Czy istnieje miłość doskonała? Naukowcy z różnych dyscyplin od lat próbują wyjaśnić znaczenie miłości. Najbardziej interesujące zdają się różne rodzaje tego uczucia – miłość romantyczna, miłość przyjacielska, rodzicielska. W zakresie zainteresowań badaczy są także jej komponenty i różnego rodzaju fazy miłości, a także to, w jaki sposób się ona buduje, intensyfikuje i umiera.
Spis treści
Psychologia miłości – jakie są definicje miłości?
Za jednego z pierwszych autorów teorii miłości uważa się Zicka Robina. Według jego teorii miłość balansuje między lubieniem a kochaniem, a uczucie składa się z 3 komponentów. Są to:
- więź i przywiązanie – czyli potrzeba bycia zaopiekowanym przez drugą osobę, a także potrzeba przebywania i spędzania z nią wspólnych chwil
- opieka/troska – to postawa stawiania szczęścia drugiej osoby na równi ze swoim, a także akceptowanie i poszanowanie uczuć i wartości partnera
- intymność – czyli wewnętrzna potrzeba dzielenia się uczuciami i własnymi przeżyciami z drugim człowiekiem
Zanim powstała teoria, którą posługujemy się obecnie, pojawiało się wiele innych – na przykład ta bazująca na kolorach, które były inspiracją do powstania koncepcji miłości. Teorię tę nazywa się po prostu kolorami miłości. Została ona zaproponowana przez Johna Lee. W teorii tej można wymienić 6 stylów miłości, takich jak Storge, Eros, Ludus, Agape, Mania i Pragma. Każdy z tych stylów jest dokładnie opisany jako dany typ miłości.
Dwaj badacze z Uniwersytetu w Denver wysunęli teorię, że miłość romantyczna jest procesem biospołecznym – bardzo podobnym do tego, jaki tworzą rodzice wraz ze swoimi dziećmi. Ten sam styl przywiązania przechodzi następnie w dorosłość, gdzie staje się częścią i podstawą związków miłosnych. Teoria Hazana i Shavera bazowała na teorii przywiązania Johna Bowlby’ego.
Składniki miłości
Każdy rodzaj miłości podlega zmianom. Kolejny dzień sprawia, że miłość staje się inna, nieco bardziej nowa. Można by pomyśleć, że takie określenie uczuć to piękny cytat z książki o miłości. Jednak, podobnie jak nasze ciało, miłość zmienia się każdego dnia.
Jedną z najlepiej rozwiniętych teorii miłości, przynajmniej w świecie psychologii, stanowi trójczynnikowa teoria miłości sformułowana przez Sternberga. Koncepcja ta przedstawia miłość nie jako wyimaginowany urywek niczym z romantycznego filmu, lecz jako uczucie, które w połączeniu z odpowiednimi składnikami daje określony rodzaj uczucia [1].
Teoria Sternberga była także rozwijana przez polskiego psychologa – Bogdana Wojciszkego. Według tej teorii na miłość składa się:
- namiętność
Namiętność to obszar, który łączy potrzeby cielesne z pragnieniem bliskości na poziomie uczuciowym i emocjonalnym. Namiętność to mieszanka silnych emocji, zarówno pozytywnych (takich jak pragnienie, radość, pożądanie, podniecenie), jak i negatywnych (na przykład zazdrości). Temu składnikowi towarzyszy pobudzenie fizjologiczne i niezwykły przypływ pragnień namiętności – poczucie bliskości, a wręcz łączności.
W teorii miłości Sternberga każdy ze składników posiada swój rytm, który rozkłada się na cały okres trwania związku lub uczucia. Jest to składnik miłości, który niezwykle szybko wzrasta. Po krótkim czasie jednak namiętność opada. I to w bardzo szybkim tempie.
- intymność
Intymność to bardzo delikatny i subtelny składnik. W tej koncepcji intymność to zbiór różnego rodzaju przeżyć i uczuć, które pojawiają się w relacji z drugą osobą. Niezwykłą rolę odgrywają tutaj emocje, bliskość emocjonalna i komunikacja. Intymność między dwojgiem zakochanych ludzi różni się od rodzaju intymności z innymi.
W pełnym związku intymność to rodzaj „języka miłości”, w którym dwie osoby potrafią rozpoznawać coraz więcej potrzeb i emocji drugiej osoby. Co oczywiście nie znaczy, że opanowują to do perfekcji. Intymność to jeden ze składników miłości, który powoli wzrasta i jeszcze wolniej opada.
- zaangażowanie
Zaangażowanie to jeden z najtrudniejszych elementów miłości. Bazuje on bowiem nie tylko na słowach, ale przede wszystkim na decyzjach i działaniu. Ma na celu przeobrażenie zakochania w trwały i pełny związek. To dzięki zaangażowaniu związek może przetrwać. Zaangażowanie podtrzymuje relacje. Bez tego składnika napotkana trudność lub bariera doprowadziłyby do rozpadu związku.
Zaangażowanie to komponent miłości, który rośnie bardzo wolno. Po jakimś czasie następuje jego stabilizacja, która często trwa przez cały okres związku.
Miłość pusta czy zakochanie – czyli jakie są style miłości?
Trzy wyżej wymienione komponenty można porównać do wierzchołków trójkąta, które wzajemnie na siebie oddziałują, tworząc 7 różnych rodzajów doświadczeń miłosnych. Obecność 1 składnika lub połączenie 2 składników (lub większej ich liczby) tworzy 7 rodzajów doznań miłosnych.
Te rodzaje miłości mogą zmieniać się w trakcie trwania związku. Związek może rozpocząć się jako namiętna miłość, przejść w romantyczną miłość, a następnie osiągnąć stan miłości doskonałej [2].
Lubienie
Ten rodzaj miłości ma miejsce, gdy relacja między dwojgiem ludzi bazuje na intymności, czyli chęci otwarcia się przed drugim człowiekiem. W tym przykładzie brakuje jednak namiętności i zaangażowania w sensie romantycznym. Strony nie podejmują działań, które mogłyby przeobrazić lubienie w inne uczucie.
Zauroczenie
Zauroczenie charakteryzuje się uczuciem pożądania i fizycznego pragnienia, czyli namiętności bez składnika intymności i zaangażowania. Niekiedy ten rodzaj miłości jest pierwszy i ostatni, a niekiedy przeradza się w głębsze uczucie. Początkowe zauroczenie jest często bardzo silne.
Pusta miłość
Pusta miłość charakteryzuje się zaangażowaniem bez namiętności i intymności. Czasami nawet silna miłość może przerodzić w pustą miłość. Może również wystąpić sytuacja odwrotna. Na przykład małżeństwa aranżowane mogą na samym początku być puste, ale z czasem rozkwitają w inną formę miłości. Można uznać to za piękno procesu miłości, który jest plastyczny i wiecznie pracuje.
Romantyczna miłość
Miłość romantyczna łączy ludzi emocjonalnie poprzez intymność i fizyczną namiętność. Partnerzy w tego typu związkach prowadzą głębokie rozmowy, które pomagają im poznać intymne szczegóły na swój temat. Cieszą się seksualną pasją i uczuciem. Pary połączone romantyczną miłością mogą jednak nie być gotowe, by intymność i namiętność przekształcić w prawdziwy związek, dodając do tego długoterminowe zobowiązanie i zaangażowanie.
Przyjacielska miłość
W miłości przyjacielskiej jest składnik intymności oraz składnik zaangażowania, bez uczucia namiętności. Przyjacielska miłość jest silniejsza niż zwykła przyjaźń, ponieważ istnieje długoterminowe zaangażowanie, ale pożądanie seksualne jest minimalne lub nie ma go wcale. Ten rodzaj miłości często występuje w długoletnich małżeństwach, w których namiętność wygasła, ale parę nadal łączą głębokie uczucia względem siebie lub silna więź.
Ślepa miłość
W tego rodzaju miłości obecne są składniki – zaangażowanie i namiętność, ale nie ma intymności. Bezmyślna lub ślepa miłość charakteryzuje się burzliwymi zalotami, w których namiętność motywuje zaangażowanie bez stabilizującego wpływu intymności. Takie związki często wydają się pogubione, a małżeństwa bez intymności mogą się udać tylko za sprawą odrobiny szczęścia.
Miłość doskonała
Doskonała miłość składa się ze wszystkich 3 elementów i jest całkowitą formą miłości. Ten rodzaj miłości często jest określany jako miłość pełna. Połączenie 3 składników miłości reprezentuje relację idealną. Chociaż wiemy, że nawet miłość doskonała nie jest wolna od błędów w codziennym życiu.
Pary, które doświadczają tego rodzaju miłości, przez kilka lub kilkanaście lat przeżywają wspaniałą bliskość seksualną i psychologiczną. Partnerzy nie wyobrażają sobie siebie z nikim innym. Nie mogą też czuć się naprawdę szczęśliwi bez swoich partnerów. Razem udaje im się przezwyciężyć różnice i stawić czoła stresorom oraz trudnym sytuacjom.
Neuropsychologiczne imię miłości
Teoria to jednak nie wszystko, miłość bada się także laboratoryjnie. W ostatnim czasie neuropsychologiczne podejście do badania natury miłości zyskało na popularności. W badaniach naukowych porównywano aktywność mózgu osób zakochanych, które podczas eksperymentu miały oglądać zdjęcia swojego partnera, a także znajomych lub przyjaciół. Pomiar odbywał się za pomocą funkcjonalnego rezonansu magnetycznego, a wyniki badań wykazały, że uczucie miłości związane jest z działaniem wyspecjalizowanej sieci w mózgu [3]. Mimo takich odkryć wciąż niezwykle ciężko jest wnioskować o naturze miłości, bazując na danych z rezonansu. Jak to się mówi, miłość jest skomplikowana – i jak widać, dla naukowców także.
Temat miłości poruszany jest również w obszarach neurobiologii. Wiele badań naukowych podkreśla ważną rolę oksytocyny, wazopresyny, dopaminy, serotoniny, testosteronu, a także kortyzolu w kwestiach miłosnych. Jednak zaznacza się, że te dowody nie są jednoznaczne [4]. Miłość to konstrukt, który bardzo ciężko zbadać – ze względu na czas trwania, wpływ wielu innych czynników, komplikacji, wzlotów i upadków, a także różnic kulturowych [5].
Źródła:
- Niemi, K. (2022). 9 Love Theories in Psychology: Which love theory describes love the best? Pobrane z https://revolutionforlove.com/psychology-of-love-which-love-theory-describes-love-the-best/
- Patterson, R. (b.d.). Reaching Consummate Love: Sternberg’s Triangular Theory of Love. Pobrane 12 września 2022 z https://www.lifeintelligence.io/blog/reaching-consummate-love-sternbergs-triangular-theory-of-love
- Bartels, A., Zeki, S. (2000). The neural basis of romantic love. Neuroreport, 11(17), 3829-34. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11117499/
- Feldman, R. (2017). The Neurobiology of Human Attachments. Trends in Cognitive Sciences, 21(2), 80–99. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28041836/
- de Boer, A., van Buel, E. M., Ter Horst, G. J. (2012). Love is more than just a kiss: a neurobiological perspective on love and affection. Neuroscience, 201, 114–124. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22119059/
