Spis treści
Mgła mózgowa – objawy
Zestaw objawów mgły mózgowej i ich nasilenie bywają bardzo różne. Większość osób skarży się przede wszystkim na problemy z pamięcią, zaburzenia poznawcze, obniżenie koncentracji oraz przewlekłe zmęczenie. Zdarza im się „zawiesić” na dłuższą chwilę, zapominają słów i nazwisk, mają trudności z podjęciem decyzji.
U części pacjentów objawy są na tyle ciężkie, że mogą przypominać demencję. Zdarzają się też halucynacje. Objawom często towarzyszy depresja. Wielu pacjentów z pocovidową mgłą mózgową doświadcza także utraty węchu lub ma omamy węchowe – np. przez cały czas czuje zapach dymu papierosowego lub inną nieprzyjemna woń.
Jakie są przyczyny mgły mózgowej?
W przypadku gdy mgła mózgowa jest następstwem infekcji, jej przyczyną są szkody, jakie zakażenie wywołało w organizmie. Lekarze szacują, że objawy mgły mózgowej odczuwa nawet co trzeci chory, który przeszedł zakażenie koronawirusem. Wydaje się, że SARS-CoV-2 ma niewiele wspólnego z układem nerwowym, bo przecież atakuje głównie drogi oddechowe. A jednak!
– Po pierwsze, wirus może bezpośrednio uszkadzać komórki nerwowe – wyjaśnia dr n. med. Magdalena Cubała-Kucharska, lekarka rodzinna. – Po drugie, pogorszenie funkcji poznawczych może być następstwem uogólnionego stanu zapalnego, który może niszczyć komórki nerwowe lub pogarszać komunikację między nimi, zaburzając wytwarzanie neuroprzekaźników. Po trzecie, zaburzenia neuropsychiatryczne mogą być spowodowane zmianami zakrzepowymi czy mikroudarami, które u chorych na COVID-19 są bardzo częste. Wreszcie mgła mózgowa może mieć związek z niedotlenieniem, którego doświadcza wielu pacjentów z ciężkim COVID-em.
Jak leczyć mgłę mózgową?
Nie ma lekarstwa na mgłę mózgową. Na szczęście mózg posiada mechanizmy samonaprawcze, dzięki czemu objawy mgły mózgowej z czasem przemijają. – Leki nootropowe, które poprawiają krążenie mózgowe, mogą przyspieszyć przywrócenie dobrej kondycji psychicznej – mówi dr Cubała-Kucharska. – Pomóc mogą także lecznicze dawki witamin z grupy B, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Pacjentom dotkniętym mgłą mózgową radzę także, by wspomagająco zażywali preparaty – cynk i melatoninę.
Jest także sporo doniesień naukowych, z których wynika, że w łagodzeniu niektórych objawów neuropsychiatrycznych pomagają kannabinoidy. Substancje te obniżają stężenie kortyzolu (hormonu stresu) i podwyższają poziom dopaminy, jednego z hormonów szczęścia. Mają także działanie przeciwzapalne. Stosowanie olejów CBD może zatem łagodzić stres i stany lękowe.
Czy mgła mózgowa mija?
Większości pacjentów doświadczających mgły mózgowej udaje się odzyskać utraconą formę psychiczną. Niezbędna jest jednak cierpliwość. To może zająć kilka tygodni, a nawet miesięcy. Czy da się ten proces przyspieszyć? – Warto postawić na zdrowy styl życia, czyli zadbanie o dobrą jakość snu, zdrową dietę, relaks i umiarkowaną aktywność fizyczną – mówi dr Cubała-Kucharska.
Ważnym elementem, który może wspomóc walkę z mgłą mózgową, jest tzw. dieta przeciwzapalna. Polega ona na wykluczenia z menu żywności wysoko przetworzonej (fast foodów, gotowych dań, słodyczy, przetworzonego mięsa i wędlin), która jest źródłem nasyconych kwasów tłuszczowych i tłuszczów trans nasilających stan zapalny. Podstawą diety przeciwzapalnej są warzywa i owoce bogate w polifenole, które zwalczają nadmiar wolnych rodników. Specjaliści zalecają jeść dziennie ok. pół kg warzyw, szczególnie żółtych, pomarańczowych, fioletowych, oraz 300 g owoców (najlepiej jagodowych, takich jak np. aronia, malina, jagoda czarna, borówka). Ważnym elementem diety przeciwzapalnej są zdrowe tłuszcze omega-3, obecne w tłustych rybach morskich, i omega-9, występujące np. w oliwie z oliwek, siemieniu lnianym, orzechach, awokado i algach morskich.
Poza dietą powrót do dobrej formy mentalnej przyspiesza regularna aktywność fizyczna. – Ruch, szczególnie na świeżym powietrzu, dotlenia organizm, poprawia nastrój i redukuje poziom stresu – wymienia dr Cubała-Kucharska. – Dlatego pacjentom cierpiącym na mgłę mózgową zalecam spacery, trucht, nordic walking albo delikatny pilates. Najlepsze efekty dają regularne ćwiczenia rozwijające koordynację, wykonywane pod okiem fizjoterapeuty. Nie wolno jednak przesadzać z intensywnością treningów, bo wówczas efekt może być odwrotny do zamierzonego.
Trening mentalny
Pozytywne efekty w leczeniu mgły mózgowej przynoszą także ćwiczenia poprawiające pamięć. – Trzeba jak najczęściej rozwiązywać krzyżówki i łamigłówki, grać w gry planszowe, szachy, warcaby, bo wszystkie te aktywności stymulują mózg i skutkują tworzeniem nowych połączeń nerwowych – wymienia dr Cubała-Kucharska. – Warto też wykorzystać treningi mentalne oparte o specjalistyczne gry komputerowe, które pozwalają ćwiczyć zdolności poznawcze, np. Brain Training, oraz specjalistyczne platformy treningowe, np. Mentem, CogniFit, BrainGym, które proponują spersonalizowany trening zdolności poznawczych dopasowany do potrzeb i możliwości konkretnego użytkownika. Ćwiczenia na pamięć, koncentrację i logiczne myślenie oferują także aplikacje na smartfony, np. Neurogra, Lumosity, Elevate, Brain Wars czy Brain Builder.
Ustąpienie objawów mgły mózgowej może przyspieszyć również trening neurofeedback, który stabilizuje aktywność fal mózgowych. Podczas treningu neurofeedback pacjent ma na głowie czepek z elektrodami połączonymi z elektroencefalografem rejestrującym aktywność fal mózgowych. Dane są analizowane przez komputer, który na ich podstawie generuje grę komputerową dostosowaną do potrzeb pacjenta. Trening neurofeedback może poprawić koncentrację i zdolność do zapamiętywania oraz obniżyć poziom lęku i stresu.
Do leczenia mgły mózgowej próbuje się też wykorzystać metodę TMS, czyli przezczaszkową stymulację magnetyczną. Terapia TMS polega na przyłożeniu do głowy pacjenta głowicy wytwarzającej krótkie impulsy magnetyczne o mocy porównywalnej z rezonansem magnetycznym. Impulsy oddziałują na tkankę mózgową znajdującą się na głębokości ok. 3–4 cm. Pobudzają aktywność kory mózgowej i poprawiają zdolność tkanki nerwowej do regeneracji. Dzięki terapii TMS jest szansa na poprawę pamięci, koncentracji oraz zdolności kojarzenia.
Trening węchowy
Odzyskanie węchu i pozbycie się omamów węchowych, które dokuczają wielu pacjentom po przebyciu COVID-19, wspomaga trening węchowy. – Polega on na codziennej, systematycznej stymulacji zmysłu węchu określonymi zapachami, których źródłem są skoncentrowane olejki eteryczne stosowane w aromaterapii – wyjaśnia dr Cubała-Kucharska. – Najczęściej wykorzystuje się olejek różany, eukaliptusowy, cytrynowy i goździkowy, a także lawendowy, cynamonowy, z melisy, rozmarynu i z trawy cytrynowej.
Trening węchowy polega na wąchaniu pojedynczo wszystkich olejków dwa razy dziennie, najlepiej rano i wieczorem. Najpierw wąchamy każdy z nich przez co najmniej 15 sekund z zamkniętymi oczami. Następnie przez 15–20 sekund wąchamy je, widząc ich nazwy. Trening węchowy ułatwić może specjalnie zaprojektowana aplikacja CovidAnosmie.
Kontakty społeczne
Aby przyspieszyć ustąpienie mgły mózgowej, warto łączyć różne metody terapii.
Ważną rolę w powrocie do zdrowia pełni utrzymywanie kontaktów społecznych. – Pacjenci doświadczający mgły mózgowej często wstydzą się tego, że wolniej myślą, zapominają nazwiska i fakty, dlatego ograniczają kontakty społeczne – zauważa dr Cubała-Kucharska. – To błąd! Rezygnacja z pracy czy spotkań towarzyskich ogranicza stymulację mózgu i dodatkowo zwiększa poziom lęku oraz ryzyko rozwoju depresji, a to na pewno nie pomaga w walce z mgłą mózgową – dodaje lekarka.
