W Polsce co roku zdarza się około 10 tysięcy pożarów lasów. Od kilku dni płonie Biebrzański Park Narodowy. Dzięki sprawnej akcji strażaków ogień nie rozprzestrzenia się, ale spłonęło już 6 tysięcy hektarów lasu i łąk.
Główną przyczyną pożarów nie tylko w Polsce, ale i całej Europie, jest przedłużająca się susza meteorologiczna. Jednak zdarza się, że to ludzie zaprószą ogień: rzucą niedopałek lub zostawią w lesie szkło, które przecież pod wpływem promieni słonecznych działa jak soczewka.
Dlatego tak ważne jest, abyśmy wchodząc do lasu, przestrzegali zasad bezpieczeństwa. I wiedzieli jak się zachować, gdy zauważymy ogień w lesie!
Spis treści
Zanim wejdziesz do lasu, poznaj zagrożenia
Pożary lasów zdarzają się zdecydowanie częściej w miesiącach letnich, gdy w okresie upałów i suszy wilgotność ściółki leśnej spada nawet poniżej 20 procent. Jednak należy pamiętać, że w wyniku zmian klimatycznych do takiej sytuacji może dojść o każdej porze roku. Gdy zauważymy ogień, liczy się dosłownie każda minuta.
Naprawdę nie ma wówczas czasu na szukanie informacji w internecie i wpisywanie w wyszukiwarkę hasła „pożar lasu – co robić”! Dlatego warto poznać zasady zachowania się w takiej sytuacji, by od razu móc reagować prawidłowo. Od tego zależy nasze zdrowie a nawet i życie, ale czasem możemy również mieć wpływ także na to, jak duży obszar zostanie objęty kataklizmem.
Przeczytaj, co mówi Adam Wajrak o polowaniu na dziki i ustawie o zwalczaniu ASF.
Pożar w lesie – gasić czy uciekać?
Najważniejsze jest bezpieczeństwo nasze i naszych bliskich. Dlatego, gdy zauważymy ogień w lesie należy bardzo szybko ocenić, czy jest jakakolwiek szansa na jego samodzielne ugaszenie, czy też najlepszym wyjściem jest jak najszybsza ucieczka i jedynie powiadomienie odpowiednich służb (numer alarmowy 112).
Jeśli widzimy, że płonie jakiś niewielki fragment ściółki (np. wokół rozpalonego niefrasobliwie ogniska) a ogień dopiero zaczyna się mocniej rozpalać, można podjąć próbę jego ugaszenia. Najważniejsze w takim momencie jest odcięcie dopływu tlenu i można to zrobić za pomocą koca, kurtki czy grubych gałęzi – należy je narzucić na to miejsce, żeby zdusić pożar.
Pamiętajmy jednak, by nie gasić zbyt energicznie, gdyż wówczas ogień dostanie silny strumień powietrza i może się nagle rozprzestrzenić. Warto także przysypać żar piachem czy ziemią – to skuteczny sposób i stosunkowo łatwo dostępny w lesie.
Jeśli obszar jest zbyt duży, by zdusić płomień w zarodku, a tli się jedynie ściółka leśna, można rozważyć odsłonięcie wokół tego miejsca 20-30 cm pasa ziemi (jeśli jest grupa kilku osób można to zrobić dość szybko) po to, aby ogień napotkawszy tę przeszkodę nie miał jak się rozprzestrzenić. Oczywiście, nawet jeśli uda nam się zażegnać niebezpieczeństwo, należy o tym zdarzeniu powiadomić straż pożarną (patrz ramka: Jak wezwać pomoc w lesie?).
Adam Wajrak: co zrobić, gdy znajdziesz ranne zwierzę?
Co robić, gdy ogień się rozprzestrzenia?
Jeśli zaskoczy nas pożar lasu, który jest już na tyle duży, że nie ma szans na jego samodzielne powstrzymanie, nie należy uciekać w panice, gdzie nam przyjdzie do głowy, tylko poświęcić kilkanaście sekund na ocenę sytuacji. Najważniejszy jest kierunek wiatru – zawsze uciekajmy w przeciwną stronę, niż wieje!
Pamiętajmy, że ogień rozprzestrzenia się bardzo szybko! Gdy pali się ściółka leśna może to być 1–5 metrów na minutę (zawsze w stronę, w którą wieje), ale w przypadku pożaru tzw. całkowitego, kiedy płoną gałęzie drzew i ich korony, prędkość rozprzestrzeniania się ognia może wynosić nawet 4–400 metrów na minutę i to w różnych kierunkach!
Najlepiej uciekać w stronę krańca lasu lub zbiornika wodnego (rzeki czy jeziora), a jeśli dzieje się to w górach, zawsze w kierunku doliny (im wyżej, tym więcej dymu i wyższa temperatura). Gdy znajdziemy się w bezpiecznym miejscu natychmiast należy powiadomić straż pożarną.
Oparzenia – jak udzielić pierwszej pomocy?
Jak wezwać pomoc w lesie?
- Zadzwoń pod numer alarmowy 112 lub do Straży Pożarnej 998.
- Podaj swoje dane: imię i nazwisko oraz numer telefonu, z którego dzwonisz.
- Postaraj się jak najdokładniej określić położenie zagrożonego miejsca:
- jeśli jest to duży las, często znajdują się w nim słupki z numerami (trzeba je podać)
- Jeżeli masz zasięg internetu odczytaj swoją pozycję z GPS
- gdy las znajduje się w pobliżu drogi, podaj nazwy miejscowości, między którymi jesteś oraz numer drogi i jej kilometr (odczytany ze słupka)
- Odpowiedz na wszystkie zadawane przez dyspozytora pytania i rozłącz się dopiero wówczas, gdy dostaniesz potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia.
- Telefon miej w zasięgu wzroku, bo może się zdarzyć, że służby ratunkowe będą potrzebować jeszcze dodatkowych informacji.
Sprawdź, co powinna zawierać apteczka samochodowa.
Przeciwpożarowe zasady: jak zachować się w lesie
W Polsce wstęp do lasów jest wolny i każdy może korzystać ze spacerów czy zbierać runo leśne (grzyby, jagody, maliny itp.). Wyjątkiem są sytuacje, gdy zostaje wprowadzony jakiś stopień zagrożenia pożarowego (najwyższy, czyli 3. oznacza całkowity zakaz wstępu i rozpalania ognisk nawet w miejscach do tego przeznaczonych) lub zagrożenie epidemiologiczne np. ostatnie, związane z pandemią koronawirusa.
Zakaz wstępu do lasu wprowadza nadleśniczy, jeżeli przez kolejnych 5 dni wilgotność ściółki leśnej mierzona o godz. 9.00 rano jest niższa od 10%. Informacje o aktualnym zagrożeniu pożarowym lasu oraz wykaz obowiązujących zakazów wstępu do lasu można sprawdzić pod adresem http://www.lasy.gov.pl/informacje/zagrozenie-pozarowe, a w terminie od 1 kwietnia do 30 września http://bazapozarow.ibles.pl/zagrozenie/.
W pozostałych dniach, kiedy nie obowiązują żadne zakazy związane z pożarem lasu lub zagrożeniem epidemiologicznym warto korzystać z leśnych przyjemności, jednak zawsze trzeba pamiętać o przestrzeganiu podstawowych zasad.
- Nie wolno używać ognia otwartego (palić ognisk, rozpalać grilla) poza wyznaczonymi do tego miejscami. Jeśli takich nie ma, trzeba odsunąć się na odległość minimum 100 metrów od granicy lasu.
- Nie powinno się wjeżdżać autem do lasu (zwłaszcza w okresie letnim) a biwakować wolno wyłącznie w miejscach specjalnie oznaczonych.
- Zawsze trzeba czytać to, co znajduje się na tablicach umieszczonych przy dróżkach – są tam informacje na temat możliwych zagrożeń.
Adam Wajrak: co robić, gdy spotkamy w lesie dzika, wilka lub głodnego niedźwiedzia?
