Spis treści
Depresja u dzieci i młodzieży
Depresja jest zaburzeniem psychicznym, które charakteryzuje się znacznym obniżeniem nastroju, ciągłym smutkiem i apatią. Uważa się ją za chorobę cywilizacyjną, ponieważ z roku na rok przybywa osób cierpiących na tą chorobę.
Głównym objawem depresji jest długotrwale obniżony nastrój. Zaburzenie to charakteryzuje się również apatią, ciągłym smutkiem, obniżeniem koncentracji. Chory na depresję może mieć zaburzenia snu, zmienny apetyt lub choroby psychosomatyczne. Każda depresja jest jednak inna i widoczne są różne jej objawy.
U młodych ludzi depresja może wyglądać zupełnie inaczej, dlatego uważna obserwacja dziecka z depresją jest bardzo ważna. W młodszym wieku stany depresyjne mogą przybierać różne formy, a zachowanie chorego może być maskowane agresją lub wycofaniem. Z tego powodu depresja u osób w młodym wieku jest trudna do zdiagnozowania i łatwo ją przeoczyć.
Depresja u 7-10 latka – przyczyny i objawy
Im młodsze dziecko, tym trudniej uchwycić charakterystyczne objawy zaburzeń nastroju. Dziecko w wieku 7 -10 lat przechodzi wiele zmian w swoim życiu, które są dużymi stresorami. Rozpoczęcie nauki w szkole, zmiana środowiska, nowi koledzy i koleżanki, wymagania nauczycieli i rodziców. To wszystko powoduje, że dziecko zaczyna czuć się przytłoczone i obciążone. Dodatkowo w tym wieku dzieci zaczynają wykazywać indywidualne cechy, talenty i zdolności (na przykład talent do nauk ścisłych), które nie zawsze są zbieżne z ich oczekiwaniami. Zaczyna się „wyścig szczurów” i porównywanie się z rówieśnikami, które w przedszkolu nie jest jeszcze widoczne.
Depresja w wieku 7-10 lat najczęściej objawia się:
– obniżeniem nastroju i nieustannym smutkiem
– wycofaniem się z grupy rówieśniczej
– dużą płaczliwością
– trudnościami w nauce
– niechęcią do szkoły
– zamknięciem się w sobie i niechęcią do rozmowy
– apatią
Należy zaznaczyć, że młodsze dzieci mogą mieć różne objawy depresji, na pierwszy rzut oka niezwiązane z obniżeniem nastroju. Niektóre dzieci mogą wręcz przeciwnie – wydawać się radosne i uśmiechnięte. Często również odgrywają rolę „klasowego klauna”, próbując w ten sposób zyskać aprobatę otoczenia. Może to być maskowanie depresji lub poczucia przytłoczenia i smutku.
Depresja u 10 – 13 latka – przyczyny i objawy
W tym wieku obniżenie nastroju i stany depresyjne są mocno związane z poczuciem własnej wartości. Szczególnie widoczne jest to u dziewczynek, które zaczynają dojrzewać pierwsze. We wczesnej adolescencji wygląd, ze względu na dojrzewanie płciowe, zaczyna się zmieniać i mocno różnicować. Pojawiają się pierwsze kompleksy. Dodatkowo burza hormonalna wzmacnia zmiany nastroju. To wszystko podnosi ryzyko pojawienia się depresji. Jeżeli dodatkowo młody człowiek nie będzie czuł wsparcia ze strony rodziców, to zagubienie się jest mocno prawdopodobne.
Depresja w wieku 10 – 13 lat najczęściej objawia się:
– niskim poczuciem własnej wartości
– obniżonym nastrojem
– trudnościami w nauce
– niechęcią do kontaktów z rówieśnikami
Depresja w okresie dorastania – przyczyny i objawy:
Zaburzenia depresyjne u młodzieży z jednej strony są łatwiej dostrzegalne niż u młodszych dzieci (choć również mogą być maskowane), z drugiej natomiast, depresję często tłumaczymy dorastaniem. Nastolatki z racji burzy hormonalnej wykazują więcej gwałtownych i silnych reakcji emocjonalnych. Częstą przyczyną depresji u młodzieży są pierwsze zawody miłosne, odrzucenie przez rówieśników, kompleksy i niezadowolenie z siebie. Nastolatki często czują się zagubione w dzisiejszym świecie. Presja, oczekiwania i brak bliskiej więzi z rodzicami bardzo sprzyjają zaburzeniom depresyjnym.
Depresja u młodzieży jest szczególnie niebezpieczna, ponieważ często współwystępuje z okaleczeniami ciała, zaburzeniami odżywiania, a jej następstwem może być samobójstwo.
Depresja u młodzieży najczęściej objawia się:
– izolowaniem się od rodziny i rówieśników
– zachowaniami autodestrukcyjnymi (nałogi, autoagresja)
– agresją i zachowaniami opozycyjno – buntowniczymi
– obniżonym nastrojem i nieustannym smutkiem
– obniżoną koncentracją
– utratą dotychczasowych zainteresowań i pasji
– stanami lękowymi, szczególnie lękiem o przyszłość
Dlaczego warto rozmawiać z dzieckiem z depresją?
Depresja u dzieci często wiąże się z wycofaniem i z niechęcią do wspólnego spędzania czasu. Dzieci, żeby unikać kontaktu, mogą stać się niemiłe, buntownicze lub wręcz agresywne. Z tego powodu wielu rodziców nie podejmuje próby nawiązania bliższej więzi i ogranicza wspólne spędzanie czasu. To tylko pogarsza stany depresyjne.
Dziecko, które cierpi na depresję, woła o pomoc. Nawet jeśli ta prośba pomoc nie jest wypowiedziana słowami. Nawet jeśli zachowanie młodego człowieka wskazuje na niechęć do rozmowy, zawsze warto próbować nawiązać z nim kontakt. Silna i bliska relacja z rodzicem to podstawowy warunek do zdrowienia i wyjścia z depresji.
Czego nie mówić dziecku z depresją?
Reakcja rodziców na trudne zachowania dziecka jest różna. Bardzo często przy kolejnej próbie nawiązania kontaktu lub kolejnym widoku płaczącego dziecka, rodzice stają się bezsilni i tracą cierpliwość. Z ich ust padają wtedy słowa, które zamiast budować, niszczą.
Słowa, które bagatelizują depresję:
– „Nie doceniasz tego co masz”
– „Weź się w garść”
– „Przestań płakać”
– „Nie jest aż tak źle”
– „Przesadzasz”
Słowa, które wzmacniają lęk i smutek:
– „W dorosłości to dopiero będą problemy”
– „Jak będziesz się tak zachowywać, to…”
– „Tylko narobisz sobie problemów w szkole”
– „Uwierz mi, to nie są prawdziwe problemy”
– „Nie pierwszy i nie ostatni raz cię ktoś zranił”
– „Takie jest życie”
– „Życie to nie bajka”
Słowa, które burzą poczucie własnej wartości:
– „Zobacz, jak ty wyglądasz”
– „Robisz z siebie odludka”
– „Nikt nie będzie chciał się z tobą przyjaźnić”
Jak rozmawiać z dzieckiem z depresją ?- zasady wspierającej rozmowy
Wspierająca rozmowa z rodzicem jest kluczowa w zdrowieniu. Nawet jeśli początkowo dziecko stroni od rozmów, to z czasem, widząc naszą akceptację i zaangażowanie, może się przełamać. Trzymanie się zasad wspierającej komunikacji wzmacnia poczucie bezpieczeństwa i pozwala budować więź, która może okazać się liną wyciągającą dziecko z depresji.
Staraj się zrozumieć, bez oceniania
Problemy dzieci, w świetle świata dorosłych, są często błahe. Nie oznacza to jednak, że dziecko nie ma prawa się smucić lub płakać. Postaraj się zrozumieć emocje dziecka, bez oceniania ich przez własny pryzmat.
Uważnie słuchaj
Dzieci dużo mówią między słowami. Dzięki uważnemu słuchaniu możemy dowiedzieć się, jak się czują w szkole, wśród rówieśników, w kontaktach z nauczycielami. Uważne słuchanie wymaga otwartego umysłu, cierpliwości i pozbycia się chęci oceniania. Po prostu słuchaj.
Nie bagatelizuj problemów dziecka
Nigdy nie mów niczego, co jest bagatelizowaniem depresji oraz zaprzeczaniem odczuwanych emocji dziecka. Pamiętaj, że z perspektywy dziecka, nawet najmniejszy problem może być największym wyzwaniem życiowym.
Zaproponuj rozwiązania
Jako rodzic, doskonale znasz swoje dziecko. Możesz więc zaproponować rozwiązania, które twoim zdaniem mogą być skuteczne np. wspólny wyjazd, zmiana szkoły, wizyta u specjalisty. Jeżeli dziecko odrzuca wszystkie formy pomocy, poczekaj cierpliwie i zapewnij, że mimo wszystko jesteś.
Nie wzbudzaj jeszcze większego lęku
Depresja dziecka jest dla rodzica przerażającym doświadczeniem. Rodzic, który boi się o zdrowie i życie swojego dziecka, może podświadomie projektować na niego swoje lęki. Powstrzymaj się jednak od straszenia, grożenia i nakreślania czarnych scenariuszy.
Co jeszcze pomaga dziecku w depresji?
Opieka psychiatryczna
Trzeba pamiętać, że depresja jest chorobą psychiczną i w wielu przypadkach wymaga leczenia farmakologicznego. Wizyta u lekarza psychiatry może się okazać niezbędna i kluczowa w zdrowieniu. Leki farmaceutyczne pomagają obniżyć poziom lęku i poprawić nastrój. Decyzję o ich stosowaniu lub odstawieniu podejmuje lekarz.
Opieka psychologiczna
Bez względu na to, czy do leczenia depresji zostały włączone leki, nigdy nie zastąpią one psychoterapii. Kontakt z psychologiem jest bardzo ważny. Depresja pojawiła się w życiu dziecka z jakiegoś powodu. I to właśnie dotarcie do tego powodu jest najważniejsze, by wyzdrowieć i zapobiec jej nawrotom. Psychoterapia powinna obejmować nie tylko dziecko, ale i całą rodzinę.
Depresja jest chorobą poważną, ale na szczęście uleczalną. Odpowiednia rozmowa z dzieckiem chorym na depresję jest bardzo ważnym elementem zdrowienia. To właśnie wspólna rozmowa powinna być pierwszym krokiem pomocowym.
Źródła:
- Radziwiłłowicz, W. (2010). Depresja u dzieci i młodzieży. Analiza systemu rodzinnego – ujęcie kliniczne. Oficyna Wydawnicza IMPULS.
- Ambroziak, Kołakowski, Siwek. (2021). Depresja u nastolatków. Jak ją rozpoznać, zrozumieć i pokochać. GWP Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
