Spis treści
Co to jest asertywność?
Asertywność jest umiejętnością chronienia i szanowania swoich granic, odmawiania innym oraz komunikowania swoich potrzeb. Osoba asertywna wie, kiedy jej granice zostają naruszone, i potrafi się temu przeciwstawić. Nie ma poczucia winy, gdy nie zgadza się na czyjeś żądania. Nie czuje się także zobowiązana do zaspokajania oczekiwań innych.
Co ważne, ochrona granic nie jest powiązana z agresją lub ucieczką. W asertywności główną rolę gra jasna i stanowcza komunikacja. Komunikaty są nieagresywne, szanujące drugiego człowieka. Jednocześnie konkretne i niepodlegające negocjacjom.
Dlaczego asertywność w pracy jest ważna?
Życie zawodowe to jeden z najważniejszych obszarów, w których asertywność jest potrzebna. Bez postawy asertywnej nawet najbardziej wymarzona praca może stać się prawdziwym utrapieniem. Przy braku umiejętności odmawiania możemy narazić się na niepotrzebne opóźnienia w realizacji projektów, konflikty i intrygi między współpracownikami lub niezadowolenie przełożonego.
Asertywność jest cechą przywódców, liderów.Osoby asertywne nie są podatne na manipulacje, nie angażują się w intrygi między pracownikami, nie zaniedbują własnych obowiązków, bo ktoś inny poprosił je o pomoc. Za asertywnością idą pewność siebie, punktualność, dokładność, determinacja oraz ukierunkowane działania. Takie cechy są bardzo pożądane w środowisku zawodowym. Gwarantują skuteczność i niezawodność.
Osoby asertywne są również mniej narażone na przepracowanie, wypalenie zawodowe lub niezadowolenie z pracy. Jeśli czują się przytłoczone lub nie zgadzają się z formą pracy, mówią o tym wprost. Nikomu nie każą się domyślać, dlaczego jest im źle. To duże ułatwienie dla pracodawców. Dzięki temu mogą na bieżąco rozwiązywać problemy i zażegnywać konflikty.
Należy pamiętać, że ochrona granic odbywa się w sposób nieagresywny. Jeżeli ktoś w miejscu pracy podnosi głos, krytykuje innych, jest nachalny w działaniach, strzeże swoich praw, ubliżając innym, to nie jest to zachowanie asertywne.
Postawa asertywna w pracy – zalety:
Zachowania asertywne sprzyjają dobrostanowi psychicznemu, fizycznemu oraz przekładają się na lepszą jakość wykonywanych obowiązków. Niezależnie od rodzaju wykonywanej pracy zawodowej warto ćwiczyć umiejętność wyrażania własnego zdania i chronienia własnych interesów.
Asertywność w pracy ma same zalety! To między innymi:
- mniejsze ryzyko wypalenia zawodowego
- budowanie autorytetu i zaufania
- lepsza równowaga między pracą a życiem prywatnym
- większe zadowolenie z pracy
- lepsza organizacja czasu
- większy komfort i spokój
- budowanie szczerych i dobrych relacji z innymi
Czym przejawia się zachowanie asertywne w pracy?
- Nie godzisz się na „podkradanie” swoich pomysłów
W środowisku zawodowym częste są sytuacje, w których współpracownik przypisuje sobie zasługi innych. Na takie praktyki narażone są osoby bierne i mało asertywne. Jeżeli pracownik zna swoje granice i nie ma trudności z ich komunikowaniem, nie pozwoli, by jego praca była przypisywana do listy zasług innego pracownika.
- Sprzeciwiasz się, gdy ktoś próbuje cię wykorzystywać
W pracy jesteś otoczona różnymi ludźmi. Niestety, nie zawsze ich intencje są dobre. Często współpracownicy wykorzystują czyjeś „słabsze” osoby, by sobie ulżyć. Asertywna postawa nie pozwala na wykorzystywanie. Można postawić własne granice przy jednoczesnym poszanowaniu granic innych.
- Mówisz jasno i klarownie, jakie są twoje oczekiwania i potrzeby
Komunikacja jest kluczowa nie tylko w życiu prywatnym, ale i w środowisku zawodowym. To mówienie o swoich potrzebach, rozwiązywanie niejasności i ewentualnych nadużyć. Zachowanie asertywne jest niezbędne, by chronić siebie w pracy.
- Ustalasz priorytety
Mnogość obowiązków często przytłacza pracowników. Konsekwencją jest praca po godzinach, przeciążenie i wypalenie zawodowe. Asertywny pracownik ustala priorytety i uzgadnia je ze swoim pracodawcą.
- Znasz swoje mocne strony i chętnie je pokazujesz
Asertywność w pracy jest ściśle powiązana z pewnością siebie. Postawa asertywna wiąże się również z samoświadomością, umiejętnością realnej oceny swoich mocnych i słabych stron.
- Mówisz „nie”, gdy ktoś przekracza twoje granice
Umiejętność mówienia „nie” jest ważna w każdym obszarze życia. To podstawa dbania o swój dobrostan. Jeżeli kultura organizacyjna firmy nie jest zgodna z naszymi przekonaniami, nieustannie narusza twoje granice, sprzyja tworzeniu toksycznych relacji i środowiska, to asertywność oznacza także rezygnację z takiego miejsca pracy.
- Nie bierzesz nadprogramowych obowiązków, których nie chcesz wykonywać
W pracy chcesz być lubiana, doceniana i chwalona. Niektórzy to wykorzystują, zarzucając cię dodatkowymi obowiązkami. Człowiek asertywny nie ma potrzeby bycia lubianym kosztem swojego dobrostanu. Jeżeli szacunek innych współpracowników można zyskać tylko i wyłącznie zgadzaniem się na wszystko, to nie są to wartościowe relacje.
- Nie dajesz sobą manipulować
Manipulacja, intrygi, szantaże emocjonalne – takie zachowania możemy spotkać wszędzie, również w miejscu pracy. Asertywność pomaga nam chronić siebie przed toksycznymi ludźmi i nadużyciami z ich strony. Osoba asertywna nie boi się negatywnych konsekwencji, bo na pierwszym miejscu stawia siebie. Bycie asertywnym to troska o swoje dobro.
- Potrafisz wymagać od innych
Wymaganie od innych jest częścią postawy asertywnej. Możesz wymagać przede wszystkim szacunku, jasnej komunikacji oraz respektowania swoich granic. Asertywność w pracy pomaga reagować w sytuacji, gdy druga osoba nie wywiązuje się ze swoich obowiązków, zarzucając nas tym samym większą ilością pracy.
- Reagujesz, gdy doświadczasz mobbingu lub innej formy przemocy
Przemoc fizyczna, emocjonalna lub seksualna niestety wciąż się zdarza w niektórych miejscach pracy. Asertywna postawa pomaga chronić siebie przed nadużyciami. Oprawcy najczęściej szukają swych ofiar wśród osób biernych i niepewnych siebie.
- Nie godzisz się na pracę niezgodną z wcześniejszymi ustaleniami
Bardzo często przełożeni narzucają pracownikom dodatkowe obowiązki, które nie są zgodne z umową. Zdarza się to szczególnie w małych, prywatnych firmach. Osoba asertywna w pracy potrafi renegocjować swoją umowę lub przeciwstawić się takim nadużyciom.
- Dbasz o odpoczynek i równowagę
Praca łatwo może pochłonąć cały twój czas. Szczególnie jeśli projekty mnożą się w nieskończoność i obowiązków jest coraz więcej. Asertywna postawa to dbanie o siebie, swój odpoczynek i równowagę między życiem prywatnym a zawodowym. Człowiek asertywny mówi wprost: „Potrzebuję odpocząć”.
Jak ćwiczyć zachowania asertywne w pracy – pomocne wskazówki
Asertywność nie jest cechą wrodzoną. Oznacza to, że można się jej nauczyć. Warto rozwijać tę umiejętność w każdym wieku. W różnych obszarach życia mamy inne nasilenie asertywności. Możemy być mocno asertywni w komunikacji z bliskimi, a w pracy wykazywać się większą biernością. Z tego powodu warto rozwijać postawę asertywną w każdej dziedzinie życia.
Poniższe wskazówki są pomocne w rozwijaniu asertywności w pracy.
- Poznaj dokładnie swoje obowiązki
Bez świadomości swoich praw i obowiązków ciężko ci będzie postawić granice. Poznaj dokładnie zakres swoich obowiązków, zasady panujące w miejscu pracy, wartości, jakimi kieruje się firma. Dzięki temu łatwiej ci będzie negocjować warunki, stawiać granice i mówić „nie”, gdy ktoś je przekracza.
- Ustal priorytety
Jeżeli szef zarzuca cię dodatkowymi obowiązkami, poproś o udzielenie informacji zwrotnej i ustalenie priorytetowych zadań. Powiedz jasno, że nie możesz robić kilku rzeczy jednocześnie, bo to wpływa na jakość twojej pracy. Ułatwi to pracodawcy podjęcie decyzji, którymi zadaniami masz zająć się w pierwszej kolejności. W komunikacji używaj konkretnych argumentów. Przy wielu nadgodzinach możesz również powiedzieć, że przemęczenie obniża kreatywność i dokładność. Dzięki temu wykażesz się odpowiedzialnością i zaangażowaniem. Z punktu widzenia przełożonego jest to pożądane zachowanie.
- Przestań się tłumaczyć
Słowo „nie” jest wystarczające. Jeżeli współpracownik zarzuca cię pracą, którą to on powinien wykonać, masz prawo odmówić. Nie oznacza to, że jesteś złym przyjacielem lub nie zależy ci na firmie. Asertywność w pracy pomaga w realizacji zadań, które są twoim obowiązkiem, a nie obowiązkiem innych.
- Ćwicz komunikację bez przemocy
Umiejętność komunikacji bez przemocy jest ważnym aspektem postawy asertywnej. Twórca NVC (Nonviolent Communication) Marshall Rosenberg bardzo dobrze pokazuje, w jaki sposób możemy się ze sobą porozumiewać, szanując wzajemnie granice i wyrażając swoje potrzeby. To bardzo ważna umiejętność, która jest składową asertywnej postawy. Wiele ćwiczeń i przykładów NVC można znaleźć w książce Marshalla Rosenberga „Porozumienie bez przemocy” [1].
Brak asertywności w pracy – skutki braku własnego zdania
Nieasertywna postawa, czyli brak stawiania granic, może nieść ze sobą wiele negatywnych skutków. Mylnie sądzi się, że osoby, które na wszystko się zgadzają, są pożądanymi pracownikami i przyjaciółmi. Jest wręcz odwrotnie. W środowisku pracy asertywność jest pożądana. Asertywne zachowanie wzbudza większe zaufanie wśród współpracowników i pracodawców.
Osoby mało asertywne w pracy zazwyczaj:
- są przeciążone obowiązkami
- ukrywają frustrację i złość
- częściej chorują
- nie mają odwagi wyrażać własnych opinii i własnego zdania
- gorzej zarządzają swoim czasem
- są mało pewne siebie
Asertywność w pracy jest pożądana nie tylko przez pracodawców. Największe korzyści z tej postawy odnosi osoba, która jest asertywna. Pamiętaj, że nikt nie zadba o twój komfort, jeśli ty sama/sam tego nie zrobisz. Jeżeli będziesz czuć się dobrze w firmie, wpłynie to pozytywnie na jakość twojej pracy. Trenować asertywność można w każdym momencie, bez względu na wiek i rodzaj wykonywanej pracy. Warto więc rozwijać postawę asertywną w każdym obszarze swojego życia.
Źródło:
1. Rosenberg, M.B., Markocka-Pepol, M. (2016). Porozumienie bez przemocy. O języku życia. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca
