W Stanach Zjednoczonych i Europie Zachodniej osteopaci są cenionymi specjalistami współpracującymi z ortopedami, neurologami, gastrologami, psychologami czy dietetykami klinicznymi. Pracują w renomowanych klinikach, a na wizytę u nich trzeba często czekać miesiącami. W Polsce ta profesja jest jeszcze mało znana i dlatego często osteopatów stawia się na równi z kręgarzami czy innymi „specjalistami” od terapii manualnych o bliżej nieokreślonych kwalifikacjach.
Spis treści
Co to jest osteopatia?
– Osteopatia jest częścią medycyny manualnej, ale w odróżnieniu od podejścia innych specjalistów, którzy koncentrują się np. na układzie ruchu, traktuje organizm ludzki jako integralną całość. Osteopata wie, że dysfunkcja jednego organu wpływa na cały organizm – mówi osteopata Tomasz Jurkiewicz.
Dlatego przyczyna choroby bywa nierzadko zlokalizowana w zupełnie innym rejonie ciała niż ból. Osteopatia uwzględnia zależność pomiędzy ciałem, psychiką i umysłem. – Dla mnie ludzkie ciało jest fantastyczną machiną posiadającą cudowne właściwości samonaprawcze. Są one jednak często zaburzane, np. przez złe nawyki ruchowe czy żywieniowe – dodaje osteopata.
Powięź – twoja ukryta super moc
Kiedy warto odwiedzić osteopatę?
– Przede wszystkim wtedy, gdy coś nam dolega, a lekarz, na podstawie badania klinicznego i analizy dodatkowych badań, nie znajduje przyczyny dolegliwości. Osteopata spojrzy na problem trochę szerzej, poszuka przyczyny dolegliwości nie tylko w miejscu, które boli, ale także w bardziej odległych rejonach ciała – wyjaśnia Tomasz Jurkiewicz. Opinii osteopaty warto zasięgnąć także w przypadku nawracających dolegliwości związanych z narządem ruchu, skłonności do wzdęć, zaburzeń rytmu wypróżnień czy migreny.
– Wiele osób myśli, że narządy wewnętrzne w jamie brzusznej są zawieszone w próżni. Tymczasem są one poprzyczepiane do ścian brzucha, otrzewnej oraz do siebie wzajemnie rozmaitymi więzadłami i krezkami, czyli zgrubieniami tkanki łącznej. Te struktury są wyposażone w mnóstwo receptorów i mechanoreceptorów, które reagują na rozciąganie i obciążenie. Ich pobudzenie skutkuje przekazaniem za pośrednictwem nerwu błędnego sygnału do mózgu – tłumaczy osteopata.
Jeżeli któryś z narządów będzie nieprawidłowo pracował, to impulsacja nerwowa z niego może rozprzestrzeniać się po drodze układu nerwowego. Konsekwencją tego jest np. ból kręgosłupa na odpowiednim poziomie. Wiemy na przykład, że jeden rodzaj unerwienia żołądka wędruje od środkowej części kręgosłupa piersiowego. Dlatego gdy mamy problemy z żołądkiem, czasami pojawiają się także dolegliwości w części piersiowej kręgosłupa między łopatkami lub nieco poniżej.
Uczucie pełności w brzuchu spowodowane nadmiarem gromadzących się gazów może powodować z kolei bóle na pograniczu kręgosłupa piersiowego i lędźwiowego oraz górnego odcinka szyjnego kręgosłupa. Wędruje stąd nerw błędny, który zbiera sygnały z większości narządów jamy brzusznej. Silna stymulacja nerwu błędnego spowodowana np. ostrym zapaleniem błony śluzowej żołądka czy SIBO może pociągać za sobą bóle głowy. Wtedy często ulgę przynosi rozluźnienie okolicy podpotylicznej, czyli tej, gdzie potylica łączy się z szyją.
Dolegliwości, w których może pomóc osteopata:
- bóle kręgosłupa (także w czasie ciąży i po porodzie)
- przewlekłe bóle głowy
- bóle stawów (zwyrodnieniowe, jak również związane z przewlekłymi chorobami reumatycznymi)
- bolesne miesiączki
- funkcjonalne zaburzenia układu pokarmowego (przewlekłe wzdęcia, zaparcia, SIBO, choroby zapalne jelit)
Osteopata – kto to taki?
W Polsce szkolenie z zakresu osteopatii może rozpocząć osoba posiadająca już bazowe wykształcenie medyczne. W zdecydowanej większości są to fizjoterapeuci – terapeuci manualni, którzy osteopatię traktują niejako naturalnie jako kolejny etap rozwoju zawodowego. Szkolenie z osteopatii trwa 4 lub 5 lat. Musi zakończyć się zdaniem ostatecznego egzaminu klinicznego i obroną pracy dyplomowej.
Wybierając osteopatę, do którego planujemy się wybrać, powinniśmy sprawdzić, czy ukończył on pełne szkolenie. Tylko dyplomowani osteopaci mają prawo posługiwać się skrótem „D.O.” przy nazwisku.
W obrębie samej osteopatii tworzą się również specjalizacje. Dużym powodzeniem cieszą się osteopaci specjalizujący się w osteopatii pediatrycznej oraz osteopatii ginekologicznej, którzy pomagają kobietom w ciąży i po porodzie.
Problemy, w których rozwiązaniu może pomóc osteopata dziecięcy, to m.in.:
- zaburzenia ssania i przełykania
- asymetria ułożeniowa i spłaszczenie główki (plagiocefalia)
- uporczywe ulewania
- kolka niemowlęca
- zaparcia
- nadmierne napięcie mięśniowe
- dysplazja stawu biodrowego
- uszkodzenie splotu ramiennego
- opóźniony rozwój ruchowy
Rolfing – terapia manualna powięzi
Co nas czeka w gabinecie osteopaty?
Po pierwsze – wywiad na temat dolegliwości i ogólnego samopoczucia pacjenta. – Ważną dla mnie informacją jest to, jak pacjent sypia, jak spędza swój dzień, jak czuje się rano po wstaniu z łóżka – mówi Tomasz Jurkiewicz. – Czy jest pełen energii czy raczej potrzebuje dłuższej chwili na rozruch, bo ma poczucie sztywności całego ciała.
Co dalej? – Następnym krokiem jest badanie, które w zależności od potrzeby może odbywać się na stojąco czy leżąco – opowiada specjalista. – Zaczynam je od stóp, następnie badam miednicę, brzuch, klatkę piersiową, obojczyki, szyję i czaszkę. Sprawdzam, czy w obrębie jamy brzusznej występują bolesności lub sztywności. W razie potrzeby sięgam po narzędzia, takie jak chociażby młoteczek neurologiczny (w przypadku badania odruchów ścięgnistych czy czucia skórnego) lub stetoskop (celem zbadania częstotliwości ruchów perystaltycznych w przypadku zaburzeń czynnościowych układu pokarmowego). Badam też cały kręgosłup, koncentrując się na wyraźnych blokadach ruchomości, ogólnych wrażeniach sztywności. Szukam w międzyczasie korelacji z wiadomościami zebranymi w trakcie wywiadu i wcześniejszego badania i stawiam wstępną hipotezę terapeutyczną.
Badanie osteopatyczne nie powinno być bolesne, choć ma prawo momentami być nieprzyjemne. Gdy osteopata musi dotrzeć do struktur położonych w głębi ciała, może pojawić się dyskomfort. Gdy natrafi na wrażliwe miejsce reagujące na ból, sztywność albo napięty mięsień, stara się od razu je rozluźnić. Stosuje wówczas manualne techniki, takie jak mobilizacje czy odpowiedni ucisk. – Nieprzyjemne odczucia mają prawo pojawić się także podczas terapii. Praca na czułych stawach czy tkance powięziowej bywa niekomfortowa, a nawet bolesna – uprzedza Tomasz Jurkiewicz. – Jednak zawsze staram się uprzedzić pacjenta, że manewr, który zamierzam wykonać, może zaboleć.
Zazwyczaj pacjent opuszcza gabinet osteopaty z zaleceniami dotyczącymi dalszego postępowania, potrzeby zmiany codziennych nawyków, wdrożenia lub modyfikacji aktywności fizycznej. – Większość pacjentów otrzymuje kilka prostych ćwiczeń do wykonywania we własnym zakresie w domu. Gdy pacjent potrzebuje bardziej skomplikowanych ćwiczeń czy ułożenia całego cyklu treningowego, osteopata kieruje go do odpowiedniego specjalisty z danego zakresu, w tym przypadku fizjoterapeuty ruchowego – mówi Tomasz Jurkiewicz.
Punkty spustowe – mapa, terapia, ćwiczenia
Skuteczność terapii
Część pacjentów odczuwa złagodzenie dolegliwości jeszcze podczas wizyty u osteopaty. Najczęściej to osoby z dolegliwościami spowodowanymi nadmiernym napięciem emocjonalnym, często także pacjenci z dolegliwościami układu pokarmowego. – Jednak jeśli pacjent nie wdroży w życie zaleceń terapeuty, nie wykonuje regularnie zaleconych ćwiczeń, nie koryguje złych nawyków ruchowych, np. podczas pracy przy komputerze, czy śpi w niewłaściwej pozycji, zwykle ulga okazuje się krótkotrwała – mówi osteopata. – Dopóki nie usuniemy przyczyny dolegliwości, nie ma szans na trwałe efekty.
