Nie ma drugiego tak wszechstronnego ziela jak lawenda. Jest i urokliwa, i praktyczna. Jej kwiaty są ozdobą ogrodów, a przy okazji zawierają mnóstwo związków o właściwościach prozdrowotnych, takich jak garbniki (nawet 12 proc.), triterpeny, fitosterole, kumaryny, antocyjany, sole mineralne czy kwasy organiczne. Do tego wydzielają olejek eteryczny (ok. 3 proc.), który ma w składzie octan linalolu, linalol, geraniol, pinen, furfurol, borneol, cyneol, garbniki, lawandulol i jego octan i ponad 100 innych, mniej znanych – ale cennych – związków.
Spis treści
Lawenda – właściwości
Dzięki swoim składnikom lawenda działa antybakteryjnie, antyseptycznie i przeciwgrzybiczo. Jej stosowanie może usprawniać pracę układu nerwowego, trawiennego, moczowego, odpornościowego. Popatrzmy, co potrafi to wonne zioło:
- zmniejsza napięcie nerwowe
- odpręża i poprawia nastrój
- działa przeciwlękowo
- pomaga zasnąć i przespać noc
- w przypadku znużenia pobudza aktywność umysłową
- łagodzi objawy infekcji gardła, zatok, oskrzeli
- pobudza układ odpornościowy
- działa rozluźniająco na mięśnie, np. brzucha napiętego z powodu nagromadzonych gazów
- łagodzi bóle menstruacyjne
- działa kojąco na reumatyczne bóle stawów
- pomaga na ból głowy, w tym migrenowy
- usprawnia wydzielanie soków żółciowych
- łagodzi kolki i wzdęcia
- przyspiesza perystaltykę jelit
- działa łagodząco w przypadku niestrawności
- pomaga przy zaparciach
- ma właściwości moczopędne
- sprawdza się w leczeniu trądziku
- przyspiesza gojenie ran i regenerację naskórka
- odstrasza komary i mole
Lawenda – stosowanie
Można używać olejków z lawendy – do inhalacji, prania; warto przed snem skrapiać nimi poduszki… Ale dobrym, a wciąż niedocenianym pomysłem jest spożywanie jej kwiatów. Świeże czy suszone można dodawać do sałatek, ciast, lodów, a nawet do potraw mięsnych. Lecznicze właściwości ma nalewka lawendowa. Najprościej jednak – i z korzyścią dla zdrowia – jest przygotowywać proste i efektowne napary z lawendy. Można je pić na ciepło lub ostudzone, a także stosować jako bazę do przygotowywania koktajli i lemoniad.
Napar z lawendy – jaką odmianę wybrać?
Lawenda występuje w ponad 40 gatunkach, które różnią się między sobą wyglądem, wymaganiami uprawiania, ale i zawartością składników. I choć wszystkie jej rodzaje są zdatne do spożycia, najwięcej entuzjastów mają dwa: lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia)i lawenda francuska, nazywana też hiszpańską, arabską lub czubatą (Lavandula stoechas), charakteryzujące się szczególną słodyczą i intensywnością aromatu. Znacznie ważniejszy od gatunku jest jednak sposób jej uprawy – za lawendę spożywczą uchodzi wyłącznie ta uprawiana ekologicznie.
Jak przygotować napar z lawendy
Do zrobienia porcji bazowego naparu potrzebne będą:
- łyżeczka suszu lawendowego lub świeżych, umytych kwiatów
- 200 ml (kubek) przegotowanej wody ostudzonej do ok. 96 stopni Celsjusza
Uwaga: jeśli napar szykujemy ze świeżej lawendy, warto przed zalaniem jej wrzątkiem rozłożyć ją na chwilę na czystej ściereczce, żeby dać szansę wyjścia z niej jej ewentualnym maleńkim „mieszkańcom”.
Lawendę parzymy pod przykryciem przez ok. 10 minut, jeśli chcemy skorzystać z jej prozdrowotnych właściwości. Jeżeli zależy nam tylko na smaku, możemy przygotować ją jak herbatę i parzyć 5 minut. Co ciekawe, powstały napar będzie miał niebieski kolor. Żeby miał książkowo lawendowy, wystarczy dodać sok z cytryny.
Napar z lawendy można pić na ciepło lub na zimno, z lodem i sokiem z cytryny lub pomarańczy. Wielu amatorów ma napój z dodatkiem gałązki rozmarynu, miodu, a nawet mleka lub „mleka” roślinnego. Można lawendę potraktować też jako dodatek do zwykłej, tradycyjnie przyrządzanej, czarnej, białej lub zielonej herbaty.
Napar z lawendy – bezpieczeństwo
Lawenda uchodzi za zioło bezpieczne, jest dopuszczona do spożycia przez amerykańską organizację FDA (Food and Drug Administration). Jej stosowanie nie daje skutków ubocznych, może być więc podawana dzieciom, choć nie ma badań wykazujących jej wpływ na matki karmiące i bardzo małe dzieci.
Źródła:
- Lavender. (2022). W: Drugs and Lactation Database (LactMed®). National Institute of Child Health and Human Development. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30000925/
- Chen, S. L., Chen, C. H. (2015). Effects of Lavender Tea on Fatigue, Depression, and Maternal-Infant Attachment in Sleep-Disturbed Postnatal Women. Worldviews on Evidence-Based Nursing, 12(6), 370–379. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26523950/
- Biotechnologia. (2013). Lawenda lekarska – roślinny surowiec kosmetyczny? Pobrane z https://biotechnologia.pl/kosmetologia/lawenda-lekarska-roslinny-surowiec-kosmetyczny,12
- Płuciennik, P. (2014). Lawenda. Napar z lawendy. Przepis na lemoniadę z lawendy. Pobrane z https://www.czajnikowy.com.pl/lawenda-napar-z-lawendy-przepis-na-lemoniade-z-lawendy/
- Poradnikzdrowie.pl. (2021). Napar z lawendy lekarskiej – uspokaja umysł i odpręża ciało. Pobrane z https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/leki/napar-z-lawendy-lekarskiej-uspokaja-umsyl-odpreza-cialo-aa-VkvL-MLo2-rGfR.html
- Cavanagh, H. M., Wilkinson, J. M. (2002). Biological activities of lavender essential oil. Phytotherapy Research, 16(4), 301–308. https://doi.org/10.1002/ptr.1103
- Kohlmunzer, S. (2023). Farmakognozja. Podręcznik dla studentów farmacji. Warszawa: PZWL.
- Stanojević, M., Stanković, M., Cakić, V., Nikolić, V., Nikolić, L., Ilić, D., i in. (2011). The effect of hydrodistillation techniques on field, kinetics, composition and antibacterial activity of Essentials oils from flowers of Lavandula officinalis L. Hemijska Industrija, 65(4), 455–463. https://www.researchgate.net/publication/224806589_The_effect_of_hydrodistillation_techniques_on_yield_kinetics_composition_and_antimicrobial_activity_of_essential_oils_from_flowers_of_Lavandula_officinalis_L
