Spis treści
Oksytocyna – czym jest?
Nazwa „oksytocyna” wywodzi się z języka greckiego i oznacza ‘szybki poród’. Oksytocyna to hormon, który został odkryty w 1906 roku przez Henry’ego Dale’a. Początkowo uważano, że jego działanie ogranicza się do skurczowego oddziaływania na mięsień macicy, czyli rozpoczęcia akcji porodowej. Jednak badacze dość szybko dowiedli, że oksytocyna bierze także udział w procesie wydzielania mleka podczas laktacji.
Oksytocyna produkowana jest przez podwzgórze. Do krwi uwalnia ją przysadka mózgowa w odpowiedzi na sygnały płynące z pochwy, macicy lub piersi. Oksytocyna jest ważna dla obu płci, chociaż kobiety inaczej reagują na jej obecność niż mężczyźni.
Wydzielanie hormonu miłości może być stymulowane nie tylko przez estrogeny, ale także poprzez aktywację zmysłów podczas wykonywania różnych czynności. Oksytocyna wydziela się również wtedy, gdy doświadczamy czegoś miłego, kiedy widzimy, słyszymy, czujemy kogoś, kogo kochamy, a nawet jeśli o tej osobie myślimy. Jej wydzielaniu sprzyja także doznawanie przyjemnych uczuć, dotyk bliskiej osoby, przytulenie przyjaciela.
Hormon ma też zdolność do samostymulowania wydzielania się. Duże ilości oksytocyny uwalniane są do krwi podczas porodu, karmienia piersią i podczas stosunku seksualnego. Ale sprzyjają temu także pozytywne relacje z dziećmi, osobami dorosłymi oraz ze zwierzętami.
Hormony szczęścia – jak je podkręcić?
Oksytocyna wydłuża życie
Mówiąc najkrócej – im więcej oksytocyny, tym lepiej. Dlatego każdego dnia należy szukać okazji do przeżywania miłych chwil. Dowiedziono, że osoby żyjące w związkach szczęśliwych, opartych na przywiązaniu fizycznym i duchowym, zwykle mają wyższy poziom oksytocyny we krwi niż osoby żyjące w nieudanych związkach lub samotne.
Wiadomo też, że wyższy poziom oksytocyny obniża ciśnienie krwi, zmniejsza poziom kortyzolu, ryzyko chorób układu krążenia, infekcji, a także niektórych rodzajów nowotworów. Osoby z wysokim poziomem hormonu rzadziej odczuwają ból lub lepiej go znoszą. Hormon sprzyja młodemu wyglądowi i sprawności fizycznej oraz udanemu współżyciu, które – co wiadomo od dawna – wydłuża nasze życie.
Oksytocyna a redukcja stresu
Wysoki poziom oksytocyny obniża poziom stresu i działa przeciwlękowo. To zaś korzystnie wpływa na wszystkie procesy prowadzące do zdrowienia organizmu, choćby poprzez przyspieszenie gojenia się ran. Dowiedziono także, że szczęśliwe dzieci, a więc mające wyższy poziom oksytocyny, łatwiej przyswajają wiedzę i osiągają lepsze wyniki w nauce.
Podobnie jest z osobami dorosłymi. Te zestresowane, z niskim poziomem oksytocyny, mają problemy z koncentracją i mniej precyzyjnie wykonują powierzone im zadania. Co ciekawe, ta grupa osób częściej uskarża się na problemy jelitowo-żołądkowe.
Właściwy poziom oksytocyny pozwala łatwiej nawiązywać właściwe relacje z ludźmi, lepiej rozumieć ich mowę ciała czy interpretować ton głosu. Coraz częściej podkreśla się także, że oksytocyna działa przeciwdepresyjnie, a podawana regularnie z zewnątrz łagodzi objawy schizofrenii, autyzmu i zespołu Aspergera. Są też prace, które sugerują, że oksytocyna jest pomocna przy wychodzeniu z alkoholizmu.
Relaksujące i uspokajające działanie oksytocyny jest coraz częściej wykorzystywane w psychiatrii, aby ułatwić pacjentom osiągnięcie relaksu i dobrego samopoczucia, obniżenie poziomu lęku czy agresji. Poziom oksytocyny można podnosić poprzez „podawanie” pacjentom odpowiednich zapachów, ulubionych dźwięków czy barwy światła.
Aromaterapia – czy ma działanie terapeutyczne?
Oksytocyna a ciąża
Hormon miłości i przywiązania jest niezwykle pomocny przy zapłodnieniu, ponieważ pod jego wpływem błona mięśniowa macicy kurczy się i przyspiesza transport plemników do bańki jajowodu, gdzie dochodzi do połączenia się plemnika z komórką jajową. W pierwszych miesiącach ciąży produkcja oksytocyny rośnie, ale nie dochodzi do spontanicznych wyrzutów jej do krwi. Jest magazynowana w przysadce przez cały okres ciąży aż do chwili porodu.
Oksytocyna steruje tzw. instynktem wicia gniazda. To dzięki niemu oczekująca dziecka kobieta przygotowuje ubranka i wszystko, co niezbędne do pielęgnacji nowego członka rodziny. Gdy dziecko jest gotowe do przyjścia na świat, oksytocyna pomaga je urodzić. Podczas rozwierania się szyjki macicy w trakcie akcji porodowej dochodzi do wydzielania się dużej ilości hormonu miłości i przywiązania. Oksytocyna działa na błonę mięśniową macicy, dzięki czemu ta regularnie się kurczy, co sprawia, że poród postępuje prawidłowo.
W organizmie rodzącej kobiety pojawia się także enzym oksytocynaza, który rozkłada oksytocynę. Wydzielanie kolejnych porcji hormonu następuje regularnie, dlatego właśnie charakterystyczne regularne skurcze są zapowiedzią rozpoczynającej się akcji porodowej.
Zdarza się jednak, że poród się opóźnia. W takiej sytuacji kobiecie podaje się dożylnie syntetyczną oksytocynę, aby kobieta mogła urodzić dziecko. Poród indukowany sztuczną oksytocyną przebiega szybciej (podobno jest też boleśniejszy), ponieważ wywołuje ona silniejsze skurcze macicy.
Oksytocyna jest też pomocna w opanowaniu nadmiernego krwawienia podczas porodu. Hormon podaje się w postaci kroplówki. Oksytocyna podczas porodu potrzebna jest też dziecku. Działając na jego neurony, pozwala bezpiecznie przetrwać chwilowe niedotlenienie, na które dziecko jest narażone podczas przeciskania się przez drogi rodne.
Masaż Shantala – dotyk miłości
Hormon miłości i przywiązania po porodzie
Badania pokazują, że matki, które karmią piersią przez kilka tygodni, mają niższe ciśnienie krwi, zarówno skurczowe, jak i rozkurczowe. Cechują się też większą odpornością na stres niż kobiety w tym samym wieku, karmiące sztucznie. Są one również spokojniejsze i bardziej skłonne do kontaktów społecznych. To także zasługa oksytocyny.
Hormon miłości wydziela się także podczas kontaktu ciało do ciała (STS) między matką a noworodkiem i powoduje wzmocnienie więzi między nimi. Oksytocyna wydzielana w trakcie karmienia piersią wywołuje u matek odczucie senności, dzięki czemu mogą one lepiej wypoczywać i spać wraz z dzieckiem we wczesnym okresie poporodowym.
Ogromnie ważne jest, że wydzielana oksytocyna matki oraz ciepło jej ciała dają dziecku komfort i ukojenie, ponieważ w jego organizmie też wydziela się oksytocyna. Dziecko ukojone oksytocyną jest spokojniejsze, mniej płacze, lepiej ssie pierś. U noworodka oksytocyna sprzyja stabilizacji metabolicznej. Obniża się poziom kortyzolu, tętno staje się regularne, wzrasta ciepłota ciała.
Hormon miłości uzależnia
Oksytocyna połączona z żeńskimi hormonami wyzwala potrzebę bliskości i silne przywiązanie. Oksytocyna u mężczyzn wydziela się najczęściej w sytuacjach intymnych. Mężczyźni pod wpływem hormonu przywiązania czują przyjemność z bliskości z partnerką, ale po udanym stosunku seksualnym ich emocje słabną. To dlatego właśnie po seksie mężczyzna najchętniej zapadłby w błogi sen. To niekiedy wpływa na niezadowolenie kobiety. Ale nie zawsze tak bywa.
Zdarza się, że podczas uprawiania seksu poziom oksytocyny rośnie tak znacznie, że gwałtownie pojawia się silne przywiązanie. W stałych związkach to piękny objaw. Gorzej, gdy tak się zdarzy po seksie, który miał być „tylko seksem”. Z takiego związku trudno się wyplątać, bo zapamiętana przez mózg przyjemność jest na tyle silna, że organizm domaga się powtórki. Im wyższy poziom oksytocyny, tym wyższe ryzyko silnego przywiązania. Warto pamiętać, że taka sytuacja może w znaczący sposób wpłynąć na nasze życie.
