Spis treści
Jakie są najpopularniejsze gatunki i odmiany lawendy?
W polskich ogrodach i na balkonach uprawia się kilka gatunków lawendy. Najbardziej popularna jest lawenda wąskolistna, lekarska (Lavandula angustifolia), ponieważ najlepiej wytrzymuje polskie zimy. Oprócz tego można wybierać różnorodne odmiany lawendy, np. różniące się barwą kwiatów.
Lawenda wąskolistna
Lawenda wąskolistna, lekarska to niewysoka krzewinka osiągająca średnio 40–50 cm wysokości. Wytwarza krótkie, rozgałęzione pędy porośnięte równo wąskimi, wręcz igiełkowatymi liśćmi. Są pokryte kutnerem, czyli włoskami, które nadają im srebrzysty odcień, a przy tym zmniejszają wyparowywanie wody, przez co roślina jest mniej narażona na skutki suszy.
Lawenda wieloletnia kwitnie od czerwca do września. Tworzy drobne kwiaty zebrane w kłosowate kwiatostany. Najczęściej mają barwę od jasnoliliowej do ciemnofioletowej. Dokładny termin kwitnienia, jak również barwa kwiatów, to cechy poszczególnych odmian lawendy.
Lawenda francuska
Lawenda francuska (Lavandula stoechas) w porównaniu z wąskolistną ma nieco większe rozmiary (50–100 cm), a przy tym tworzy bardziej okazałe, większe kwiatostany o beczułkowatym kształcie. Charakteryzuje ją bardziej spektakularny wygląd, z daleka zwraca na siebie uwagę. Kwitnie wcześniej – w maju i czerwcu, może powtarzać kwitnienie we wrześniu. Ma zazwyczaj bardziej wyrazistą barwę kwiatów, np. bordową lub granatową. Wydziela oryginalny, przyjemny zapach kojarzący się z kamforą.
Lawenda pośrednia
Lawenda pośrednia (Lavandula intermedia) przypomina lawendę wąskolistną, jest jednak nieznacznie większa (ok. 50–60 cm), wytwarza większe liście i kwitnie w późniejszym terminie. Najczęściej rozpoczyna kwitnienie w lipcu i kontynuuje je przez całe lato. Charakteryzuje się dobrą mrozoodpornością.
Lawenda wełnista
Lawenda wełnista (Lavandula lanata) ma najbardziej dekoracyjne pędy i liście. Są omszone – wyglądają, jakby zostały pokryte watą (stąd nazwa) ze srebrzystym połyskiem. To gatunek endemiczny pochodzący z Hiszpanii. Dorasta do 70 cm wysokości. Kwitnie w różnych odcieniach koloru liliowego i fioletu od połowy lata do jesieni. Wydziela korzenny zapach.
Lawenda o białych kwiatach
Odmiany lawendy kwitnące na biało to grupa, która zasługuje na szczególne wyróżnienie. Są pożądane w kompozycjach, gdyż można je łączyć z innymi odmianami i gatunkami o różnych barwach kwiatów. Jednocześnie rośliny o kwiatach białych powodują optyczny efekt oddalenia, co jest korzystne zwłaszcza w małych ogrodach – dzięki nim zielony zakątek wydaje się większy, niż jest w rzeczywistości.
Znana biała odmiana lawendy wąskolistnej to m.in. ‘Ellagance Ice’. Z grupy lawend francuskich warto uprawiać odmianę ‘Snowman’. Biała lawenda pośrednia to ‘Edelweiss’.
Czy każdą lawendę można uprawiać w ogrodzie?
W polskich ogrodach w cyklu całorocznym (w gruncie) można uprawiać dwa gatunki – lawendę wąskolistną oraz lawendę pośrednią. Jednocześnie przy zakupie sadzonek warto zwracać uwagę na mrozoodporność, gdyż niektóre odmiany lawendy są wrażliwe na mróz. Pozostałe gatunki lawendy zaleca się sadzić w pojemnikach. Przed nadejściem zimy przenosi się je do jasnego, chłodnego pomieszczenia, np. budynku gospodarczego, ogrodu zimowego lub do ganku. Zwykle wytrzymują temperatury od −5 do −7°C.
Lawenda wieloletnia w ogrodzie często jest ściółkowana, co stanowi dodatkową ochronę przed mrozem. W tym wypadku najczęściej korzysta się ze żwiru i drobnych kamieni (najlepiej wapiennych). Lawendy nie powinno się obsypywać korą sosnową, która ma lekko zakwaszające działanie i negatywnie wpływa na pH podłoża.
Kluczem do dobrego zimowania lawendy jest także odpowiednie stanowisko. Lawendę uprawia się w miejscach słonecznych, osłoniętych od wiatrów. Nie lubi terenów otwartych.
Jaka ziemia do lawendy jest najlepsza?
Ziemia do lawendy powinna być odpowiednio przygotowana przed sadzeniem. Krzewinki mogą słabo rosnąć w typowym ogrodowym podłożu. Najważniejszy jest odczyn i przepuszczalność. Podłoże powinno być zasadowe, o wysokim pH w przedziale 6,5–7,5. Dlatego w roku poprzedzającym sadzenie lawendy konieczne może być wykonanie wapnowania. Już w trakcie uprawy bezpiecznym rozwiązaniem jest nawożenie dolomitami, które pomagają utrzymać prawidłowe pH.
Podłoże powinno być odpowiednio przepuszczalne, bez tendencji do zalegania wody i zaskorupiania wierzchniej warstwy (to powoduje większe ryzyko występowania chorób, a zimą – osłabioną mrozoodporność). Cięższe gleby zaleca się rozluźniać przez wymieszanie z piaskiem i kompostem. W sklepach ogrodniczych dostępna jest także ziemia do lawendy. Warto ją zakupić, gdy planuje się zakładanie rabaty czy ogrodu skalnego, a nie dużego pola lawendowego (ze względu na wysokie koszty). Podłoże należy przekopać z ziemią ogrodową, np. przy użyciu glebogryzarki. Krzewinki zazwyczaj sadzi się co 30–40 cm.
Jaki nawóz stosować do uprawy lawendy?
Uprawa lawendy wiąże się z koniecznością pilnowania odczynu gleby. Dlatego warto kupić miernik pH (np. elektroniczny) i przynajmniej raz w roku sprawdzać parametry podłoża na danym stanowisku. Odczyn mocno odbiegający od normy sprawia, że korzenie lawendy słabo pobierają wodę i składniki pokarmowe. Krzewinki są wówczas mniejsze, słabo kwitną i częściej chorują.
Ponadto warto stosować 1–2 dawki specjalistycznych nawozów do lawendy, np. granulowanych. W uprawie pojemnikowej często używa się nawozów w płynie aplikowanych w czasie podlewania (od wiosny do końca lata co 2–3 tygodnie). Nawóz do lawendy ma zazwyczaj względnie niską zawartość azotu przy wysokiej zawartości potasu. Powoduje to lepsze krzewienie roślin.
Jakie towarzystwo jest dobre dla lawendy?
Lawendę warto łączyć w obrębie rodzaju Lavandula, gatunku, a także odmiany. Najefektywniej wygląda w grupach, sadzona przynajmniej po kilkadziesiąt sztuk. Warto łączyć odmiany lawendy różniące się nieco terminem kwitnienia (zapewnia to wydłużenie atrakcyjności kompozycji), a także barwą kwiatów.
Dobre towarzystwo dla lawendy to m.in. czyściec wełnisty, szałwia lekarska, kocimiętka (zwłaszcza Faassena), dzwonek dalmatyński, miłek (np. wiosenny), różne gatunki goździków, żagwin ogrodowy i ubiorek wiecznie zielony. W pobliżu lawendy warto uprawiać atrakcyjne krzewy, takie jak budleja Dawida czy bukszpan wiecznie zielony. Wiele osób łączy lawendę z różami. Czasem to się udaje, ale takie połączenia bywają problematyczne, ponieważ róża preferuje podłoża lekko kwaśne. W przypadku tworzenia takich kompozycji trzeba zdecydować się na kompromis i „uśrednić” odczyn gleby dla obu grup roślin.
Jak rozmnażać lawendę?
Lawendę najłatwiej rozmnaża się wegetatywnie, przez ukorzenianie sadzonek pędowych. Kiedy przycinać lawendę? Zabieg zaleca się wykonać wiosną. Nierozgałęzionym pędom o długości ok. 10 cm należy usunąć dolne liście.
Najlepiej sadzić je w pojemnikach z mieszaniną piasku i specjalistycznego podłoża do lawendy. Taka metoda jest praktyczna, gdyż donice przed zimą przenosi się do pomieszczenia, opcjonalnie do szklarni, są więc chronione przed mrozem. Przez cały okres uprawy należy dbać, aby podłoże było stale umiarkowanie wilgotne. Przez rok do 2 lat rośliny uprawia się w pojemnikach, dopiero później dobrze rozrośnięte sadzonki przenosi się do gruntu.
Jaka odmiana lawendy jest najlepsza?
Do stosowania w celach leczniczych, np. do przyrządzania naparów, najlepiej wybierać typowy gatunek lawendy wąskolistnej. W chłodniejszych rejonach Polski stawia się na „najprostsze”, wytrzymałe odmiany lawendy. W eleganckich ogrodach czy balkonach nawiązujących do stylu klasycznego dobrze wygląda lawenda na pniu.
W grupie odmian lawendy wąskolistnej wyróżnia się ‘Platinum Blonde’, która ma oryginalne liście z kremowym lub bladożółtym obrzeżeniem. Atrakcyjne połączenia z lawendą białą i fioletową tworzy ‘Rosea’ kwitnąca na różowo. Odmiany lawendy różnią się wyglądem, więc każdy znajdzie coś dla siebie.
