkryciem jest posypywanie ich cukrem, polewanie miodem, a nawet… lekko solonym miodem. Sprawdźcie moje przepisy z pomidorami na jesień i zimę.

Pomidory – bomba składników odżywczych

Pomidory są prawdziwą skarbnicą minerałów, witamin i kwasów (np. pantotenowego, foliowego, czy szczawiowego). Znajdziemy w nich nie tylko sód, potas, magnez, wapń, cynk czy żelazo ale również całą gamę mniej popularnych minerałów takich jak kobalt, miedź, fosfor, fluor, chlor i jod. Są bogate w witaminy K, B1, B2, B6, C, PP, jest w nich też karoten i biotyna. Przede wszystkim pomidory są jednak źródłem likopenu będącego silnym przeciwutleniaczem. 

Pomidory wspomagają serce

Likopen jest organicznym związkiem chemicznym o działaniu przeciwutleniającym. Właściwie jest jednym z najsilniejszych antyutleniaczy z grupy karetonoidów. Neutralizuje wolne rodniki i opóźnia procesy starzenia. Działa korzystnie na układ naczyniowy i zmniejsza ryzyko zawału serca. Jeśli dodamy do tego dużą ilość potasu znajdującą się w tych warzywach okaże się, że obniżają również ciśnienie krwi. Wracając do likopenu warto podkreślić, że przeciwdziała zachorowaniu na nowotwory (zwłaszcza raka prostaty lub szyjki macicy).

Pomidorowy zawrót głowy

Dawka witaminy C

Okazuje się, w przeciętnym pomidorku (o wadze ok. 180-200 g) znajduje się tyle witaminy C, że wystarczy na pokrycie połowy dziennego zapotrzebowania. Witamina C wzmacnia naczynia krwionośne, wpływa na dotlenienie organizmu, buduje odporność i pomaga walczyć z infekcjami. Okazuje się, że pomidor może działać na zdrowie nie tylko od środka. Ze względu na obecność witaminy C, ale również A i E jest stosowany często (w formie maseczki) na skórę. Ma działanie dotleniające i przeciwzmarszczkowe.

Niedobór witaminy C – jak go rozpoznać?

Pomidory – lepsze na surowo czy w sosie?

Latem je się zazwyczaj surowe pomidory i dobrze (choć trzeba pamiętać, by nie łączyć ich np. z ogórkiem, który zawiera enzym niwelujący witaminę C). Tymczasem okazuje się, że dużo zdrowszą wersją pomidora… jest ta przetworzona. Likopen nie ginie podczas obróbki cieplnej, a wręcz przeciwnie. W przetworach jest go nawet 2-3 razy więcej niż w świeżych warzywach. Na dodatek obróbka termiczna powoduje, że likopen jest bardziej przyswajany dla człowieka. Dlatego warto wybierać przepisy z pomidorami w już przetworzonej postaci.

Pomidory – dlaczego warto je jeść?

A może pomidory suszone?

Suszone pomidory również zawierają więcej likopenu niż świeże, a na dodatek jest w nich więcej minerałów, takich jak wapń, żelazo, magnez, fosfor czy potas. W suszonej wersji znajdziemy również dużo więcej błonnika, zbawiennego na układ pokarmowy.

Przepisy z pomidorami

To moje ulubione przepisy z pomidorami w roli głównej.

1. Jajka po turecku z pastą paprykowo-pomidorową

Jajka po turecku to – upraszczając – jajka w koszulkach, ułożone na dobrze doprawionym jogurcie greckim, polane roztopionym (a często nawet palonym) masłem, posypane świeżymi ziołami. W oryginalnym przepisie do jogurtu dodaje się pastę sezamową tahini, ja robię domową pastę paprykową z zapiekanej papryki, bakłażana i suszonych pomidorów.

Składniki:

• 6 łyżek jogurtu greckiego
• 2 jaja
• 1 łyżka cytryny
• 2 ząbki czosnku
• 2 łyżki masła
• Pół łyżeczki zielonej czubrycy
• Świeże zioła: kolendra
• ½ bakłażana
• 1 czerwona papryka
• 1 czerwona cebula
• 2-3 suszone pomidory

Przygotowanie:

Jogurt grecki dopraw solą, pieprzem, sokiem z cytryny i przeciśniętym przez praskę czosnkiem. Odstaw na jakiś czas, by składniki się przeżarły. W tym czasie zagotuj wodę i zrób jajka w koszulkach.

Ja nie dodaję do wody octu i nie robię słynnego wirka (tak się zazwyczaj opisuje idealny sposób robienia jajek w koszulkach), lecz wbijam jajko do niewielkiej łyżki wazowej, którą na co dzień nabieram zupę. Łyżkę wazową z jajem zanurzam powoli w wodzie. Trzymam tak przez chwilę, a gdy boki jajka zaczną się ścinać, to dopiero wtedy „wypuszczam” go w całości do wody. Gotuję nie dłużej niż 2 minuty.

Zanim ułożymy jajka na jogurcie, można go odrobinę podgrzać. Całość dekorujemy ulubionymi ziołami, posypujemy przyprawami, można dodać pastę paprykowo-pomidorową… Bakłażana, cebulę, paprykę kroję w dużą kostkę, skrapiam oliwą i piekę w temp. 220 stopni aż zmiękną. Studzę a następnie miksuję z suszonymi pomidorami. Jeśli trzeba, doprawiam solą, pieprzem i czubrycą.

2. Gorgonzola i grillowane warzywa na kruchym cieście

To ciasto jest kruche, bardzo maślane i wytrawne. Doprawione solą i przeróżnymi przyprawami. Do najprostszej wersji dodaję tylko paprykę i tymianek. Do bardziej bogatej – rozmaryn, oregano, kmin rzymski. Na dole znajduje się gorgonzola, a na górze grillowane warzywa: cukinia, papryka i pomidorki koktajlowe. Kombinacji może być jednak znacznie więcej. Na słonym cieście dobrze smakują zapiekane buraczki z fetą albo bakłażan z dużą ilością czosnku i pomidorów.

Składniki na ciasto:

• 200 g mąki pszennej
• 150 g zimnego masła
• 1 żółtko
• ½ łyżeczki soli
• ½ łyżeczki sproszkowanej papryki
• ½ łyżeczki tymianku
• Opcjonalnie: inne ulubione przyprawy

Pozostałe składniki:

• 100 g gorgonzoli
• ¼ cukinii
• ½ czerwonej papryki
• Garść pomidorków koktajlowych
• 2 łyżki oliwy
• 1 ząbek czosnku
• 1 łyżka bułki tartej
• Sól, pieprz do smaku

Przygotowanie:

Paprykę pokrój w paseczki, cukinię w większe kawałki, a pomidorki koktajlowe na pół. Warzywa włóż do naczynia żaroodpornego. Wysmaruj je oliwą wymieszaną z przepuszczonym przez praskę czosnkiem. Posyp solą, pieprzem i tymiankiem. Podlej odrobinę wodą (ok. 0,5 cm). Włóż do piekarnika na 10-15 min. (temp. 170 stopni). Po wyjęciu warzywa powinny były twardawe. Gdy ułożysz je na cieście i włożysz do piekarnika po raz drugi, zdążą jeszcze zmięknąć.

Mąkę przesiej, dodaj sól i przyprawy, dokładnie wymieszaj. Dodaj zimne, pokrojone w mniejsze kawałki masło oraz żółtko. Zagnieć ciasto na jednolitą masę i włóż do lodówki na 1h. Następnie rozwałkuj, by miało ok. 4-5 mm grubości (wcześniej posyp stolnicę mąką). Możesz wykroić nożem przeróżne kształty: kółka, kwadraty, prostokąty. Ja najczęściej wykrawam coś na kształt jaja.

Rozwałkowany kawałek ciasta posmaruj delikatnie oliwą i posyp bułką tartą. Później ułóż ser gorgonzola pokrojony w plastry oraz warzywa grillowane. Zawiń brzegi ciasta do góry. Przed pieczeniem możesz wysmarować brzegi białkiem i posypać ziołami. Piecz ok. 15 min. w temp. 180 stopni.

3. Rozgrzewająca zupa rybna z pomidorami

To gęsta, aromatyczna i rozgrzewająca zupa z odrobiną chili, pomidorami, dużymi kawałkami ziemniaków. Gdy chcę, żeby była bardziej „winna” dodaję trochę cukru lub garść rodzynek. Nie jest to typowa zupa rybna, bo duże kawałki ryby dodaję dopiero pod koniec gotowania. Dzięki temu nie ma mocnego „rybnego zapachu”, ale kawałki leszcza lub sandacza są na tyle duże, że można się rozkoszować pysznym smakiem.

Składniki:

• 2 marchewki
• 2 pietruszki
• 1 cebula
• ½ małego selera
• Por
• 4 duże ziemniaki (lub więcej)
• 2 duże pomidory
• 70-80 dag ryby (sandacz, leszcz, może być dorsz)
• 2 łyżki koncentratu pomidorowego
• 1 liść laurowy, kilka ziarenek ziela angielskiego
• Sól, pieprz, papryka w proszku do smaku
• 3 łyżki masła, 1 łyżka oliwy
• 3 ząbki czosnku
• Odrobina chili
• Opcjonalnie: pół łyżeczki cukru lub garść rodzynek

Przygotowanie:

Zagotuj ok. 2 l wody, dodaj listek laurowy, ziele angielskie i pokrojony czosnek. Cebulę i pora pokrój w kosteczkę i podsmaż na dużej ilości masła (ja daję 3 łyżki masła i 1 łyżkę oliwy), a gdy będą miękkie i rumiane, dodaj do gotującej się wody. Marchewkę i pietruszkę obierz, a następnie zetrzyj na tarce (grube oczka) i również dodaj do zupy. Następnie obierz ziemniaki, pokrój je w dużą kostkę i wrzuć do gara. Dorzuć odrobinę chili (wedle uznania), przykryj i gotuj ok. 15-20 minut.

W tym czasie sparz pomidory, obierz je ze skórki, pokrój w grubą kostkę. Sprawdź, czy warzywa (a w szczególności ziemniaki) są już miękkie i dopiero wtedy dodaj pomidora oraz koncentrat pomidorowy. Dopraw do smaku (ja dodaję sól, paprykę w proszku i sporo pieprzu). Gotuj ok. 7-10 min. Przed dodaniem ryby do zupy możesz wziąć ubijak do ziemniaków i ubić warzywa oraz ziemniaki w garze. Wtedy zupa będzie gęsta, zawiesista. Ja taką uwielbiam. Jeśli wolisz rzadszą, to dobry moment na dodanie wody i doprawienie do smaku.

Sprawioną, wyfiletowaną i pokrojoną w duże kawałki rybę wrzucamy na samym końcu. Osobiście wolę jak nie rozpada się na małe cząstki tylko zostaje w wielkich kawałkach, dlatego gotuję ją dosłownie chwilę i już nie doprawiam (żeby za dużo nie mieszać).

4. Pulpety w pomidorach z kaszą gryczaną, groszkiem i jajkiem

Składniki na pulpety:

• ½ kg mięsa mielonego (np. wieprzowiny, cielęciny)
• 1 jajko
• 1 łyżka bułki tartej
• Pół łyżeczki majeranku
• Pół łyżeczki gałki muszkatołowej
• Pół łyżeczki papryki wędzonej
• Odrobina papryczki chili
• Sól i pieprz do smaku

Składniki na sos:

• 2 duże pomidory
• 2 ząbki czosnku
• 1 szalotka
• 1 łyżka koncentratu pomidorowego
• 1 łyżeczka cukru
• 1 łyżka oliwy
• Sól i pieprz do smaku

Dodatkowo:

• 200 g niepalonej kaszy gryczanej
• 2-3 łyżki groszku konserwowego
• 1-2 jajka do wbicia na środek dania

Przygotowanie:

W misce wymieszaj mięso mielone, jajo, bułkę tartą, majeranek, gałkę muszkatołową, paprykę wędzoną, papryczkę chili. Dopraw solą i pieprzem do smaku. Uformuj pulpety. Na patelni rozgrzej oliwę i podsmaż pulpeciki z każdej strony. Zdejmij je i na tej samej patelni (możesz dodać jeszcze trochę oliwy) podsmaż pokrojony czosnek i cebulę. Następnie dorzuć obrane i pokrojone w kostkę pomidory, dodaj soli, pieprzu i cukru i duś aż zmiękną. Pod koniec dodaj koncentrat, wymieszaj dokładnie.

Kaszę ugotuj oddzielnie (w osolonej wodzie). Naczynie żaroodporne wysmaruj najpierw oliwą, a następnie sosem pomidorowym, ułóż kaszę gryczaną i pulpety, dodaj trochę groszku. W kaszy zrób dołek, wbij surowe jajo, posyp solą, pieprzem lub ulubionymi przyprawami. Włóż do piekarnika, ustaw temp. 180 stopni i wyjmij, gdy jajo delikatnie się zetnie (najlepiej, gdy białko będzie ścięte, ale żółtko zostanie płynne).

Oto najlepsze przepisy z pomidorami, które musicie wypróbować sami.

8 przepisów na letnie przetwory z pomidorów