Spis treści
Świetlik lekarski (świetlik łąkowy) w ziołolecznictwie
Świetlik lekarski to ziele znane od czasów starożytnych. Już wtedy wykorzystywano jego lecznicze właściwości i zalecano głównie w przypadku chorób oczu, ale także w stanach zapalnych skóry i leczeniu kaszlu. Sięgano po nie w średniowieczu i również dzisiaj cieszy się niezmienioną popularnością.
W ziołolecznictwie wykorzystuje się całe ziele świetlika lekarskiego (łac. Euphrasia officinalis). Znane jest ono także pod nazwą świetlika łąkowego (Euphrasia rostkoviana).
Świetlik łąkowy należy do rodziny Scrophulariaceae, czyli trędownikowatych. Jest popularnym zielem, zamieszkującym całą Europę. Można go spotkać na łąkach, pastwiskach i podmokłych terenach bagiennych.
Co ciekawe, świetlik „korzysta” z roślin rosnących wokół niego, „podbierając” im substancje odżywcze potrzebne mu do wzrostu i rozwoju. Jest półpasożytem. Z tego względu zyskał niechlubne miano „złodzieja mlecznego”. Z tego też powodu świetlika się nie uprawia, ponieważ trudno byłoby idealnie skopiować warunki, w których rośnie. Dlatego surowiec ten pochodzi zawsze ze swoich stanowisk naturalnych.
Łacińskie określenie świetlika lekarskiego pochodzi od greckiego słowa oznaczającego „radość”, „euforię”. Znane są również ludowe określenia tej rośliny, jak np. ptasie oczko lub świecznik. Może się to wiązać z charakterystycznym ubarwieniem kwiatów świetlika, na których zobaczymy żółtą plamkę przypominającą oczko lub płomień świeczki.
Nazwy świetlika lekarskiego w różnych językach, w tym polskim, odnoszą się często do oczu i światła. Można je tłumaczyć jako „rozjaśniacz oczu” (z ang. eyebright), „ziele pocieszające oczy”, a nawet „łamacz okularów”.
Zdecydowanie najczęściej świetlik lekarski kojarzony jest z oczami, ponieważ jego głównym wskazaniem są właśnie przeróżne dolegliwości ze strony narządu wzroku.
Choroby oczu – jak je rozpoznać?
Świetlik lekarski – właściwości terapeutyczne
Analiza chemiczna wyciągu ze świetlika lekarskiego wykazała szereg substancji odpowiedzialnych za jego właściwości lecznicze. Do najważniejszych należą:
- irydoidy – w postaci glikozydów, z których najważniejsza jest aukubina – związek o działaniu przeciwzapalnym
- garbniki – związki o działaniu ściągającym, dzięki czemu wiążą i dezaktywują toksyny bakteryjne obecne w stanach zapalnych, np. oczu lub przewodu pokarmowego
- kwasy fenolowe
- flawonoidy – w tym kwercetyna i rutyna, odpowiadające między innymi za działanie uszczelniające naczynia krwionośne
- olejek eteryczny
- sterole
- witaminy – głównie A, C, D i z grupy B
- mikroelementy – między innymi żelazo, krzem, jod, miedź i cynk
W związku z tak bogatym wnętrzem rośliny jej spektrum działania jest również szerokie. Wykazano, że kombinacja powyższych składników działa:
- przeciwzapalnie
- bakteriobójczo
- przeciwgrzybiczo
- przeciwwirusowo
Niektóre składniki mają także działanie antyoksydacyjne. Może to przyczyniać się do:
- zahamowania rozwoju stanów zapalnych
- przeciwdziałać zaćmie
- obniżać ciśnienie w gałce ocznej
Świetlik lekarski działa również przeciwalergicznie oraz uszczelniająco na ściany naczyń włosowatych siatkówki oka.
5 rzeczy, których potrzebują twoje oczy
Krople do oczu ze świetlikiem, kompresy z naparem ze świetlika – na co pomagają?
Niewątpliwie tak bogaty skład świetlika odpowiedzialny jest za jego wskazania terapeutyczne, do których należą przede wszystkim:
- wszelkiego rodzaju stany zapalne oczu – w tym zapalenie spojówek na różnym tle: bakteryjnym, wirusowym, grzybiczym czy alergicznym
- zmęczenie oczu na skutek przepracowania – spowodowanego np. niedostatecznym lub zbyt silnym oświetleniem, długotrwałym wysiłkiem oczu, pracą przy sztucznym świetle, czytaniem lub innymi czynnościami, przy których nadmiernie wytężamy wzrok
- zmęczenie i zaczerwienienie oczu – wywołane nadwrażliwością lub długotrwałą ekspozycją na promieniowanie z ekranów
- zapalenie i/lub zaczerwienienie oczu – wywołane takimi czynnikami, jak np. dym, kurz, smog, spaliny, pyły, czynniki klimatyczne (wiatr, słońce, zimne powietrze), chlorowana woda w basenie i inne
- świąd i pieczenie oczu – powstałe na skutek wyżej wymienionych przyczyn lub bez wyraźnego powodu
- owrzodzenie oczu – powiek i/lub spojówek
- suchość oczu – świetlik nadaje się doskonale do nawilżania wysuszonych i przemęczonych oczu
- podrażnienie spojówek – na rozmaitym tle
- podrażnienie brzegów powiek
Powyższe wskazania dotyczą zewnętrznego zastosowania świetlika. Aby skorzystać z jego dobroczynnych właściwości, można zastosować krople do oczu ze świetlikiem albo kompres na oczy ze świetlikiem, który nasączamy świeżo przygotowanym i przestudzonym naparem z ziela świetlika. Pamiętajmy, że kompresy, które przykładamy na powieki lub którymi przemywamy chore oczy, muszą być jałowe i jednorazowego użytku!
Świetlik do picia – jak zrobić napar ze świetlika?
Euphrasia – świetlik łąkowy – może być także stosowana wewnętrznie – w postaci naparu do picia. W tej formie używana jest znacznie rzadziej, ale warto wiedzieć, że może pomóc w takich dolegliwościach, jak:
- kaszel, katar i chrypka – w przebiegu przeziębienia, grypy i innych infekcji górnych dróg oddechowych
- zapalenie zatok
- alergie – szczególnie z obecnym uczuciem zatkania i podrażnienia śluzówki nosa
- stany zapalne zlokalizowane w przewodzie pokarmowym – ze względu na działanie ściągające i przeciwzapalne
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe – świetlik pobudza czynność wydzielniczą żołądka i wątroby
Uważa się również, że regularne picie naparów ze świetlika może pomóc w utrzymaniu dobrej kondycji oczu i poprawić ostrość widzenia.
Świetlik jest dostępny w postaci wygodnych w użyciu herbatek typu fix, które po prostu zalewamy wrzącą wodą i zaparzamy przez około 15 minut.
Można również robić napar z suszonego ziela. Wówczas stosujemy 1 łyżkę stołową suszu, zalewamy ją wrzątkiem, zaparzamy pod przykryciem 10–15 minut, po czym przecedzamy i pijemy ciepłe.
Płyn można także użyć do przygotowania kompresów i okładów na oczy.
Domowe sposoby na zmęczone oczy
Świetlik lekarski – czy są przeciwwskazania?
Jako lek ziołowy świetlik w zasadzie nie ma żadnych przeciwwskazań do stosowania. Rzadko też zdarzają się doniesienia o jakichkolwiek działaniach niepożądanych tego ziela.
Świetlik lekarski (świetlik łąkowy) należy do preparatów bezpiecznych, które można stosować nawet przez dłuższy czas.
Jednak u osób bardziej wrażliwych może wywołać miejscowe reakcje uczuleniowe:
- obrzęk
- pieczenie
- kichanie
- wydzielina z oczu
- ból głowy
Nie zaleca się go również kobietom w ciąży i matkom karmiącym piersią.
Świetlik w homeopatii: homeopatyczna euphrasia officinalis
Świetlik jest dobrze znany również w homeopatii. Homeopatyczna euphrasia officinalis jest bezpieczna nawet u małych dzieci, kobiet ciężarnych i karmiących piersią oraz u osób wrażliwych i z tendencją do reakcji alergicznych.
Kiedy homeopatyczna euphrasia officinalis może nas wspomóc?
Podobnie jak w przypadku zastosowania świetlika w tradycyjnym ziołolecznictwie, w homeopatii jest on pomocny przede wszystkim w chorobach oczu. Warto o nim pamiętać w takich sytuacjach, jak:
- alergiczne zapalenie spojówek
- infekcyjne zapalenie spojówek – zarówno bakteryjne, jak i wirusowe, grzybicze lub pasożytnicze
- podrażnienie oczu i powiek – często przebiegające z odczuciem piasku pod powiekami
- swędzenie, pieczenie, kłucie, zaczerwienienie oczu
- zapalenie brzegów powiek
- łzawienie – najczęściej ostre, podrażniające, obfite, na tle zapalnym lub bez wyraźnej przyczyny
- suchość oczu – z podrażnieniem i uczuciem kłucia
- naświetlenie oczu – np. po spawaniu
- zmęczenie oczu – wskutek przepracowania, nadwerężenia, pracy przed ekranem itp.
- zaburzenia widzenia
- stany zapalne – z obrzękiem powiek, sklejeniem powiek lub ich owrzodzeniem
- światłowstręt
- podrażnienie spowodowane noszeniem soczewek kontaktowych
- zaćma
- zespół suchego oka
Homeopatyczna euphrasia officinalis jest szczególnie przydatna, gdy w przebiegu schorzeń ocznych pojawia się obfite łzawienie. Wydzielina jest przezroczysta i silnie podrażniająca, wywołująca przekrwienie i widoczne zaczerwienienie spojówek. Do tego pojawia się czasem (szczególnie w przebiegu alergii) obfity, wodnisty, lecz niepodrażniający wyciek z nosa.
Charakterystyczne jest także uczucie piasku w oczach, pieczenie i podrażnienie spojówek. Nasilenie symptomów chorobowych obserwuje się pod wpływem ciepła oraz ekspozycji na światło słoneczne, a także gdy oczy są narażone na działanie wiatru. Natomiast złagodzenie objawów następuje w ciemności i przy zamkniętych oczach.
W homeopatii znajdziemy także krople do oczu ze świetlikiem. Można się nimi wspomagać we wszystkich wyżej wymienionych sytuacjach.
Co ważne, osoby noszące szkła kontaktowe również mogą używać kropli ze świetlikiem, nawet bez konieczności wyjmowania soczewek.
Homeopatyczna euphrasia officinalis może być pomocna również w takich przypadkach jak:
- katar sienny – z obecnością jasnej, obfitej wydzieliny z nosa i podrażniającym łzawieniem
- alergie – głównie na pyłki traw i kwiatów
- bóle głowy – związane z wodnistym, lejącym się z nosa katarem
- odra – w przebiegu której występują wyraźnie zaznaczone objawy oczne
Dieta na poprawę wzroku
Świetlik lekarski w kosmetyce
Świetlik łąkowy został doceniony również jako składnik preparatów kosmetycznych. Największą popularność świetlik lekarski zdobył oczywiście w preparatach do pielęgnacji powiek i skóry wokół oczu.
Dostępne są żele i kremy ze świetlikiem do stosowania pod oczy, które:
- łagodzą objawy zmęczenia
- likwidują obrzęki
- działają tonizująco i ściągająco
- przeciwdziałają procesom starzenia się skóry
Można także użyć preparatów ze świetlikiem na powieki. Są szczególnie wskazane w przypadku, gdy dokucza nam pieczenie i zmęczenie oczu, a powieki są obrzęknięte i zaczerwienione.
Zawsze jednak trzeba uważać, aby preparat kosmetyczny nie dostał się do oczu.
Pamiętajmy, że bezpośrednio do oka można aplikować wyłącznie jałowe krople, przeznaczone tylko do tego celu. Trzeba również zwrócić uwagę na informację na opakowaniu, jak długo po otwarciu można tych kropli używać.
