Czas dojrzewania jest jednym z najtrudniejszych okresów w życiu dziewczynki. To czas przemian zarówno na poziomie fizycznym, jak i psychicznym. To czas trudny nie tylko dla młodzieży; boją się go rodzice, nauczyciele… Dywagacje natury behawioralnej zostawmy jednak psychologom. Zajmijmy się przemianami na poziomie fizjologicznym, ponieważ to one zadecydują o zdrowiu i kondycji młodej kobiety w przyszłości.
Spis treści
Nadejście „czerwonego smoka”
W medycynie chińskiej okres dojrzewania określany jest jako nadejście „czerwonego smoka”. „Czerwony” oznacza kolor krwi menstruacyjnej, natomiast „smok” symbolizuje przemianę drzewa, które w filozofii orientalnej jest związane z czasem dojrzewania, wzrostu, rozwoju – najpierw dzieciństwa, a następnie wieku nastoletniego.
Element drzewa cechuje się szybkim wzrostem, pierwszymi oznakami wzbudzania esencji (substancji odpowiedzialnej za wzrost, rozwój, dojrzewanie i rozmnażanie się człowieka), pojawieniem się trzeciorzędowych cech płciowych (rozwój piersi, owłosienie, poszerzenie się bioder) oraz wahaniami nastrojów.
Ta ostatnia cecha wynika z niestabilności emocjonalnej, za którą odpowiedzialna jest burza hormonów charakterystyczna dla tego wieku. Wiąże się to z nie w pełni jeszcze ukształtowaną funkcją nerek.
Około 10–14 roku życia powinna już być całkowicie ukształtowana i sprawnie funkcjonująca śledziona. Układ pokarmowy jest już w pełni wydolny, podobnie jak system odpornościowy. O te dwa układy powinno się szczególnie dbać od urodzenia poprzez cały czas dzieciństwa. To gwarantuje, że dziewczynka jest właściwie przygotowana do okresu dojrzewania. Teraz czas zadbać o nerki.
Do czynników, które zagrażają potencjałowi i właściwemu rozwojowi nerek, należą:
- na poziomie emocjonalnym – strach, lęki i brak poczucia bezpieczeństwa,
- na poziomie fizycznym – nieprawidłowe odżywianie oraz brak odpowiedniej ilości snu.
Zaopiekujcie się mną!
Nawet jeśli wydaje nam się, że mamy już dojrzałą, prawie(!) dorosłą córkę, bo fizycznie wszelkie „parametry” są w normie, to często bywa, że poziom emocjonalny nie nadąża za rozwojem fizycznym.
Nadal nie powinno się traktować nastolatki jak osoby w pełni dojrzałej i dorosłej. Bo tak nie jest! Ona cały czas potrzebuje opieki, wsparcia i przede wszystkim poczucia bezpieczeństwa. Brak takiego oparcia może skutkować rozwinięciem się lęków, poczucia zagrożenia, niepewności i strachu.
Dlatego nie powinno się zostawiać nawet dorastających już dzieci samych w domu, zwłaszcza wieczorem lub w nocy, nie powinno się wymagać od nich umiejętności podejmowania decyzji, nie powinno się ich nadmiernie obciążać odpowiedzialnością. To rodzice są od tego, aby opiekować się dzieckiem i wyznaczać granice, w jakich będzie czuło się bezpiecznie.
Emocją, która najbardziej destabilizuje nerki, jest lęk. Dlatego w trosce o prawidłową funkcję i stabilizację nerek nie narażajmy dorastających dziewcząt (chłopców także) na sytuacje związane z takimi emocjami. Nie wolno również straszyć dzieci, pozostawiać ich bez opieki samym sobie.
Niezbyt dobrym pomysłem jest również oglądanie przez nastolatki horrorów, zwłaszcza przed snem, w nastrojowym ciemnym pokoju… Co wrażliwszy typ osobowości może taki seans dosłownie odchorować.
Pozwólmy nastolatkom być jeszcze na ich poziomie. Nie oczekujmy od nich zachowania osoby dorosłej, odpowiedzialnej i rozsądnej. Są i tak obciążone samym faktem dojrzewania, więc raczej pomóżmy im sobie z tym poradzić. Życie dziecka od życia dorosłego dzieli przepaść, a nastolatek to osoba, która balansuje na krawędzi tej przepaści. Nie można go zatem straszyć ani nadmiernie obciążać. Jak zawsze w medycynie chińskiej – należy dążyć do równowagi.
Nie będę jeść, nie będę spać…
Na poziomie fizycznym możemy równie wiele zdziałać, jeśli chodzi o wzmocnienie nerek. Ważny jest tu zarówno właściwy sposób odżywiania dorastającej dziewczyny, jak i odpowiednia ilość snu. Nerki wzmacniają się nocą, we śnie.
Dlatego dbałość o prawidłowy i przynoszący regenerację sen jest tak istotna w tym czasie. Wydawać by się mogło, że kilkunastoletnia dziewczyna nie potrzebuje tak wiele snu jak małe dziecko. Jednak dla jej prawidłowego rozwoju przynajmniej do 14. roku życia powinna zasypiać około godziny 20!
Dużym błędem jest pozwalanie dzieciom w tym wieku na siedzenie do późnych godzin wieczornych przed telewizorem, komputerem czy nawet nad książką. Jest to bowiem najlepszy czas na odpoczynek i regenerujący sen.
Przed snem należy unikać nadmiernego wysiłku fizycznego (pobudza i utrudnia zaśnięcie), przejadania się, a zwłaszcza spożywania nadmiernej ilości węglowodanów (słodyczom i owocom przed snem mówimy: nie!) oraz pokarmów o naturze śluzotwórczej (nabiał, banany, słodycze, mleko).
Bardzo ważne jest, aby zapewnić dorastającym dziewczętom odpowiednią ilość dobrej jakości białka w diecie (mięso, ryby, jajka, orzechy, nasiona roślin strączkowych), mikro- i makroelementów oraz witamin (warzywa, kasze, produkty pełnoziarniste, nasiona).
Ważne!
Nastolatki mają tendencję do podejmowania różnorakich diet. Motywacje są różne. Bardzo często wiążą się z aktualnie panującą modą, naśladowaniem celebrytów lub po prostu koleżanek, chęcią zademonstrowania własnej odrębności.
Mogą jednak wynikać z głębszych przyczyn natury psychologicznej. Zwłaszcza diety odchudzające mają swoją przyczynę najczęściej w braku poczucia własnej wartości, braku akceptacji siebie i swojego wyglądu, chęci dorównania nierealnym modelom prezentowanym w środkach masowego przekazu.
Tymczasem stosowanie restrykcyjnych diet, czy to odchudzających, czy wegańskich lub wegetariańskich (źle pojętych i niedostosowanych do potrzeb młodego organizmu), jest bardzo groźne w skutkach w okresie dojrzewania płciowego.
Nieprawidłowa i źle zbilansowana dieta w wieku nastoletnim może skutkować poważnymi zaburzeniami związanymi z miesiączkowaniem, płodnością, rozrodczością, funkcjonowaniem układu hormonalnego. Wrażliwy i nieukształtowany jeszcze młody organizm jest podatny na wszelkie zaburzenia równowagi. Dlatego zadbanie o właściwe odżywianie się i odpowiednią ilość snu stanowi tak ważny czynnik w tym okresie rozwojowym.
Niestety, z reguły jest to niełatwe, zwłaszcza że nastolatki to najczęściej istoty zbuntowane, przekonane o własnej racji, szukające autorytetów poza domem rodzinnym. Już nie dziecko, ale jeszcze nie dorosły. Już daje znać o sobie potrzeba suwerenności i niezależności, ale reakcje i emocje jeszcze często są infantylne i niestabilne. To domena przypisana elementowi drzewa i wszelkim przemianom charakterystycznym dla tego czasu.
Staję się kobietą, wchodzę w fazę ognia
W wieku powyżej 14 lat dziewczyna zaczyna wchodzić w fazę Ognia, co wiąże się z rozwojem dojrzałości fizycznej i emocjonalnej. Cechy tej fazy to: silne wahania emocjonalne, otwartość na nowości, chęć zawierania nowych znajomości i kontaktów, eksperymentowanie, doświadczanie nowego, poszukiwanie ekscytacji, ale także odkrywanie własnej kobiecości.
Pierwsza miesiączka jest symbolicznym momentem wejścia dziewczynki w okres kobiecości. Sposób, w jaki podchodzi do menstruacji, świadczy o tym, jak postrzega swoją kobiecość. Hamowanie miesiączki różnymi sposobami (np. tabletki antykoncepcyjne) może spowodować później zastój krwi, który będzie się objawiał przykrymi dolegliwościami ginekologicznymi (np. mięśniaki, endometrioza, polipy).
Negatywne nastawienie do miesiączki powoduje dysharmonię w ciele i zakłócenia na poziomie energetycznym, co również może spowodować schorzenia na poziomie fizycznym i/lub emocjonalnym.
Miesiączkowanie jest pierwszą z trzech faz życia kobiety, które determinują jej przeobrażenia. Kolejne dwie to: czas po porodzie oraz okres okołomenopauzalny.
Pierwsze lata miesiączkowania to czas pobudzenia emocjonalnego, zmienności nastrojów i niestabilności na poziomie psychicznym. W tej fazie należy skupić się na wzmocnieniu funkcji nerek, które w najsilniejszy sposób wpływają na procesy dojrzewania i rozwoju.
Kształtująca się wówczas kobieta ma szansę wzmocnić swój potencjał i zapewnić sobie solidne fundamenty zdrowia na późniejsze lata życia. To jest czas zadbania o prawidłową funkcję układu rozrodczego i zdolność do poczęcia i urodzenia zdrowego potomka.
Kochani rodzice: nie miejcie mi za złe, ale…
Cechą typową dla wieku młodzieńczego jest to, że nastolatki nie myślą o konsekwencjach swojego postępowania. Nie przejmują się zdrowiem i szczególną dbałością o swoją kobiecość. Nawet im do głowy nie przyjdzie zastanawiać się nad menopauzą, lekceważą wszelkie porady starszego pokolenia. To normalne, nie można im mieć tego za złe.
Należy jednak mieć świadomość, że każdy dzień może przynieść szkodę lub pożytek dla zdrowia. Trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że właściwie pojęta profilaktyka jest najlepszym sposobem na uniknięcie chorób i problemów zdrowotnych.
Zobacz także: Trudny okres dojrzewania – jak zrozumieć i wspierać nastolatki w kryzysie
