Większości z nas kojarzy się z lampionami i beztroską halloweenową zabawą. Tymczasem dynia to okazała super zdrowa roślina, blisko spokrewniona z arbuzem, melonem, kabaczkiem, cukinią i ogórkiem. Obejmuje ponad 700 gatunków.
Spis treści
Najpopularniejsze odmiany dyni w Polsce
- dynia olbrzymia – o owocach ważących ponad 50 kg – rekordzistki nawet ponad 500 kg. Ma pomarańczową, grubą skórkę i neutralny w smaku miąższ.
- dynia Hokkaido – okrągła z ciemno pomarańczową skórką. Nie trzeba jej obierać, bo mięknie podczas obróbki. Ma sporo pestek i dość zwarty miąższ o lekko orzechowym posmaku. Doskonale nadaje się do pieczenia, gotowania i duszenia. Waży 1-2 kg.
- dynia Lunga di Napoli – kształtem przypomina wyrośniętą cukinię z rozszerzonym końcem, w którym znajduje się gniazdo nasienne.. Ma ciemno pomarańczowy miąższ z jasnymi smugami o lekko słodkim smaku. Można go jeść na surowo, a także piec. Waży od 7- 20 kg.
- dynia prowansalska, muszkatołowa lub francuska – duża, podzielona na segmenty ma ciemnozieloną skórkę z pomarańczowymi przebarwieniami. Pomarańczowy, soczysty i zwięzły miąższ w smaku przypomina marchewkę. Można ja jeść na surowo. Może osiągać sporą wagę do 20 kg.
- dynia piżmowa – kształtem przypomina wielką gruszkę. Ma żółtą, gładką skórkę i lekko pomarańczowy miąższ. Małe gniazdo nasienne i niewiele pestek sprawia, że łatwo się ją oczyszcza. Zwarty miąższ o lekko orzechowym smaku świetnie nadaje się na frytki, a także do faszerowania i pieczenia. Waży do 20 kg.
- dynia makaronowa – o podłużnym kształcie, zielono-żółtej skórce i żółtym miąższu osiąga ok 1,5 kg. Najlepiej upiec ją w piekarniku w całości. Miąższ po ugotowaniu lub upieczeniu rozdziela się na włókna przypominające makaron. Świetnie smakuje z sosem pomidorowym. Waży 2-4 kg.
- dynia biała – ma jasna skórkę i kremowy miąższ, nie ciemnieje podczas gotowania lub pieczenia. Miąższ o delikatnym smaku, dobrze się miksuje, nie tworząc grudek. Świetnie sprawdza się w zupach i musach.
- dynia Kabocha – ma intensywnie zieloną skórkę i pomarańczowy bardzo słodki miąższ. Nadaje się do deserów, a ponieważ nie ma włókiem po zmiksowaniu będzie świetną bazą do wypieków.
- dynia ozdobna – niewielka, waży zaledwie 0,5 kg Ma bardzo twardą skórkę i miąższ. Trudno wykorzystać ją w kuchni. Za to, jeśli nie jest uszkodzona, będzie świetną dekoracją w salonie przez kilka miesięcy.
Dynia – jakie ma właściwości?
W Starożytności dynia była nie tylko przysmakiem, ale i skutecznym lekiem na wiele różnych dolegliwości. Na słynnych ucztach Lukullusa podawano ją smażoną w miodzie. Greccy lekarze uznawali dynię za skuteczny środek przeciwko zaparciom. A w starożytnym lecznictwie arabskim soku z dyni używano jako środka nasennego. Obecnie ceni się ją przede wszystkim w kuchni, choć liczne badania udowadniają jej korzystny wpływ na zdrowie.
Dynia – mało kalorii, za to wysokie IG
Wbrew pozorom brzuchaty owoc wcale nie jest kaloryczny – 100 g świeżego miąższu dyni ma 28 kcal. Zawiera jednak sporo cukrów, głownie: sacharozy, glukozy oraz fruktozy. Ma też wysoki indeks glikemiczny IG 75. A to oznacza, że po zjedzeniu podnosi się poziom glukozy we krwi. Dlatego do dyni ostrożnie powinny podchodzić osoby otyłe, pacjenci cierpiący na cukrzycę, insulinooporność, a także ci, u których zdiagnozowano stan przedcukrzycowy.
Pomarańczowy miąższ zawiera także w 100 g:
- 1, 3 g białka
- 0,3 g tłuszczu
- 2,8 g błonnika
- 278 mg potasu
- 66 mg wapnia,
- 43 mg fosforu,
- 8 mg witaminy C
- 1,03 mg witaminy E
Dynia to bogactwo witaminy A i beta-karotenu
Wszystkie odmiany dyni wyróżnia wysoka zawartość witaminy A – 496 µg oraz beta-karotenu – 2974 µg.
I to właśnie im dynia zawdzięcza prozdrowotne właściwości.
1. Dynia na wzmocnienie odporności
Takie działanie ma lekko pikantna zupa krem z dyni doskonała na jesienne chłody. Świetnie rozgrzewa oraz wzbogaca menu w witaminę A, dbającą o prawidłowe funkcjonowanie nabłonka wyścielającego drogi oddechowe. To bariera, która zapobiega przenikaniu drobnoustrojów chorobotwórczych do organizmu. Jeśli jest szczelna, skutecznie chroni przed infekcjami wirusowymi i bakteryjnymi.
2. Dynia chroni wzrok
Duszony, gotowany lub pieczony miąższ może zapobiegać kurzej ślepocie i osłabieniu wzroku. Zawiera też zeaksantynę i luteinę – barwniki plamki żółtej w siatkówce oka, które działają niczym wewnętrzne przeciwsłoneczne okulary, chroniąc oko przed działaniem szkodliwego promieniowania UV.
3. Dynia dba o skórę
Regularne jedzenie dyni pomoże zachować młodą, gładką skórę. Przeciwutleniacze zawarte w miąższu działają też zewnętrznie niczym najlepszy krem dla cery dojrzałej. Chronią skórę przed promieniowaniem słonecznym wywołującym zmarszczki, łagodzą podrażnienia i wygładzają skórę.
Maseczka na twarz z dyni
- 1/4 kubka zmiksowanego miąższu dyni
- jajko
- łyżka miodu
- łyżka mleka
Składniki maseczki z dyni należy zmiksować, nałożyć na twarz i pozostawić na 20 min. Potem przemyć twarz letnią wodą i delikatnie osuszyć.
4. Dynia wspomaga trawienie
Wydawałoby się, że twardy i bity dyniowy miąższ jest bardzo ciężkostrawny. Przeciwnie. Dynia to lekkostrawne warzywo, które rzadko wywołuje alergię. Dyniowe puree można podawać nawet kilkumiesięcznym niemowlakom, rozszerzając im dietę. Jest bardzo dobrze tolerowane przez seniorów oraz pacjentów cierpiących na choroby przewodu pokarmowego, np. refluks, wrzody, a także choroby żołądka, wątroby i jelit.
Pestki dyni – na co pomagają?
Z punktu widzenia wartości odżywczych i wpływu na zdrowie bardzo cenne są także dyniowe nasiona. Znajduje się w nich ok. 40 proc. oleju, do 30 proc. białka, a także fitosterole obniżające poziom cholesterolu i skutecznie walczące z nowotworami, np. prostaty. Ale to nie wszystko!
Pestki dyni zawierają także kukurbitacyny – substancje działające przeciwpasożytniczo, uszkadzają układ nerwowy pasożytów przewodu pokarmowego (tasiemca, glisty lub owsika) i przyspieszają ich wydalanie z organizmu, przy okazji usuwając też inne substancje toksyczne.
Pestki, migdały morele – dlaczego warto je jeść?
Przepis na pastę z pestek dyni na pasożyty
Wystarczy zmiksować 150 g nasion dyni z połową szklanki wody (lub mleka) i łyżką miodu. Miksturę wypić na czczo w dwóch porcjach, w półgodzinnym odstępie.
Potem zażyć dwie łyżki oleju jako środka przeczyszczającego. Kurację powtórzyć po 2-3 dniach.
Zielony olej z pestek dyni
Z nieprażonych dyniowych pestek pozyskuje się także zielono-brązowy olej o orzechowym smaku.
Kobietom przyda się w zmaganiach z przesuszoną skórą, zmarszczkami i rozstępami. Olej z dyni ma bowiem sporo nienasyconych tłuszczów, skwalenu, cynku i witaminy E, które dbają o odpowiednie nawilżenie skóry, pomagają utrzymać jej elastyczność i jędrność. Łagodzą podrażnienia i wspomagają regenerację naskórka, opóźniając jednocześnie starzenie się skóry.
Co ważne można go stosować do maseczek i masażu przy każdym typie skóry, zwłaszcza przy przesuszonej, pękającej i łuszczącej się. Dobrze sprawdza się przy trądziku.
Z kolei u mężczyzn olej z nasion dyni może zapobiegać przerostowi prostaty, a także wspomagać leczenie w chorobach układu moczowego i stanach zapalnych pęcherza moczowego.
Jak wybrać dobrą dynię?
Kupując dynię warto zwrócić uwagę, by miała twardą, gładką skórkę i była jędrna. Miękkie warzywo może być niedojrzałe lub przesiąknięte wodą. Waga powinna być proporcjonalna do objętości dyni, a kolor miąższu jak najbardziej zbliżony do pomarańczowego (im bardziej pomarańczowy, tym ma więcej witamin).
Jak przechowywać dynię?
Dynię kupioną w całości można przechowywać w kuchni w chłodnym, ciemnym i przewiewnym miejscu. Przekrojoną najlepiej włożyć do lodówki lub zamrażarki i jak najszybciej zużyć.
Przepis na zupę z dyni
Składniki:
- 800 g dyni (500 g po obraniu)
- 2-3 średnie ziemniaki
- łyżka masła
- cebula
- 2 ząbki czosnku
- łyżeczka kurkumy w proszku
- łyżeczka świeżego startego imbiru
- 1 i 1/2 szklanki bulionu
Jak to zrobić?
Dynię obrać ze skórki, usunąć nasiona, miąższ pokroić w kostkę. Ziemniaki obrać i pokroić w kostkę. W większym garnku na maśle zeszklić pokrojoną w kosteczkę cebulę oraz obrany i pokrojony na plasterki czosnek. Dodać dynię i ziemniaki, doprawić solą, wsypać kurkumę i dodać imbir. Smażyć co chwilę mieszając przez ok. 5 minut. Wlać gorący bulion, przykryć i zagotować. Zmniejszyć ogień i gotować przez ok. 10 minut. Zmiksować w blenderze.
Sprawdź też przepisy na dania z warzyw korzeniowych.
Źródła:
- Andjelkovic M., Van Camp J., Trawka A., Verhé R., Phenolic compounds and some quality parameters of pumpkin seed oil. European Journal of Lipid Science 2010
- Sharma S., TVR Rao TVR., Nutritional quality characteristics of pumpkin fruit as revealed by its biochemical analysis – International Food Research Journal, 2013
