Spis treści
Jakie zupy są lekkostrawne?
Dieta lekkostrawna to złoty standard w dietetyce. Jest wskazana w:
- chorobach układu pokarmowego
- chorobach nerek i dróg moczowych
- infekcjach przebiegających z gorączką
- przewlekłych chorobach układu oddechowego
- rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych
- przypadku chorych leżących oraz seniorów
Zgodnie z zaleceniami dieta lekkostrawna powinna dostarczać odpowiedniej ilości energii, białka, tłuszczów i węglowodanów, które zapewniają prawidłowe funkcjonowanie organizmu w czasie choroby i powrotu do zdrowia. Podstawą diety lekkostrawnej są posiłki łagodne w smaku, chude, gotowane, lekkie, które nie obciążają układu pokarmowego. Są dobrze tolerowane, sprawnie trawione i przyswajane przez organizm. Takim daniem jest lekkostrawna zupa, bardzo popularna w polskiej kuchni.
Zupy kremy
Zupa pomidorowa – krem
Składniki:
- dojrzałe pomidory bez skóry – 2 szt.
- marchewka – 2 szt. (małe)
- pietruszka – 1 mała
- seler – kawałek
- bazylia – kilka listków
- sól i pieprz ziołowy do smaku
Warzywa obierz i umyj. Pomidory sparz i usuń skórę. Do garnka wlej 1/2 litra wody, dodaj warzywa pokrojone w grubą kostkę. Ugotuj do miękkości. Całość zmiksuj w blenderze, dopraw solą i pieprzem do smaku. Gotowy krem posyp posiekaną bazylią.
Krem z pietruszki
Składniki:
- pietruszka korzeniowa – 4-5 szt. (duże)
- marchewka – 1-2 szt.
- liść laurowy
- ziele angielskie – 3-4 kulki
- sól i pieprz ziołowy
Pietruszkę korzeniową i marchew obierz, umyj i pokrój w talarki. Do garnka z 1/2 litra wody wrzuć warzywa, dodaj liść laurowy i ziele angielskie. Gotuj, aż warzywa będą miękkie. Dopraw do smaku. Wyjmij liść laurowy i ziele, a potem dokładnie zmiksuj zupę. Podawaj z grzankami z pszennego pieczywa i drobno posiekaną natką.
Zupy warzywne
Zupa szpinakowa
Składniki:
- marchewka – 1 szt. (mała)
- pietruszka – 1 szt. (średnia)
- seler – kawałek
- szpinak mrożony – szklanka
- woda – 2 szklanki
- mąka – 1/2 łyżeczki
- olej – 1/2 łyżki
- chude mleko – 1/4 szklanki
- cukier – 1/4 łyżeczki
- sok z cytryny
- sól i pieprz ziołowy do smaku
Oczyść warzywa, pokrój w plasterki i ugotuj wywar. Do wywaru dodaj rozmrożony szpinak. Możesz użyć świeżych liści. Trzeba je umyć, usunąć ogonki i poddusić. Po dodaniu do wywaru szpinaku gotuj wszystko jeszcze chwilę na średnim ogniu. Z mąki, oleju i mleka zrób zawiesinę, wlej do gotującej się potrawy. Dodaj sól, cukier i sok z cytryny do smaku. Zmiksuj składniki. Podawaj z ziemniakami, ryżem lub z grzankami.
Zupa selerowa
Składniki:
- marchewka – 1 szt. (mała)
- pietruszka – 1 szt. (średnia)
- łodyga selera – 3-4 szt.
- mąka – 1/2 łyżeczki
- olej – 1/2 łyżki
- chude mleko – 1/4 szklanki
- natka pietruszki
- sól do smaku
Warzywa umyj, pokrój w kostkę, zalej 1/2 litra wrzątku, ugotuj. Zmiksuj zupę. Z mąki, oleju i mleka zrób zawiesinę, wlej do gotującej się zupy. Mieszając, zagotuj. Dopraw do smaku. Podawaj z drobnym makaronem lub z grzankami.
Lekkostrawne zupy bez śmietany
Najbardziej lekkostrawne są tzw. zupy czyste, bez podprawek, zasmażek i śmietany. Takie dodatki sprawiają, że zupa staje się tłusta i ciężkostrawna. Może obciążać układ pokarmowy. Zamiast łagodzić, nasila dolegliwości przy:
- biegunkach
- przejedzeniu i niestrawności
- zapaleniu trzustki
- refluksie i zgadze
- wrzodach żołądka i dwunastnicy
- diecie pooperacyjnej
- nowotworach przewodu pokarmowego, np. raku jelita grubego
Niekiedy lekkostrawne zupy, zwłaszcza te gotowane na wywarach warzywnych, można wzmocnić – np. dodatkiem łyżki masła klarowanego.
Lekkostrawne zupy po operacji
Każdy zabieg operacyjny wiąże się z przerwaniem ciągłości tkanek (skóry, mięśni) i powstaniem ran pooperacyjnych, które trzeba zagoić, by powrócić do pełnej sprawności. Dlatego to, co chory je po operacji, ma szczególne znaczenie. Gojenie ran pooperacyjnych wymaga bowiem ogromnych nakładów energii, odpowiedniej ilości białka, tłuszczów i węglowodanów, witamin i składników mineralnych.
Według zaleceń ESPEN (ang. European Society for Clinical Nutrition and Metabolism) już w 2-3 dobie po operacji można podać pacjentowi pierwszy posiłek. Polecane są dania lekkostrawne, które nie obciążają przewodu pokarmowego, np. kleik. Pomaga on ponownie uruchomić przewód pokarmowy i uniknąć problemów trawiennych.
Kleik z ryżu na wodzie
Składniki:
- ryż biały – 4 łyżki
- woda – 2 szklanki
- cukier – 1/4 łyżeczki
- masło – 1/2 łyżeczki
- sól do smaku
Opłukany ryż zalej wodą, gotuj na małym ogniu pod przykryciem ok. 2 godziny, od czasu do czasu mieszając. Wyparowaną wodę uzupełnij. Ugotowany kleik przecedź lub przetrzyj przez sito. Dodaj masło, dopraw do smaku.
Kilka dni po operacji dobre są zupy jarzynowe o konsystencji papkowatej. Powinny być gęste i pożywne. Dzięki temu dłużej przechodzą przez jelito, a to pomaga przyswoić więcej niezbędnych składników odżywczych i zapobiega biegunkom.
Zupy podawane w pierwszych dniach po operacji powinny być chude, najlepiej gotowane wyłącznie na warzywach. Dobre będą warzywa korzeniowe: marchewka, korzeń pietruszki i seler, młoda cukinia, a także ziemniaki.
Po ugotowaniu najlepiej przetrzeć zupę przez gęste sito lub zmiksować. Można ją zagęścić mieszaniną mąki i wody lub mąki i jogurtu lub mleka, o ile mleko jest dobrze tolerowane.
Zupy jarskie to najlepsza opcja po operacjach. Tłuszcze zawarte w mięsnych wywarach mogą nasilać dolegliwości. Nie trzeba jednak całkowicie rezygnować z mięsa, bo to źródło białka, niezbędnego do gojenia ran. Chude mięso, np. drobiowe, można ugotować osobno, dokładnie zmielić lub zmiksować i dodać do przygotowanej wcześniej zupy.
Kleik z kaszy jęczmiennej na wywarze z warzyw
Składniki:
- marchewka – 1 szt. (mała)
- pietruszka – 1 szt. (średnia)
- seler – kawałek
- kasza jęczmienna sucha – 1/4 szklanki
- woda – 2 szklanki
- cukier – 1/4 łyżeczki
- masło – 1/2 łyżeczki
- sól
Warzywa cienko obierz i umyj. Pokrój w kostkę i zalej zimną wodą. Gotuj na małym ogniu pod przykryciem. Gdy warzywa będą miękkie, przerwij gotowanie. Opłukaną kaszę zalej 2 szklankami wody, gotuj przez 2 godziny. Dodaj ugotowaną kaszę do zupy. Wymieszaj, dopraw cukrem i solą do smaku. Przetrzyj zupę przez gęste sito. Przed podaniem posyp posiekanym koperkiem.
Jaka zupa na problemy żołądkowe?
Lekkostrawna zupa to idealne danie dla osób z problemami trawiennymi. Wspomaga układ pokarmowy, dostarcza niezbędnych substancji odżywczych, nie obciążając żołądka i ułatwiając trawienie. Taki lekkostrawny obiad to także porcja płynów oraz składników mineralnych, w tym sodu i potasu. Dzięki temu zupa lekkostrawna może być podawana przy niestrawności, biegunkach, zgadze i zaparciach.
Marchwianka na biegunki
Działa zapierająco, ściągając wodę z jelit, co pomaga zmniejszyć biegunkę.
Składniki:
- marchewka – 2-3 szt. (średnie)
- woda – 2 szklanki
- glukoza – płaska łyżeczka
- sól do smaku
Marchewkę umyj, obierz i pokrój w plasterki. Zalej 2 szklankami wody i gotuj powoli pod przykryciem, do miękkości. Miękką marchewkę wyjmij z wywaru, zmiksuj i ponownie połącz z wywarem. Dodaj szczyptę soli i płaską łyżeczkę glukozy.
Zupa ogórkowa z kaszą jaglaną na zaparcia
Działa rozwalniająco, dostarcza błonnika, który przyspiesza perystaltykę (ruchy jelit), co zapobiega zaparciom.
Składniki:
- woda – 4 szklanki
- pierś kurczaka – pół średniej
- pietruszka – 1 szt. (średnia)
- marchewka – 2 szt. (średnie)
- seler – kawałek
- ogórki kiszone – 4 szt. (średnie)
- sok z kwaszonych ogórków – niepełna szklanka
- czosnek – ząbek
- kasza jaglana – 2 łyżki
- jogurt naturalny – łyżka
- liście laurowe – 2 sztuki
- ziele angielskie – 2 ziarna
- koperek i natka pietruszki – łyżka
- sól i pieprz do smaku
Ugotuj mięsny wywar. Jarzyny (oprócz ogórków) obierz i pokrój w paski. Wrzuć do garnka z mięsnym wywarem. Dodaj liść laurowy i ziele angielskie. Gotuj ok. 0,5 godziny na wolnym ogniu. Potem dodaj starte na tarce ogórki i wlej do zupy sok z ogórków. Kaszę jaglaną przepłucz na sicie i ugotuj na sypko, w osolonej wodzie. Następnie dodaj ją do zupy wraz z przeciśniętym przez prasę czosnkiem i przyprawami. Na końcu dodaj jogurt naturalny oraz koperek.
Ryżanka z warzywami na refluks i zgagę
Składniki:
- woda – 4 szklanki
- pietruszka – 1 szt. (średnia)
- marchewka – 2 szt. (średnie)
- seler – kawałek
- ryż biały – 2 łyżki
- pierś z kurczaka
- koperek – łyżka
- sól i pieprz do smaku
Ugotuj bulion mięsny, dodaj obrane i umyte warzywa, pokrojone w plasterki. Zagotuj, dodaj ryż i gotuj powoli jeszcze ok. 20 min. Dopraw delikatnie. Przed podaniem posyp posiekanym koperkiem.
Jaka zupa na jelita?
Jelita są najdłuższym odcinkiem przewodu pokarmowego. To tutaj dochodzi do wchłaniania substancji odżywczych, w tym witamin i składników mineralnych. Zupa lekkostrawna to danie idealne dla jelit. Zawiera gotowane warzywa, które są łatwo i szybko trawione oraz przyswajane. Warto pamiętać, by potrawa była łagodnie doprawiona i niezbyt słona. Nadmiar soli i polepszaczy smaku może zaburzać pracę jelit. Dlatego w diecie lekkostrawnej zaleca się łagodne przyprawy: majeranek, który nadaje potrawom lekko słony smak, koper, natkę pietruszki, bazylię. Trzeba natomiast unikać potraw ostrych i pikantnych, doprawionych czarnym pieprzem, ostrą papryką, musztardą lub chrzanem.
Zupa z cukinii z ziemniakami
Składniki:
- bulion warzywny – 2 szklanki
- cukinia – 1/2 małej
- ziemniak – 1 szt. (średni)
- koperek – 1 łyżka
- sól i pieprz do smaku
Cukinię przekrój na pół, usuń gniazdo nasienne i obierz cienko ze skórki. Miąższ pokrój w kawałki. Ziemniak obierz, umyj i pokrój w kostkę. Do garnka wrzuć pokrojoną cukinię i ziemniaka, zalej bulionem. Gotuj wolno, aż składniki będą miękkie. Dopraw do smaku. Przed podaniem posyp posiekanym koperkiem.
Zupa koperkowa
Składniki:
- woda – 2 szklanki
- pietruszka – 1 szt. (średnia)
- marchewka – 2 szt. (średnie)
- seler – kawałek
- koperek – 2 łyżki
- mąka – 1/2 łyżeczki
- olej – 1/2 łyżki
- chude mleko – 1/4 szklanki
- sól i pieprz do smaku
Warzywa umyj, pokrój w kostkę, zalej 1/2 litra wrzątku, ugotuj. Wywar przecedź. Warzywa odłóż do innej potrawy, a do bulionu dodaj połowę koperku. Z mąki, oleju i mleka zrób zawiesinę, wlej do gotującej się zupy. Mieszając, zagotuj. Dodaj pozostały koperek. Dopraw do smaku. Podawaj z ryżem lub z grzankami.
Przepisy na zupy lekkostrawne dla dzieci
Zupa dyniowa
Składniki:
- dynia obrana
- ziemniaki średniej wielkości – 3-4 szt.
- cebula – 1/2 dużej
- pomidor – 2 szt. (średnie)
- bulion warzywny – 2 szklanki
- śmietana 18 proc. – łyżka
- natka pietruszki – łyżka
- pestki dyni uprażone na suchej patelni – łyżka
- olej – łyżka
- kurkuma – 1/4 łyżeczki
- sól i pieprz do smaku
Obierz ziemniaki, umyj i pokrój w kostkę. Dynię przekrój na pół, usuń gniazdo nasienne i obierz ze skóry. Twardy miąższ pokrój w kostkę. Cebulę posiekaj. Pomidory sparz i usuń skórkę. Na oleju podsmaż cebulę, dodaj dynię i ziemniaki. Po kilku minutach wrzuć pomidory pokrojone w kostkę. Dopraw. Zalej bulionem i gotuj, aż dynia i ziemniaki będą miękkie. Dodaj kurkumę i śmietanę. Zmiksuj całość. Przed podaniem posyp pestkami dyni uprażonymi na suchej patelni. Podawaj z grzankami i udekoruj natką pietruszki.
Krem z kukurydzy
Składniki:
- kukurydza gotowana lub z puszki – 1,5 szklanki
- ziemniak średniej wielkości – 1 szt.
- cebula – 1/2 dużej
- bulion warzywny – 2,5 szklanki
- czosnek – ząbek
- olej – 2 łyżki
- gałka muszkatołowa – 1/3 łyżeczki
- sól i pieprz do smaku
Obierz ziemniaki, umyj i pokrój w kostkę. Kukurydzę osącz z zalewy. Cebulę posiekaj. Na oleju podsmaż cebulę, czosnek i ziemniaki. Dodaj kukurydzę i zalej wszystko bulionem. Gotuj na średnim ogniu, pod przykryciem 15-20 min. Dodaj gałkę, dopraw solą i pieprzem. Zmiksuj całość na krem. Podawaj z grzankami.
Co podać dziecku do jedzenia podczas choroby?
Jak długo pozostawać na diecie lekkostrawnej?
Dieta lekkostrawna powinna być stosowana tak długo, jak zaleci lekarz. W wielu przypadkach, np. przy refluksie i zgadze, najlepiej przestrzegać jej zasad przez cały czas. Pozwala to uniknąć dolegliwości i poprawia samopoczucie chorego.
Przy wrzodach żołądka i dwunastnicy lekkostrawna dieta pomaga łagodzić objawy w okresie wiosennym i jesiennym, gdy choroba się uaktywnia.
Przy kłopotach trawiennych, np. niestrawności lub przejedzeniu, lekkostrawna dieta jest zalecana nawet kilka dni po ustąpieniu objawów, co pozwala na regenerację i wyciszenie przewodu pokarmowego.
Po zabiegach operacyjnych lekkostrawna dieta zalecana jest co najmniej 2-3 miesiące po zabiegu, w zależności od stanu zdrowia chorego.
Literatura
Wieczorek-Chełmińska, Z. (2011). Nowoczesna dietetyczna książka kucharska. Warszawa: PZWL.
