Spis treści
Brzoskwinie – jakie są ich odmiany?
Nazywane perskimi jabłkami, uznawane za symbol płodności, długowieczności i piękna. Brzoskwinie (Prunus persica (L.) Batsch) bliskie kuzynki śliwek, moreli, wiśni i migdałów. Uprawiano je już ponad 4 tyś. lat temu w Chinach, skąd trafiły przez Persję do Europy. Szybko zyskały popularność, choć początkowo, ze względu na wysoką cenę, tylko wśród osób zamożnych. Obecnie kuliste owoce z charakterystyczną omszałą skórką należą do najpopularniejszych letnich owoców. Występują w kilku różnych odmianach:
- Harnaś – owoce o regularnych kształtach, żółtej i pokrytej silnym rumieńcem, omszonej skórce, ważą średnio 100-130 g. Miąższ żółty, zwarty i soczysty łatwo oddziela się od pestki, ma słodko-kwaśny smak.
- Inka – bardzo duże owoce 160 – 200 g mają ciemno żółtą skórkę z pomarańczowym i czerwonym odcieniem. Miąższ żółto-kremowy, minimalnie zabarwiony przy pestce, soczysty, średnio zwięzły, nieco kwaskowaty, pestka dobrze odchodzi od miąższu.
- Rakowiecka – owoce 50 do 150 g mają o jasną, nieco zielonkawą skórkę z intensywnym rumieńcem w kolorze czerwonym. Jasno kremowy miąższ łatwo odchodzi od pestki, jest soczysty, lekko kwaskowaty, dobry do przetworów.
- Redhaven – Duże, kuliste owoce 100-160 g mają złocistą skórkę pokrytą jaskrawoczerwonym rumieńcem, która dość trudno odrywa się od miąższu. Ma on kolor żółtopomarańczowy, z łatwością odchodzi od pestki, jest soczysty i smakuje wyjątkowo zarówno na surowo, jak i w przetworach.
- Rojalvee – owoce są średniej wielkości, w kulistym, regularnym kształcie. Mają kolor jasno pomarańczowy z czerwonym rumieńcem i silnie omszałą skórką. Miąższ brzoskwini ma kolor żółty i niezbyt łatwo oddzielić go od pestki.
- Ufo Saturn – o charakterystycznych spłaszczonych owocach.
- Velvet – kuliste owoce osiągają wagę 90-120 g, mają jasno pomarańczową skórkę i pomarańczowy soczysty miąższ z charakterystycznymi czerwonymi żyłkami tuż przy pestce.
Żurawina – pomaga na drogi moczowe
Brzoskwinie – wartości odżywcze
Wszystkie odmiany brzoskwiń dają smaczne, soczyste owoce, które w 90 proc. składają się z wody.
Średni owoc – 85 g ma:
- 43 kcal
- niewiele białka 0,9 g
- śladowe ilości tłuszczu 0,2 g
- trochę węglowodanów – 8,5 g
- błonnik 1,9 g
Dania z dodatkiem brzoskwiń to świetny pomysł na przekąskę, która pomoże szybciej pozbyć się nadprogramowych kilogramów. Surowe owoce doskonale zastępują słodycze, a dodatkowo przyspieszają przemianę materii. Działają też moczopędnie i odkwaszająco, co wspomaga oczyszczanie organizmu z toksyn.
Brzoskwinie wyróżniają się niskim indeksem glikemicznym (IG 35). Mogą więc po nie sięgać bez obaw osoby, które mają kłopoty utrzymaniem poziomu cukru we krwi. Soczyste owoce są też lekkostrawne, a jedzone bez skórki dobrze tolerowane przez seniorów i chorych, którzy muszą stosować dietę łatwostrawną.
Wzbogacają ich menu w witaminy: C, E oraz witaminy z grupy B (B1, B2, B5, B6, a także potas i miedź, a także magnez, fosfor, cynk, mangan i bor.
Brzoskwinie – jakie mają właściwości i kto powinien je jeść?
1. Dla palących nerwusów
Surowe brzoskwinie to sprzymierzeniec mieszkańców dużych silnie zanieczyszczonych miast, żyjących w ciągłym napięciu, a także nałogowych palaczy. Soczyste owoce są bowiem źródłem prozdrowotnych, kwasów fenolowych (kwas kawowy, chlorogenowy i elagowy) oraz flowonoidów (flawanole, katechina, epikatechina, epigalokatechina, proantocyjanidyny).
Są to silne przeciwutleniacze, które usuwają z organizmu szkodliwe wolne rodniki, powstające pod wpływem stresu, palenia papierosów i zanieczyszczenia powietrza. Owocowe przeciwutleniacze mają właściwości przeciwzapalne i przeciwnowotworowe.
Działają profilaktycznie, zapobiegając chorobom nowotworowym, a nawet mogą niszczyć komórki białaczki, raka okrężnicy i piersi.
2. Dla plażowiczów
W upalne dni, gdy słońce operuje najmocniej, warto pamiętać, by na śniadanie lub na II śniadanie zjeść 1-2 średnie surowe brzoskwinie ze skórką. Mają one beta-karoten, dzięki któremu opalanie jest o wiele mniej szkodliwe dla skóry. Karoteny działają jak niski filtr przeciwsłoneczny, zmniejszają ryzyko oparzenia oraz zwalczają szkodliwe wolne rodniki powstające w wyniku działania promieniowania słonecznego.
Badania laboratoryjne udowodniły, że brzoskwinie są także sprzymierzeńcem młodego wyglądu, bo mogą poprawić nawilżenie skóry, korzystnie wpływając na jej kondycję.
3. Dla chorych na nerki
W medycynie ludowej brzoskwinie polecano osobom cierpiącym na choroby nerek. Nic dziwnego. Mają one bowiem właściwości moczopędne, wspomagają pracę nerek i układu moczowego, nie obciążając ich. A ponieważ nie wyróżniają się wysoką zawartością białka, można je polecić osobom cierpiącym na przewlekłą niewydolność nerek.
Lepiej jednak nie przesadzać z ilością, jeśli chory ma hiperkalemię, czyli nadmiar potasu we krwi. 100 g surowych owoców dostarcza bowiem sporo potasu (200 mg 1 100 g).
4. Brzoskwinie dla niemowlaka? Tak, ale ostrożnie
Soczyste i słodkie owoce lubią szczególnie małe dzieci. Można je podawać już w 8. miesiącu życia. Trzeba to jednak robić ostrożnie, bo brzoskwinie mogą wywołać reakcje alergiczne.
W rejonie Morza Śródziemnego uważa się je za owoce najczęściej wywołujące zespół alergiczny jamy ustnej, w postaci świądu i obrzęku warg, języka, podniebienia oraz głośni i krtani. Niekiedy występują nudności, wymioty i biegunka.
W grupie 78 pacjentów z nadwrażliwością pokarmową i alergią, na brzoskwinię było uczulonych prawie 10 proc., dwukrotnie więcej niż na jabłko czy banana. W Izraelu częstość uczulenia na brzoskwinię dotyczy nawet 75 proc. u osób z udokumentowaną alergią na owoce.
Co ciekawe dolegliwości niekiedy nie występują bezpośrednio po zjedzeniu brzoskwini, ale dopiero wtedy, gdy chory po spożyciu chory zacznie uprawiać wysiłek fizyczny, taki jak, np. godzinny spacer, czy gra w tenisa.
Kiedy nie jeść brzoskwiń?
Nie wszystkim jedzenie brzoskwiń (zwłaszcza w nadmiarze) wychodzi na zdrowie. Miąższ zawiera bowiem sorbitol (0,9 g sorbitolu w 100 g owoców). Nasz organizm tylko częściowo go przyswaja. Niewielka ilość sorbitolu jest przekształcana do glukozy w wątrobie. Większość, w niezmienionej formie trafia do jelita grubego, gdzie ulega fermentacji pod wpływem bakterii jelitowych. Może to wywołać gazy, wzdęcia, a czasem skurcze jelit i biegunki.
Powinny o tym pamiętać zwłaszcza osoby cierpiące na zespół jelita drażliwego i przewlekłe biegunki. U niektórych chorych dolegliwości mogą się pojawić już po spożyciu 5 g sorbitolu. Najczęściej występują dopiero po zjedzeniu 25-30 g tej substancji w jednym posiłku. Trzeba byłoby zjeść bardzo dużo brzoskwiń na raz, żeby narazić się dolegliwości jelitowe.
Jak przechowywać brzoskwinie?
Brzoskwinie należą do nietrwałych owoców, szybko tracą wodę i więdną. A nawet drobne pęknięcie, czy zgniecenie może sprawić, że szybciej się zepsują. Zerwane przedwcześnie są twarde i niezbyt smaczne. Przejrzałe są co prawda smaczniejsze, ale szybko się psują. Dlatego przy zakupie trzeba zwrócić uwagę na jakość owoców.
A po przyjściu ze sklepu pozostawić na blacie kuchennym tylko te przeznaczone do bezpośredniego zjedzenia. Resztę najlepiej włożyć do lodówki. Niska temperatura 3-8 stopni spowalnia dojrzewanie owoców. Brzoskwinie trzymane w lodówce wytrzymują ok. 5 dni, w chłodni w temp -1 – 0,5 stopni Celsjusza nawet 4 tygodnie.
Brzoskwinie w kuchni – przepisy
Brzoskwinie – kulinarny symbol lata. Najsmaczniejsze i najzdrowsze są oczywiście na surowo. Najczęściej serwowane jako przekąska albo używane jako składnik sałatek owocowych, koktajli lub smoothie. Nadają się do grillowania, świetnie sprawdzają się w także jako główny składnik przetworów lub nalewek. Ale nie tylko!
Doskonale komponują się z mięsem i serami. By zachowały jak najwięcej prozdrowotnych właściwości, najlepiej przyrządzać je krótko przed podaniem. Zaś rozdrobnione owoce skropić sokiem z cytryny, żeby nie ciemniały.
Sorbet brzoskwiniowy
Składniki dla 4-6 osób:
- 750 g dojrzałych brzoskwiń
- 100 g cukru
- 4 łyżki wody
- 3 łyżki soku z cytryny
Cukier z wodą podgrzać na gazie, aż do rozpuszczenia. Brzoskwinie obrać ze skórki, usunąć pestki i zmiksować na gładkie pure. Dodać sok z cytryny i lekko ciepły syrop z cukru. Ponownie dokładnie zmiksować. Sorbet przełożyć do opakowania i wstawić do zamrażalnika. Po 30 minutach wyciągnąć i przemieszać, żeby pozbyć się kryształków lodu. Powtórzyć kilkakrotnie.
Sałatka z fetą
Składniki dla 2 osób:
- 2 dojrzałe brzoskwinie
- 50 g sera feta
- 2 garście miksu sałat
- ¼ czerwonej cebuli
- sok z połowy cytryny
- łyżka posiekanej mięty
- 2 łyżki oleju
- pół łyżeczki miodu
- pół łyżeczki musztardy
Brzoskwinie umyć i przekroić, usunąć pestkę,a miąższ pokroić w kostkę. Fetę pokroić w drobną kostkę. Sałatę umyć, osuszyć i porwać. Cebule posiekać. Wymieszać składniki, skropić sokiem z cytryny. Polać vinegretem zrobionym z oleju, miodu i musztardy, doprawić solą i odrobina pieprzu ziołowego
Roladka drobiowa z brzoskwinią
Składniki dla 2 osób:
- dojrzała brzoskwinia
- pierś kurczaka
- sok z cytryny
- sól i pieprz
Mięso umyć, przekroić wzdłuż na pół, delikatnie rozbić tłuczkiem, posolić. Brzoskwinię przekroić na pół, usunąć pestkę, a miąższ pokroić w plasterki. Owoce ułożyć na mięsie, zwinąć jak roladę. Zawinąć roladki w folię aluminiową. Wstawić do piekarnika, piec ok 30 minut w temp 180 stopni. Przed podaniem skropić sosem koperkowo-jogurtowym.
Nietolerancja fruktozy – jak sobie z nią radzić?
Literatura:
- Gheribi E., Związki polifenolowe w owocach i warzywach. Medycyna Rodzinna 4/2011, s. 111-115
- Koikeda. T., Tokudome Y., Okayasu M, Kobayashi Y., Kuroda K., Yamakawa J., Niu K., Masuda K., Saito M., Effects of Peach (Prunus persica)-Derived Glucosylceramide on the Human Skin.Curr Med Chem. 2017 Apr; 17(1): 56–70.
- Noratto G., Porter W., Byrne D., Cisneros-Zevallos L. Polyphenolics from peach (Prunus persica var. Rich Lady) inhibit tumor growth and metastasis of MDA-MB-435 breast cancer cells in vivo. J Nutr Biochem. 2014 Jul;25(7):796-800.
- https://www.healthline.com/nutrition/peach-fruit-benefits#section5
- Zielińska j. i wsp. Alergia na brzoskwinie – obecny stan wiedzy. Alergia Astma Immunologia 2018, 23 (2): 67-72 www.alergia-astma-immunologia.pl
