Produkty zaśluzowujące organizm według medycyny chińskiej

Często zdarza nam się słyszeć o zaśluzowaniu organizmu, produktach śluzotwórczych czy o konieczności osuszenia śluzu w organizmie. Samo pojęcie śluzu jako czynnika chorobotwórczego pochodzi z medycyny chińskiej. Jest dość złożone i opisuje ogromną różnorodność objawów. Dlatego w medycynie zachodniej nie ma dla tej koncepcji sensownego wytłumaczenia. Jak zatem wyjaśnia to medycyna Dalekiego Wschodu?

Czym jest śluz (tan) w medycynie chińskiej?

Śluz (którego chińska nazwa brzmi tan) według medycyny chińskiej należy do zewnętrznych czynników chorobotwórczych. Jest blisko spokrewniony z innym czynnikiem patogennym, jakim jest wilgoć – często jest jej następstwem. Nieleczone lub zaniedbane długotrwałe zaleganie czy też zagęszczenie wilgoci może prowadzić do powstania śluzu, który jest trudniejszy do usunięcia i stanowi pogłębiony stan patologiczny.

Śluz jest czynnikiem o aspekcie yin. Jest ciężki, lepki i ma tendencje do zalegania. Powoduje zwiększoną lepkość wydzielin ciała. Pod jego wpływem dochodzi do spowolnienia krążenia energii (qi). Mówi się, że śluz ma swój udział we wszystkich chronicznych i skomplikowanych chorobach.Stany te są zazwyczaj bardzo trudne do leczenia, uporczywe i z tendencją do nawrotów. Dlatego większość chorób, które zostały spowodowane przez śluz, ma charakter przewlekły i trudno się ich pozbyć.

Jak powstaje śluz w organizmie?

Śluz powstaje głównie na skutek zaburzenia funkcji ważnych narządów wewnętrznych, przede wszystkim śledziony (trzustki), płuc i nerek. Wskutek ich osłabienia dochodzi do spowolnienia przepływu qi, transformacja i transport płynów ulegają zablokowaniu i następuje ich zastój. W rezultacie dochodzi do akumulacji wilgoci. Jeśli w porę się jej nie usunie, nagromadzona wilgoć przyjmuje postać zagęszczonej substancji i przekształca się w śluz.

Zasadniczo pierwotną, najczęstszą przyczyną powstania śluzu w organizmie jest niedobór qi śledziony. A ponieważ czasami śledziona utożsamiana jest z trzustką (w niektórych tłumaczeniach), to możemy niekiedy usłyszeć, że „śluz produkuje trzustka”. W każdym razie leczenie zaburzeń,= związanych z nadmiarem śluzu na pewno musi łączyć się ze wzmacnianiem całego systemu narządów w przewodzie pokarmowym, przede wszystkim śledziony. Dlatego oczyszczenie organizmu ze śluzu odbywa się przy dużym udziale odpowiednich produktów spożywczych, a dietetyka zawsze odgrywa ważną rolę w terapii chorób ze śluzem.

Udział w powstawaniu śluzu mają również płuca i nerki. Osłabione płuca nie są w stanie usuwać nadmiaru wilgoci (wody) z organizmu, co skutkuje obrzękami i opuchlizną, a śluz zaczyna się gromadzić w przestrzeniach nosowych, zatokach czołowych i szczękowych. W najgorszym przypadku nadmiar śluzu nagromadzi się w samych płucach, powodując zapalenie oskrzeli lub płuc.

Jeśli z kolei zaburzona jest funkcja nerek, płyny będą się gromadzić w dolnej części ciała, powodując obrzęki kończyn dolnych.

Jakie schorzenia powoduje śluz?

Obecność śluzu powoduje zakłócenie krążenia qi i krwi. Śluz lubi wędrować, więc przemieszcza się wraz z qi i dociera w ten sposób do wszystkich obszarów ciała. Ponieważ podąża za qi, jest w stanie dotrzeć do każdej części organizmu i wywołać rozmaite dolegliwości.

W medycynie chińskiej mówi się, że „Śluz jest przyczyną stu chorób”. Może bowiem wywołać schorzenia skóry, ścięgien, kości oraz wszystkich narządów wewnętrznych.

W medycynie zachodniej zaburzenia związane ze śluzem łączy się przede wszystkim z nieżytem nosa, zapaleniem zatok oraz zapaleniem oskrzeli. Jednak zgodnie z tradycyjną medycyną chińską to nie wszystkie miejsca, w których może być obecny nagromadzony śluz. Chińskie rozumienie śluzu obejmuje bowiem znacznie więcej niż tylko nadmiar śluzu w postaci materialnej. Wyróżniamy 2 rodzaje śluzu:

• śluz substancjalny – czyli ten widoczny, który pojawia się jako wydzielina z górnych dróg oddechowych w przebiegu np. kataru, zapalenia zatok, produktywnego (tzw. mokrego) kaszlu , zapalenia oskrzeli lub płuc
• śluz niematerialny („niewidoczny”) – w tym przypadku nadmiar śluzu gromadzi się wewnątrz organizmu – w narządach, meridianach i innych strukturach ciała – i przyjmuje różnorodne postacie. Zastoje śluzu mogą pojawiać się np. pod powierzchnią skóry i wtedy wyczuwalne są jako grudki podskórne, tłuszczaki, gangliony, cysty, ropnie lub guzki. Jedną z postaci śluzu jest również wole, a także kamienie żółciowe i nerkowe. Śluz może gromadzić się w stawach, powodując stany zapalne i takie choroby stawów, jak np. przewlekłe reumatoidalne zapalenie stawów, a także bóle mięśni czy bóle kości. Kolejną formą śluzu niewidocznego jest uczucie ciała obcego w gardle (tzw. „klucha w gardle”) lub uczucie obrzęku, któremu to objawowi mogą towarzyszyć trudności w przełykaniu, próby odkrztuszenia ciała obcego, a nawet uczucie ucisku w klatce piersiowej i przeponie. Nadmiar śluzu w głowie może powodować zawroty głowy z niewyraźnym widzeniem, uczucie zamroczenia, zmęczenie i trudności z koncentracją, natomiast zablokowanie serca przez śluz jest częstą przyczyną symptomów umysłowych, jak np. zamglony umysł, pomieszanie umysłowe, stany lękowe, zaburzenia snu.

Ciekawostka! Jedną z dolegliwości, w których bierze udział nadmiar śluzu, jest otyłość. Jest to związane z faktem, że produkty, które najbardziej przyczyniają się do powstania śluzu w naszym ciele, są wysokokaloryczne i sprzyjają rozwojowi nadwagi. Te produkty śluzotwórcze to głównie słodycze, wyroby z mąki pszennej, produkty tłuste i oleiste, banany oraz wszelkiego rodzaju jedzenie „śmieciowe”.

Zaśluzowanie organizmu – objawy

Nadmiar śluzu w organizmie może skutkować pojawieniem się takich dolegliwości, jak między innymi:

• nawracające, przedłużające się choroby, które nie reagują na leczenie – np. przewlekły kaszel, nawracające infekcje dróg oddechowych, chroniczne zapalenie zatok
• częste infekcje z obecnością wydzieliny wodnistej lub ropnej – mokry kaszel, nieżyty nosa, zapalenie zatok, oskrzeli, płuc, zablokowany nos
• ogólne odczucie ciężkości, ospałość, przewlekłe zmęczenie, problemy ze skupieniem uwagi, osłabienie funkcji umysłowych, bóle i zawroty głowy, zaburzenia snu
• obrzęki – uczucie ciężkich nóg, opuchnięte nogi lub kostki
• dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego – brak apetytu, brak pragnienia, uczucie ucisku w nadbrzuszu, suchość jamy ustnej, gruby nalot na języku, śluzowaty stolec, skłonność do przybierania na wadze i trudności z pozbyciem się zbędnych kilogramów

Sposoby na pozbycie się śluzu z organizmu

W medycynie chińskiej walka ze śluzem odbywa się wszelkimi możliwymi metodami. Sięgamy więc po zioła, korzystamy z zabiegów akupunktury. Przede wszystkim jednak liczy się właściwy sposób odżywiania, a więc dieta. Terapia pożywieniem stanowi kluczowy czynnik, który w istotny sposób przyczynia się do oczyszczenia organizmu ze śluzu. Chodzi o to, aby wyeliminować z diety produkty śluzotwórcze, a jednocześnie włączyć do jadłospisu taką żywność, która pomoże osuszyć cały śluz.

Produkty śluzotwórcze

Jakiego jedzenia powinniśmy unikać, gdy cierpimy na zaśluzowanie organizmu? Do produktów śluzotwórczych należą przede wszystkim:

• mleko i produkty mleczne
• banany
• tłuste i oleiste potrawy – produkty smażone na głębokim tłuszczu, tłuste mięsa
• przetworzona żywność – jedzenie typu fast food, sztuczne dodatki do żywności, syrop glukozowo-fruktozowy
• cukier rafinowany i wszelkie wyroby cukiernicze, słodycze i substancje słodzące, słodkie napoje
• mrożonki
• nadmiar produktów typu yin – w szczególności surowe jedzenie, surowe owoce i warzywa, sałatki, soki owocowe, produkty ochładzające; dotyczy to zwłaszcza chłodnej strefy klimatycznej oraz chłodnych pór roku
• ziemniaki
• nadmiar mięsa i alkoholu – szczególnie mięsa wieprzowego oraz piwa pszenicznego
• nadmiar pszenicy i produktów z mąki pszennej (pieczywo z białej mąki, makaron, słodkie wypieki)

Dieta osuszająca – jak odśluzować organizm?

Usuwanie złogów śluzu z organizmu jest czasochłonne i zazwyczaj wymaga dość radykalnej zmiany nawyków żywieniowych. Konieczne jest długotrwałe wzmacnianie śledziony, płuc i nerek, przy jednoczesnym pozbywaniu się nadmiaru śluzu z organizmu.

Zalecane jest wówczas takie pożywienie, które najsilniej wzmacnia śledzionę, hamuje dalsze powstawanie śluzu i ułatwia osuszanie organizmu. Do takich produktów należą: kasza jaglana, biały ryż oraz kukurydza.

Wskazówka! Kasza jaglana według medycyny chińskiej ma smak słodki. Będzie więc silnie wzmacniała i harmonizowała układ pokarmowy (środkowy ogrzewacz). Jeśli chcemy dodać jej właściwości osuszających, aby jeszcze lepiej radziła sobie z wilgocią i śluzem, przed ugotowaniem należy uprażyć ją na suchej patelni.

Jakie produkty odśluzowują organizm?

Oprócz wyżej wymienionych zbóż – prosa, ryżu i kukurydzy – do produktów usuwających wilgoć i śluz z organizmu należą również:

• fasolka mung
• soja, mleko sojowe
• rzodkiew
• rukiew wodna
• gruszka, sok gruszkowy
• winogrona
• cytryna, limonka, grejpfrut
• koper włoski
• brokuły
• seler
• endywia
• karp
• jęczmień

Jeśli mamy do czynienia ze śluzem w przebiegu przeziębienia, kataru, infekcji dróg oddechowych, w których śluz jest wodnisty, biały lub przezroczysty (tzw. zimny śluz), wówczas najlepiej sięgnąć po produkty o smaku ostrym i o ciepłej termice, jak np. świeży imbir, czosnek, kardamon, por, cebula, goździki, kurkuma, pieprz kajeński. Pomogą one rozproszyć zalegający śluz, odblokować i osuszyć drogi oddechowe.

Akupunktura

W walce ze śluzem stosuje się także zabiegi akupunktury. Odpowiednie nakłuwanie właściwych zestawów punktów akupunkturowych, dobranych zawsze do konkretnego wzorca chorobowego u danego pacjenta, pomaga wzmocnić śledzionę, płuca i nerki, a także przekształcić i usunąć z organizmu nadmiar śluzu.

Zioła

W schorzeniach ze śluzem możemy również sięgnąć po zioła. Przydadzą się zwłaszcza te, które mają właściwości osuszające, termikę ciepłą lub neutralną, a także smak ostry lub gorzki.

Do takich ziół należą między innymi: tymianek, rozmaryn, lawenda, mniszek lekarski, mięta pieprzowa, bazylia, cząber, szałwia oraz znamiona kukurydzy.

Źródła:

1. Kastner, J. (2020). Terapia pożywieniem. Łódź: Wydawnictwo Galaktyka.