Spis treści
Tragiczne w skutkach pomyłki
Po rekordowym 2019 roku, kiedy w Polsce odnotowano aż 27 zatruć grzybami, z czego aż 25 osób wymagało leczenia w szpitalu, najnowsze dane przyniosły sporą ulgę. W zeszłym roku trujące okazy zwiodły na manowce zaledwie 8 osób. Niewiele? Wciąż za dużo, zważywszy na to, że cztery z nich zmarły, a 30 proc. wszystkich zatrutych to dzieci poniżej 14. roku życia.
Ten sezon zaczął się wyjątkowo tragicznie. Z trójki afgańskich dzieci w wieku 5, 6 i 17 lat, które zjadły znalezionego na terenie ośrodka dla uchodźców muchomora sromotnikowego, udało się uratować tylko najstarszą dziewczynkę. Dzieci zjadły, bo nie znały najgroźniejszego zabójcy naszych lasów? Zapewne, ale muchomor sromotnikowy kamufluje się tak dobrze, że pomyłki zdarzają się także naszym, lokalnym grzybiarzom.
Większość śmiertelnych zatruć spowodowana jest właśnie przez trzy muchomory: zielonawego, czerwonego i plamistego. Jeśli myślisz, że tak toksyczne grzyby muszą mieć nieprzyjemny aromat lub smak, nic z tego. Większość z nich smakuje wybornie, a objawy zatrucia często pojawiają się po wielu godzinach, trudno je więc od razu skojarzyć z grzybowym daniem. Jedynym antidotum jest wiedza, jak rozpoznać grzyby trujące podobne do jadalnych. Aplikujemy ją więc w dużej i wyjątkowo przyswajalnej dawce. Każdemu potrzebny jest atlas grzybów trujących – kompendium wiedzy. Bierzcie i czytajcie!
Grzyby – jakie najłatwiej znaleźć tej jesieni i gdzie wyruszyć na grzybobranie?
Atlas grzybów trujących, czyli najbardziej trujące grzyby podobne do jadalnych
1. Muchomor zielonawy, bardziej znany jako muchomor sromotnikowy
Najbardziej trujący grzyb na świecie. Nawet odrobina potrafi zabić dorosłego człowieka. Odpowiada za ok. 10 proc. wszystkich zatruć grzybami. Ratunkiem jest tylko szybki przeszczep wątroby. Muchomor zielonawy to zabójca doskonały, pachnie słodko jak miód, a osoby, które miały nieszczęście go spróbować, twierdzą, że smakuje doskonale. Niestety, 90 proc. z nich nie przeżyło tej uczty. Zawarte w grzybie toksyny są odporne na działanie wysokiej temperatury i czasu, a zatem gotowanie i suszenie nie zmniejsza toksyczności muchomora sromotnikowego.
Najczęściej mylony z… Muchomor sromotnikowy jest mylny z młodą czubajką kanią, gąską zielonką i gołąbkiem zielonawym, które należą do grzybów jadalnych. W razie jakichkolwiek wątpliwości nie obcinaj grzyba nożykiem. Wykręć go w całości i spójrz na nasadę. U wszystkich muchomorów jest ona duża, bulwiasta i osłonięta białą pochwą.
Kiedy zachować szczególną ostrożność? Przez cały sezon grzybowy. Muchomory sromotnikowe rosną od lipca do października.
Gdzie można spotkać muchomora zielonawego? W naszych lasach niestety występuje powszechnie, wyrasta zwykle pod dębami, bukami, grabami i sosnami, pojedynczo lub w grupkach.
Jak rozpoznać muchomora sromotnikowego? Niełatwo, bo to naprawdę podstępny drań. Teoretycznie kapelusz ma różne odcienie oliwkowej zieleni, a pośrodku jest nieco ciemniejszy. Od tej reguły jest jednak wiele wyjątków, bo kapelusz blednie z wiekiem i pod wpływem słońca, jego powierzchnia może być gładka albo pokryta promieniście rozmieszczonymi łatkami. Wśród muchomorów sromotnikowych zdarzają się także albinosy, czyli zupełnie białe okazy.
U młodych kapelusz jest półkolisty, ale już u starszych lekko łukowaty lub rozpostarty. Gęste blaszki początkowo są białe, z wiekiem natomiast stają się kremowe, a nawet zielonkawe. Na górze nóżki czasami znajduje się biały pierścień, który sprawia, że na pierwszy rzut oka ten grzyb trujący podobny jest do kani. Najbardziej charakterystycznym elementem, który pomaga zidentyfikować sromotnika, jest bulwiasty trzon pokryty białą pochwą.
Objawy zatrucia muchomorem sromotnikowym
Kolkowe bóle brzucha, wymioty i wodnista biegunka pojawiają się dopiero 9–12 godzin po spożyciu muchomora zielonawego, dlatego wiele osób w ogóle nie kojarzy ich ze zjedzeniem grzyba. Kolejnego dnia zaczyna się bezmocz, dochodzi do odwodnienia i spadku ciśnienia. Wątroba jest wyraźnie powiększona, a u wielu osób pojawia się sinica.
Po 2 dniach następuje poprawa, ale jest ona pozorna. W tym czasie wątroba zostaje uszkodzona, słabnie praca nerek i dochodzi do kwasicy metabolicznej. Czwartego dnia od zatrucia grzybami pojawiają się objawy niewydolności wątroby, białka oczu stają się żółte.
Zawarte w muchomorze sromotnikowym toksyny przede wszystkim atakują wątrobę, ale nie tylko. Uszkadzają także serce, układ krążenia i układ nerwowy. Dotychczas nie ma antidotum niwelującego ich działanie.
2. Muchomor jadowity
To na szczęście niezwykle rzadkie grzyby trujące w Polsce, ale warto je znać ze względu na ich niebezpieczne podobieństwo do grzybów jadalnych. Jadowitość muchomora jadowitego wynika z zawartych w nim śmiertelnie trujących oligopeptydów – fallotoksyny i amatoksyny, tych samych, które znajdują się w muchomorze sromotnikowym. Uszkadzają one przede wszystkim wątrobę i nerki.
Najczęściej mylony z… Muchomor jadowity to śmiertelnie trujący grzyb mylony z pieczarką.
Kiedy zachować szczególną ostrożność? Od sierpnia do października.
Gdzie można spotkać muchomora jadowitego? Najczęściej w górskich lasach iglastych, pod świerkami i sosnami, sporadycznie pod bukami. Lubi kwaśne, piaszczyste gleby i wilgotne miejsca.
Jak rozpoznać muchomora jadowitego? Młode owocniki przypominają pieczarki. Z czasem biały, dzwonkowaty kapelusz staje się coraz bardziej płaski, a na jego brzegu pojawiają się charakterystyczne prążki. W młodości białe blaszki przykryte są błoniastą osłoną, która u dorosłych osobników tworzy czasem szczątkowy pierścień na trzonie.
Najbardziej charakterystyczną cechą jest specyficzny zapach grzyba, przypominający woń chloru lub aromat rzodkiewki. Wszystkie muchomory zdradza też bulwiasta nasada trzonu pokryta białą pochwą.
Objawy zatrucia muchomorem jadowitym
Muchomor jadowity zawiera te same toksyny co sromotnikowy, objawy i konsekwencje zatrucia są więc podobne. Dopiero 9–12 godzin po spożyciu grzyba pojawiają się bóle brzucha, wodnista biegunka i wymioty. Po 2 dniach następuje pozorna poprawa. W tym czasie dochodzi jednak do uszkodzenia wątroby i nerek, czego objawy są widoczne 4 dni (do 9 dnia) po zatruciu. Na tym etapie rokowania są już złe. Im szybciej pacjent trafi do szpitala, tym większe szanse na wyleczenie.
3. Muchomor plamisty
Powszechnie występujący, śmiertelnie niebezpieczny grzyb, który niestety ma swojego jadalnego sobowtóra. Muchomor plamisty zawiera kwas ibutenowy i muscymol, czyli te same toksyny co muchomor czerwony, tylko w jeszcze większym stężeniu. Zaburzają one pracę układu nerwowego i funkcje mózgu. Zjedzenie grzyba zazwyczaj kończy się tragicznie.
Najczęściej mylony z… Muchomor plamisty to grzyb trujący podobny do kani.
Kiedy zachować szczególną ostrożność? Przez cały sezon grzybowy. Muchomory plamiste rosną od lipca do października.
Gdzie można spotkać muchomora plamistego? Niestety to grzyb pospolity, najbardziej przyjaźni się z dębami, bukami, sosnami i świerkami.
Jak rozpoznać muchomora plamistego? Szarobrązowy kapelusz najpierw jest kulisty, ale z wiekiem się wypłasza. Jego powierzchnię pokrywają urocze białe łatki, które czasem zmywają się po deszczu. Pod spodem są gęste, białe blaszki, a na trzonie ozdobny pierścień jak u kani. Z wiekiem zanika on jednak u muchomora plamistego. Charakterystyczną cechą jest natomiast specyficzny zapach grzyba, przypominający aromat rzodkiewki. A także bulwiasta nasada trzony pokryta białą, błoniastą pochwą.
Objawy zatrucia muchomorem plamistym
Występują po 1 godzinie (do 4 godzin) po spożyciu grzyba. Zaczyna się od wymiotów, dużego zmęczenia, suchości błon śluzowych i gardła, bólu i zawrotów głowy. Twarz jest zaczerwiona, a akcja serca przyspiesza.
Charakterystycznym objawem jest maksymalne rozszerzenie źrenic, zaburzenia widzenia, omamy wzrokowe i słuchowe, a także silne pobudzenie psychoruchowe, drgawki, aż do utraty świadomości i śmierci. W przypadku zatrucia trzeba jak najszybciej opróżnić żołądek i wezwać pomoc lekarską.
4. Piestrzenica kasztanowata
Często spotykane grzyby trujące podobne do jadalnych. Piestrzenice kasztanowate zawierają duże ilości gyromitryny – niebezpiecznej trucizny, która przyjęta nawet w niewielkiej ilości powoduje hemolizę, uszkodzenie wielu narządów wewnętrznych, a w konsekwencji śmierć. W ciele człowieka ulega przemianie w substancję, która pozyskana z innych źródeł służy jako paliwo rakietowe. To chyba dość wymowne. Toksyna nawet podczas długotrwałego gotowania nie ulega zniszczeniu.
Najczęściej mylona z… Piestrzenica kasztanowata mylona jest ze smardzem jadalnym – ma on jednak bardziej ażurowy kapelusz, który w przeciwieństwie do kapelusza piestrzenicy jest pusty w środku.
Kiedy zachować szczególną ostrożność? Od marca do maja.
Gdzie można spotkać piestrzenicę kasztanowatą? Występuje głównie pod świerkami i sosnami, na podłożu piaszczystym, często na gołej ziemi, zwykle w pobliżu resztek drewna i kory.
Jak rozpoznać piestrzenicę kasztanowatą? Kapelusz piestrzenicy kasztanowatej wygląda jak miniatura mózgu. Jest półokrągły, płatowaty, mocno pofałdowany, kasztanowy, czasem z fioletowym odcieniem. Wypełniony poprzerastanym, kremowym miąższem. Trzon zazwyczaj białawy, ale bywa także żółty i intensywnie czerwony.
Objawy zatrucia piestrzenicą kasztanowatą
Występują po 6 godzinach (do 24 godzin) po zjedzeniu grzyba. Zaczyna się od silnego osłabienia i wymiotów, bólu głowy i brzucha. Charakterystyczna jest suchość w gardle i duże pragnienie. Im szybciej koneser grzybów trafi do szpitala, tym większe szanse na ratunek. Powikłaniem po zatruciu może być jednak uszkodzenie śledziony, wątroby, szpiku kostnego, nerek lub wzroku.
Zjedz sobie las, czyli które drzewa są jadalne?
5. Strzępiak ceglasty
Często spotykany grzyb śmiertelnie trujący. Strzępniak ceglasty zawiera 500 razy więcej toksycznej muskaryny niż muchomor czerwony. Spożycie nawet 10 g surowego grzyba może doprowadzić do poważnego zatrucia u osób dorosłych. Dla dzieci to już dawka śmiertelna.
Najczęściej mylony z… Strzępniak ceglasty jest mylony z gęśnicą wiosenną, która nie ma jednak stożkowatego kapelusza, wyróżnia się mącznym zapachem i wyrasta głównie wiosną na skrajach lasu.
Kiedy zachować szczególną ostrożność? Od czerwca do września.
Gdzie można spotkać strzępniaka ceglastego? Wyrasta na wapiennym podłożu, głównie pod dębami, bukami, lipami i grabami, a także w ogrodach i parkach, na przydrożach.
Jak rozpoznać strzępniaka ceglastego? Kapelusz jest płaski, promieniście popękany z garbkiem na środku i odgiętymi brzegami, białawy, żółtawy, a nawet ceglastobrązowy. Wygląda jak elegancki, damski kapelusz słomkowy z bardzo dużym rondem. Blaszki są białawe; z wiekiem brązowieją, a po uszkodzeniu czerwienieją. Trzon biały, z czasem robi się ceglasty, skrzywiony i zgrubiały. Miąższ mięsisty, po przekrojeniu zabarwia się na czerwono. Ma słodkawy, owocowy zapach i łagodny smak, ale pod żadnym pozorem nie wolno go próbować!
Objawy zatrucia strzępniakiem ceglastym
Występują już pół godziny po zjedzeniu grzyba. Należą do nich nudności, wymioty, ślinotok, pocenie się, bóle i zawroty głowy, a także zaburzenia widzenia.
6. Hełmówka obrzeżona
Często spotykana i śmiertelnie trująca ze względu na zawartość amatotoksyn, czyli tej samej trucizny, która znajduje się w najbardziej niebezpiecznym zabójcy naszych lasów – muchomorze sromotnikowym.
Najczęściej mylona z… Hełmówka obrzeżona bywa mylona z łuszczakiem zmiennym. Grzyby różnią się detalami. Trzon łuszczaka jest pokryty łuskami, natomiast hełmówki włókienkami. Trujący grzyb wydziela też charakterystyczną woń rzodkwi.
Kiedy zachować szczególną ostrożność? Od sierpnia do października.
Gdzie można spotkać hełmówkę obrzeżoną? Wyrasta na obumarłym drewnie iglastym, zwłaszcza świerkowym, rzadziej liściastym, głównie bukowym.
Jak rozpoznać hełmówkę obrzeżoną? Nawet doświadczeni grzybiarze mają z tym duży problem, bo to wyjątkowo podstępny truciciel, który doskonale się kamufluje. Zabójca o stu twarzach. Kapelusz hełmówki zmienia barwę w zależności od wilgotności. Kiedy jest mokro, ma odcień ochrowy lub czerwonawobrązowy z prążkowanym brzegiem. Gdy panuje susza, staje się żółtobrązowy.
Początkowo kapelusz jest półkulisty, z czasem staje się łukowaty, a nawet płaski, z zagłębieniem albo tępym garbkiem pośrodku. Blaszki są w różnych odcieniach czerwieni. Trzon – od żółtego do ciemnobrązowego, w jego górnej części znajduje się błoniasty pierścień. U młodych okazów jest on biały, później rdzawobrązowy. Poniżej pierścienia zaczynają się charakterystyczne dla hełmówki białe, kłaczkowate włókienka.
Objawy zatrucia hełmówką obrzeżoną
Wymioty, biegunka, silne bóle brzucha pojawiają się po kilku godzinach od zjedzenia grzyba. W trzecim dniu następuje pozorna poprawa, a w piątym – jeśli nie zostanie podjęte leczenie – nawet zgon.
7. Wieruszka zatokowata, znana także jako dzwonkówka trująca
Rzadko spotykana w naszych lasach, ale to koniec dobrych wiadomości, bo pechowiec, który spotka ją na swojej drodze, jest narażony na śmiertelne niebezpieczeństwo.
Najczęściej mylona z… Wieruszka zatokowata jest mylona z jadalną lejkówką mglistą, której blaszki w dojrzałości są raczej żółtawe niż różowawe, oraz z jadalną gęśnicą wiosenną, zachowującą białawe lub kremowe blaszki.
Kiedy zachować szczególną ostrożność? Od lipca do września.
Gdzie można spotkać wieruszkę zatokowatą? W widnych, mokrych miejscach na łąkach, pastwiskach, w lasach.
Jak rozpoznać wieruszkę zatokowatą (dzwonkówkę trującą)? Kapelusz jest biały, kremowy lub jasnoszary, początkowo półkulisty z podwiniętymi brzegami, z czasem się wypłaszcza. Skórka z łatwością odchodzi od miąższu, który ma mączno-ogórkowy zapach. Ale to przede wszystkim blaszki pozwalają odróżnić wieruszkę od podobnych grzybów jadalnych. U młodych okazów są jasnożółte, ale później różowobrązowe, tuż przy trzonie ząbkowato wykrojone. Nóżka mało charakterystyczna, biała lub kremowożółta, na starość szarzeje.
Objawy zatrucia wieruszką zatokowatą
Pojawiają się zazwyczaj już kwadrans po zjedzeniu grzyba. U niektórych ten czas wydłuża się do 2 godzin. Po spożyciu niewielkiej ilości są to głównie bolesne zaburzenia żołądkowo-jelitowe, biegunka, wymioty i utrata sił. Większe dawki grzyba mogą doprowadzić jednak do śmiertelnego zatrucia.
Atlas grzybów jadalnych: popularne grzyby jadalne w Polsce
Grzyby trujące w Polsce
1. Borowik szatański, pseudonim szatan
Czarny charakter wśród borowików, na szczęście niezwykle rzadki w naszych lasach. Jeśli chodzi o grzyby trujące, szatan wbrew nazwie, nie jest też wcale wybitnie niebezpieczny. Zawiera toksyczne żywice, których nasz organizm nie trawi, ale silne zatrucia wywołuje tylko zjedzony na surowo. Po ugotowaniu traci swoje właściwości toksyczne. Nie oznacza to jednak, że można beztrosko przygotowywać potrawy z borowika szatańskiego. Nigdy nie wiadomo, czy wszystkie substancje trujące podczas obróbki cieplnej się rozłożą, wszak licho nie śpi.
Najczęściej mylony z… Zdaniem niektórych szatan to grzyb trujący podobny do zajączka, ale w rzeczywistości trudno go pomylić z jakimkolwiek jadalnym grzybem ze względu na odpychający zapach, przypominający woń padliny albo zgniłej cebuli.
Kiedy zachować ostrożność? Od lipca do września.
Gdzie można go spotkać borowika szatańskiego? Zdarza się na południu kraju, na ciepłych, widnych stanowiskach, głównie pod dębami i bukami.
Jak rozpoznać borowika szatańskiego (szatana)? Płowy lub szarobrunatny półokrągły kapelusz nie wyróżnia się niczym szczególnym. Cechą charakterystyczną jest natomiast nóżka szatana. U góry, pod kapeluszem żółta, niżej krwistoczerwona z różową lub purpurową siateczką. To nieliczne grzyby trujące z gąbką. Jej rurki przy trzonie są wykrojone – początkowo pomarańczowożółte, później karminowe, na starość oliwkowe. Mięsisty, białawy miąższ po przekrojeniu sinieje.
Objawy zatrucia borowikiem szatańskim (szatanem)
Mniej więcej 3 godziny po zjedzeniu surowego grzyba pojawia się silna biegunka, wymioty, ból głowy, a nawet drgawki. Zawarta w grzybie toksyna powoduje groźne zapalenie żołądka i jelit. Czasem do objawów gastrycznych dochodzą zaburzenia widzenia, halucynacje, nadmierna potliwość, spadek ciśnienia, w skrajnych przypadkach wręcz zapaść.
2. Borowik żółtopory, nazywany także grubotrzonowym
W Polsce to najczęstszy z „kolorowych” borowików. Jest zaliczany do grupy lekko trujących.
Najczęściej mylony z… Borowik żółtoporowy jest mylony z borowikiem ceglastoporym, który jednak nie ma gorzkiego posmaku, a na powierzchni trzonu zamiast siateczki znajdują się drobne ziarenka.
Kiedy zachować ostrożność? Od czerwca do października.
Gdzie można spotkać borowika żółtoporego? W górach, na pogórzu i Pomorzu, w pobliżu świerków i buków, na kwaśnej glebie.
Jak rozpoznać borowika żółtoporego? Drugi człon jego łacińskiej nazwy – calopus – oznacza „pięknonogi”. I tak jest w istocie, bo beczułkowata nóżka borowika żółtoporego zachwyca feerią barw. U góry jest jasnożółta, na środku karminowa, a u dołu czerwonobrązowa. W całości pokryta jest charakterystyczną siateczką o podłużnych oczkach, która przy kapeluszu ma białą barwę, a im niżej, tym bardziej ciemnieje, aż do brązu u nasady. Na tle barwnej nóżki beżowy, jasnobrązowy lub szarooliwkowy kapelusz wypada blado.
Borowiki żółtopore to nieliczne grzyby trujące z gąbką, która jest oliwkowa, a po uszkodzeniu natychmiast sinieje. Z kolei kremowy miąższ po przekrojeniu robi się niebieskawy, potem zielenieje, a następnie blednie. Barwny osobnik.
Objawy zatrucia borowikiem żółtoporym
Wywołuje wymioty i biegunkę, objawy mogą wystąpić po 20 minutach od spożycia i trwać do 2 dni.
3. Krowiak podwinięty, bardziej znany jako olszówka
Olszówka to niezwykle łatwa zdobycz, bo właściwie wszędzie go pełno. Przez wiele lat uznawany był za grzyb jadalny, teraz znajduje się na liście grzybów trujących. Dawniej wierzono, że kilkukrotne obgotowanie wypłukuje z niego toksyczne substancje. Dziś wiadomo, że to nie działa.
Najczęściej mylony z… Olszówka jest mylona z mleczajem rudym i rydzem, ale nie wydziela ona charakterystycznego dla tych gatunków mleczka.
Kiedy zachować ostrożność? Od czerwca do listopada.
Gdzie można spotkać krowiaka podwiniętego? Wszędzie. Występuje w różnego rodzaju lasach, parkach i zaroślach, lubi miejsca wilgotne, najczęściej wyrasta pod brzozami i olszami.
Jak rozpoznać olszówkę? Wystarczy wykonać prosty test. W przypadku olszówki uciśnięte miejsca w dowolnej części owocnika brązowieją. Oliwkowobrązowy kapelusz początkowo jest łukowaty, ale z wiekiem zupełnie się wypłaszcza. Środek jest lekko zapadnięty, a brzegi zawsze charakterystycznie podwinięte. Gładka powierzchnia kapelusza ma ładny, jedwabisty połysk. Cienkie, rdzawobrązowe blaszki łatwo oddzielają się od kapelusza. Trzon żółty do rdzawobrązowego.
Objawy zatrucia olszówką
Bezpośrednio po zjedzeniu olszówka może spowodować lekkie zaburzenia jelitowo-żołądkowe, w skaranych przypadkach uszkodzenie wątroby. Najpoważniejsze objawy nie pojawiają się jednak po kilku godzinach czy dniach, ale czasami po wielu latach.
Regularne spożywanie olszówki może spowodować wystąpienie zespołu hemolitycznego, czyli rozpadu czerwonych ciałek krwi. Choroba wywołana przez grzyby to efekt działania zawartej w olszówce inwolutyny, czyli białka o charakterze antygenowym, które może być kumulowane w naszym organizmie przez wiele lat i stopniowo powodować wytwarzanie przeciwciał przeciw własnym czerwonym krwinkom.
Te zmiany w organizmie są nieodwracalne i kończą się śmiercią. Objawy zatrucia nie występują jednak u wszystkich, dlatego do lat 80. XX wieku grzyb ten był opisywany jako warunkowo jadalny.
Prof. Andrzej M. Jagodziński o tym, jak zmienia się las
4. Mleczaj wełnianka, zwany także fałszywym lub kosmatym rydzem
Pospolity, u nas uznawany za grzyb trujący, choć po ugotowaniu nie jest szczególnie groźny. U naszych wschodnich sąsiadów i w Skandynawii spożywa się go po wygotowaniu i odlaniu wody (pod wpływem wysokiej temperatury traci właściwości trujące), a następnie ukiszeniu w beczkach (to pozbawia go goryczy).
Kiedy zachować ostrożność? Od sierpnia do października.
Najczęściej mylony z… Mleczaj wełnianka mylony jest z mleczajem rydzem. Od jadalnych rydzów odróżnia go jednak białe, niezwykle ostre w smaku mleczko.
Gdzie można spotkać mleczaja wełniankę? Wśród mchów, w lasach i parkach. Zawsze pod brzozami, z którymi żyje w mikoryzie.
Jak rozpoznać mleczaja wełniankę? Wygląda jak rydz, choć jego płaski kapelusz z charakterystycznym lejkiem w środku ma bardziej łososiowy odcień i wygląda, jakby był obity filcem. Gęste, zbiegające na trzon blaszki są białawe lub cielistoróżowe. Trzon jasny.
Objawy zatrucia mleczajem wełnianką
To przede wszystkim silne zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Zawarte w grzybie żywice bez obróbki cieplnej wywołują mdłości, wymioty i biegunkę.
5. Gołąbek wymiotny, zwany bełdkiem
Dość często spotykany. Nie jest śmiertelnie trujący, dlatego – aby się ustrzec pomyłki – można wykonać na nim próbę smakową. Ma mocno palący smak. Pieczenie występuje od razu i długo się utrzymuje.
Kiedy zachować ostrożność? Od lipca do października.
Najczęściej mylony z… Gołąbek wymiotny jest mylony z jadalnym gołąbkiem wybornym, ale w przeciwieństwie do niego gołąbek wymiotny ma ostry, piekący smak.
Gdzie można spotkać gołąbka wymiotnego? Wyrasta w wilgotnych miejscach, wśród mchu, zwłaszcza pod świerkami, czasami sosnami, rzadko pod drzewami liściastymi.
Jak rozpoznać gołąbka wymiotnego? Półkulisty krwistoczerwony kapelusz wyróżnia się na tle leśnego runa i jest wyraźnym sygnałem alarmowym – nie ruszać! Blaszki, trzon i miąższ są białe. Ma przyjemny, owocowy zapach.
Objawy zatrucia gołąbkiem wymiotnym
Jak nazwa wskazuje, wywołuje mdłości i wymioty, ale także silne bóle brzucha.
6. Pieczarka karbolowa, zwana żółtawą
Niezwykle powszechna, ale trudno ją pomylić z innymi pieczarkami ze względu na wyjątkowo odstręczającą woń karbolu i nieprzyjemny smak.
Kiedy zachować ostrożność? Od czerwca do października.
Gdzie można spotkać pieczarkę karbolową? Właściwie wszędzie. Rośnie w lasach liściastych, w parkach, alejach, na poboczach. Najbardziej lubi towarzystwo dębów, robinii akacjowych, buków, topoli i lip.
Jak rozpoznać pieczarkę karbolową? Jak na pieczarkę przystało, kapelusz ma biały i półkulisty, ale już blaszki różowe, ciemnieją dopiero u starszych okazów. Trzon – biały z pierścieniem u góry i charakterystyczną bulwiastą podstawą. Biały miąższ po przecięciu natychmiast żółknie, ale po kilku chwilach ponownie się odbarwia.
Objawy zatrucia pieczarką karbolową
Pieczarka karbolowa powoduje ciężkie zaburzenia żołądkowo-jelitowe, ale ze względu na jej wątpliwe walory smakowe i zapachowe, ryzyko, że znajdzie się koneser, jest niewielkie.
7. Maślanka wiązkowa
Niezwykle powszechna, można ją spotkać niemal wszędzie. Jak nazwa wskazuje, rośnie w wiązkach zrośniętych u nasady. Choć maślanka wiązkowa jest trująca, ryzyko zatrucia się tym grzybem jest niewielkie ze względu na jego odstręczający, wyjątkowo gorzki smak i nieprzyjemny zapach.
Kiedy zachować ostrożność? Od kwietnia do listopada.
Najczęściej mylona z… Maślanka wiązkowa jest mylona z opieńką miodową, której kapelusz ma zdecydowanie cieplejszy, miodowy odcień.
Gdzie można spotkać maślankę wiązkową? Wyrasta w dużych wiązkach na mocno butwiejących pniakach drzew, szczególnie liściastych, oraz w ich pobliżu, na korzeniach. Zdarza się nawet na drewnie budowlanym.
Jak rozpoznać maślankę wiązkową? To charakterystyczne żółte grzyby trujące. Mogą być zabarwione całkowicie lub na szczycie lekko rdzawe. Na brzegach kapelusza znajdują się szczątki błoniastej osłony. Blaszki mają zielonkawy połysk, a u dojrzałych maślanek są oliwkowobrązowe. Trzon i miąższ – żółtawe.
Objawy zatrucia maślanką wiązkową
Grzyb ten powoduje silne zaburzenia żołądkowo-jelitowe, pojawiające się do 3 godzin od spożycia.
Przepisy na grzyby – jesienne potrawy z grzybami
Grzyby niejadalne – przykładowe gatunki
1. Goryczak żółciowy, zwany szatanem
Grzyby niejadalne z gąbką, która zazwyczaj daje poczucie bezpieczeństwa i świadczy o tym, że grzyb nadaje się do spożycia. Otóż goryczak żółciowy stanowi wyjątek. Zawiera śladowe ilości muskaryny, czyli trucizny znajdującej się w muchomorze czerwonym, ale – wbrew legendom – nie jest trujący. Może jedynie wywołać delikatne zaburzenia żołądkowo-jelitowe, pod warunkiem że znajdzie się ktoś, kto jest w stanie przełknąć choćby kawałek. Jego wyjątkowo gorzki smak sprawia, że jeden omyłkowo dodany owocnik psuje całą potrawę.
Najczęściej mylony z… Goryczak żółciowy jest mylony z prawdziwkami i podgrzybkami. Jeśli nie masz pewności, z którym z nich masz do czynienia, dotknij koniuszkiem języka kapelusza. Gorzki smak goryczaka nie pozostawia złudzeń.
Kiedy zachować ostrożność? Od czerwca do października.
Gdzie można spotkać goryczaka żółciowego? Jest pospolity, lubi takie samo środowisko jak borowik szlachetny. Można go znaleźć pośród ściółki i mchu, najczęściej pod sosnami i świerkami.
Jak rozpoznać goryczaka żółciowego? Półkulisty kapelusz w różnych odcieniach brązu do złudzenia przypomina borowika szlachetnego i podgrzybka. Ale odróżnia go jeden szczegół – jego powierzchnia jest zamszowa, a u jadalnych sobowtórów gładka. Pod spodem znajdują się białe lub lekko różowe rurki, które po uszkodzeniu brązowieją. Na oliwkowożółtym trzonie wyraźnie widać ciemniejszą siateczkę. Biały miąższ po uszkodzeniu nie zmienia barwy, a u podgrzybków szybko sinieje.
2. Lisówka pomarańczowa
Zjedzona w większych ilościach może powodować zaburzenia żołądkowo-jelitowe, przypominające zatrucie, dlatego niektórzy twierdzą, że lisówka pomarańczowa jest trująca. Nie jest. Zalicza się ją jednak do grzybów niejadalnych, także ze względu na mało przyjemny, gorzkawy smak.
Najczęściej mylona z… Lisówka pomarańczowa jest mylona z pieprznikiem jadalnym, zwanym kurką – ten jednak jest bledszy, żółty i ma silniej pofałdowany, bardziej nieregularny kapelusz oraz blaszki w postaci listewek.
Kiedy zachować ostrożność? Od września do listopada.
Gdzie można spotkać lisówkę pomarańczową? Jest pospolita, wyrasta na ściółce, igliwiu, próchniejącym drewnie, wśród mchu, często na ziemi, w każdego rodzaju lesie.
Jak rozpoznać lisówkę pomarańczową? Kapelusz do złudzenia przypomina ten, który nosi pieprznik jadalny. Nie bez kozery lisówka nazywana jest także fałszywą kurką. Ma jednak nieco intensywniejszy, głębszy odcień, bardziej pomarańczowy niż żółty. Różnicę jednak najlepiej widać pod spodem. Blaszki są intensywnie pomarańczowe, bardzo gęste i cienkie. Trzon nieco bledszy od blaszek, czasami znajduje się poza środkiem kapelusza.
Bibliografia:
- Zarawska, P. (2018). Atlas grzybów. Warszawa: Wydawnictwo SBM.
- Bielawska, K. (2016). Bezpieczne grzybobranie. Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych.
- Maciąg, A. (2015). Najczęstsze grzybowe pomyłki, czyli grzyby jadalne i podobne do nich grzyby niejadalne/trujące – porównanie. Poznań: WSSE. Pobrane z http://docplayer.pl/106105425-Najczestsze-grzybowe-pomylki-grzybowe-pomylki-grzyby-jadalne-grzyby-trujace-niejadalne.html
