Kolano, jak każdy staw, łączy ze sobą kilka różnorodnych struktur tkankowych. Spotykają się tu zakończenia dwu kości: udowej i piszczelowej. Powierzchnie styku obu tych kości są pokryte gładką chrząstką stawową. Muszą być odpowiednio dopasowane i gładkie, tak żeby ruch w stawie był płynny. Amortyzację dodatkowo zapewniają im zbudowane z tkanki chrzęstnej włóknistej łąkotki.
Strukturę stawu utrzymuje w całości kilka elastycznych i sprężystych więzadeł. Podczas ruchu na powierzchni stawu swobodnie przemieszcza się małe, obłe „mydełko” – rzepka. Jest uformowana jak klin i pokryta chrząstką. W czasie zgięcia i wyprostu kolana rzepka ślizga się ku górze i ku dołowi po powierzchni stawowej kości udowej. Cały ten skomplikowany mechanizm zanurzony jest w płynie maziowym produkowanym przez błonę maziową – część także znajdującej się w stawie kolanowym torebki stawowej…
Wystarczy, że jeden z elementów tej skomplikowanej maszynerii przestanie działać prawidłowo, a od razu to odczujemy – pojawi się ból kolana. W zależności od tego, w której części pojawiają się dolegliwości, można wstępnie podejrzewać, gdzie leży źródło kłopotu.
Staw kolanowy – jakie możesz mieć z nim problemy?
Spis treści
Ból kolana z przodu – problem z rzepką
– To problem, z którym pacjenci zgłaszają się najczęściej– mówi Maciej Brożyński. – Ponieważ z przodu kolana znajduje się rzepka, zazwyczaj ból w tej części stawu sygnalizuje różnorakie problemy z tą niewielką strukturą. Jeżeli rzepka podczas ruchu zaczyna nadmiernie pocierać o „rynienkę” kości udowej, dochodzi do tzw. konfliktu rzepkowo-udowego.
Rwa kulszowa – jak złagodzić ból?
Przyczyny powstania konfliktu rzepkowo-udowego
- Pierwotna zmiana zwyrodnieniowa – bóle z przodu kolana mogą pojawiać się u osób z taką skłonnością genetyczną: ich rodzice lub dziadkowie też narzekali na bolące kolana.
- Siedzący tryb życia – osoby, które nie są na co dzień aktywne, spędzają całe dnie przy komputerze i telewizorze, mogą zauważyć, że odczuwają dyskomfort po dłuższym czasie w bezruchu. Od czasu do czasu muszą one rozprostować nogi, wiercą się, muszą wstać. Tę przypadłość nazywa się często kolanem kinomana. Dzieje się tak dlatego, że nieobciążana chrząstka nie utwardza się odpowiednio, traci swoje właściwości i staje się szorstka jak filc. Nazywa się to chondromalacją lub spluszowaceniem. Tarcie podczas zginania kolan staje się wówczas większe, chrząstka ulega podrażnieniom. Wystarczy, że taka osoba z podrażnioną rzepką wyjedzie na narty albo zacznie (bez odpowiedniego przygotowania) uprawiać inny sport, by doszło do zmian przeciążeniowych stawu rzepkowo-udowego. Odczujemy to jako ból okolicy przedniej kolana.
- Uprawianie sportu wyczynowego – sportowcy, którzy nie dają sobie wystarczającej ilości czasu na regenerację, przeciążają kolana.
- Nastolatki w okresie dojrzewania – zazwyczaj na bóle z przodu kolana narzekają osoby bardzo szczupłe, wątłe, o słabych mięśniach pośladków. Im słabsze mięśnie pośladkowe, tym bardziej koślawią się kolana (tzw. X). W tej pozycji rzepka jest wypierana na zewnątrz. W tej nieprawidłowej pozycji dochodzi do jej podrażnienia i bólu.
– W przypadku takich dolegliwości warto zwrócić się do fizjoterapeuty, który indywidualnie dobierze odpowiednie ćwiczenia – mówi Maciej Brożyński. – Ale w większości przypadków skutecznie pomóc może odpowiedni trening wzmacniający mięśnie pośladków i mięśnie czworogłowe (z przodu ud). Dzięki odpowiedniej sile tych mięśni kości będą odpowiednio ustawione, więzadła właściwie napięte, a rzepka będzie przesuwała się przy zginaniu kolana prawidłowo. Dodatkowo trening wzmocni tkankę chrzęstną, a ruch sprawi, że płyn maziowy będzie wytwarzany w optymalnej ilości i będzie chronił oraz odżywiał tkanki stawu kolanowego.
Maść arnikowa, żel z arniki, napar z arniki na stłuczenia i urazy
Ból kolana wewnątrz stawu lub z boku (przyśrodkowy lub boczny) – problem z łąkotką
– Zazwyczaj do 30 r.ż. łąkotki spełniają swoją rolę dobrze i nie sprawiają nam problemów – mówi Maciej Brożyński. – Wyjątkiem są sytuacje, gdy u młodych ludzi dochodzi do urazu, np. skręcenia lub silnego uderzenia kolana. Wówczas rzeczywiście może dojść do uszkodzenia łąkotki. Ból pojawia się zwykle po jednej lub drugiej stronie kolana, nieco z tyłu. Oczywiście taki uraz wymaga pilnego kontaktu z lekarzem.
Łąkotka może zacząć sprawiać problemy osobom po 30 r.ż., których kolana już swoje „przeszły”. Wystarczy szybciej podbiec do autobusu, zrobić niefortunny krok do tyłu lub poślizgnąć się na ulicy, by pojawił się ból w kolanie. Zwykle lokalizuje się on od wewnętrznej strony kolana, ale może też wystąpić po bocznej, tylnej i przedniej stronie. Miejsce bólu uzależnione jest od tego, która łąkotka i która jej część (przednia, środkowa czy tylna) jest uszkodzona. Może to świadczyć o urazie łąkotki.
Ból po urazie i stłuczeniu – jak go złagodzić?
Objawy świadczące o uszkodzeniu łąkotki
- ból wewnątrz kolana
- obrzęk kolana – spowodowany nadmiernym wytwarzaniem płynu maziowego. Staw może być czerwony, gorący – świadczy to o rozwoju stanu zapalnego
- ograniczona ruchomość w stawie – nie można wyprostować nogi lub zgiąć. Noga sama ustawia się wówczas w lekkim zgięciu – ok. 30 stopni – ponieważ w tym ułożeniu jest najmniejsze ciśnienie w torebce stawowej
– W przypadku pojawienia się takich dolegliwości należy pilnie udać się do specjalisty, by postawił diagnozę i zlecił dalsze postępowanie – radzi Maciej Brożyński. – Jeśli uzna, że wystarczy leczenie domowe, zapewne zaleci chłodne okłady na kolano i odpoczynek. Warto na jakiś czas odciążyć nogę i chodzić o kuli. Obserwujmy też bacznie nasze samopoczucie. Niektóre osoby lepiej się czują, ból i opuchlizna się zmniejszają, jeśli delikatnie rozruszają staw – w takim wypadku oczywiście mogą utrzymywać spokojną, ostrożną aktywność.
Ale obserwujmy się! Jeśli po dłuższym spacerze kolano puchnie bardziej, ból jest większy, to znaczy, że staw potrzebuje więcej czasu na regenerację. W takiej sytuacji konieczne jest odciążenie, odpoczynek i leczenie zalecone przez specjalistę.
Ważne! Jeśli uraz kolana był duży (nie lekkie uderzenie), koniecznie należy udać się do specjalisty i poddać się badaniu, by wykluczyć złamanie. Gdyby doszło do takiej sytuacji, domowe leczenie w postaci samodzielnego rozruchu może poważnie zaszkodzić.
Slow jogging – japoński sposób na długowieczność
Ból kolana z tyłu – cysta Bakera
Jeśli kolano boli z tyłu, a ból promieniuje do uda lub do łydki, a w tylnej, środkowej części stawu pojawia się uwypuklenie – prawdopodobnie doszło do utworzenia tzw. torbieli (cysty) Bakera. Powstaje ona wówczas, gdy pod wpływem urazu, stanu zapalnego lub przewlekłej choroby stawów dochodzi do częstych wysięków w kolanie. Jeśli torbiel jest duża, ogranicza ruch, zgięcie kolana – co nie tylko jest bolesne, ale utrudnia normalne funkcjonowanie. Cystę Bakera najczęściej usuwa chirurg.
Silny, nagły ból kolana po urazie
Najczęściej świadczy o uszkodzeniu łąkotki, ewentualnie jeśli towarzyszy temu wcześniejsze „ucieknięcie” kolana – o uszkodzeniu więzadeł. Jeśli problemem jest łąkotka – wykwalifikowany terapeuta może spróbować odblokować staw. Ale jeśli sytuacja się powtórzy, niezbędna jest interwencja chirurga, który usunie lub zszyje uszkodzony fragment. Natomiast jeśli jest to uszkodzenie więzadeł, poszkodowany będzie potrzebował specjalistycznego leczenia.
Bolące kolana przy kucaniu
Ból kolana pojawia się, gdy chcemy z pozycji kucania podnieść się do góry – wówczas mięśnie odmawiają posłuszeństwa. Po prostu podświadomie wiemy, że kiedy będziemy wstawać na siłę, pojawi się ból. Przyczyną jest uszkodzona chrząstka lub konfliktowanie rzepki z tkankami miękkimi (fałdami maziowymi). Jeśli ucisk fałdów maziowych przedłuża się – dochodzi do ich przerastania – pojawia się więcej płynu w kolanie. Efekt? Opuchnięte kolano, ograniczenie ruchomości i ból. Najlepiej udać się do fizjoterapeuty, zanim problem przybierze na sile.
Ból pod łopatką – o czym świadczy?
Ból kolan podczas schodzenia ze schodów
Kolana podczas tej aktywności są wyjątkowo mocno obciążane. Jeśli jednak są w dobrej formie – nie sprawiają problemów. Gdy natomiast podczas schodzenia ze schodów pojawia się ból, to sygnał, że przeciążona jest rzepka. Może być także spowodowany nieodpowiednią pracą mięśni albo kontrolą pozycji kolana podczas obciążania. Warto udać się na konsultację do fizjoterapeuty, który w zależności od problemu zleci leczenie, terapię manualną albo odpowiednie ćwiczenia (np. wzmacniające mięśnie pośladków).
Ból kolana przy klękaniu
Jeśli klęczenie powoduje ból, może to być spowodowane podrażnieniem kaletki (nieprzyjemny, piekący ból) lub przerostem guzowatości kości piszczelowej. Do deformacji kości może dojść po dość powszechnie występującej w młodości (i nierozpoznanej na czas) chorobie Osgood-Schlattera – jałowej martwicy guzowatości kości piszczelowej lub jałowej martwicy kości.
Nordic walking dla początkujących
