Osoba skarżąca się na kaszel może cierpieć z powodu infekcji wirusowej, bakteryjnej, alergii, refluksu żołądkowo-przełykowego lub objawy te mogą mieć jeszcze inne przyczyny. Każda z tych jednostek chorobowych wymaga wdrożenia zupełnie innej terapii.
Dobry, dociekliwy lekarz medycyny zachodniej nie przepisze więc od razu syropu na kaszel, tylko zapewne osłucha chorego (potrzebuje do tego stetoskopu), zajrzy mu w gardło lub uszy (otoskop), być może zleci wykonanie testów alergicznych (konieczne skorzystanie ze specjalistycznego sprzętu i odczynników oraz pomocy innych specjalistów) lub poprosi o konsultację gastrologa (a ten wykona badania w kierunku refluksu np. pH-metrię) itp. i dopiero po sprawdzeniu wszystkich wyników zaleci terapię.
Natomiast specjalista medycyny chińskiej podczas stawiania diagnozy (i dotyczy to każdego schorzenia) zastosuje zupełnie inne metody. Przede wszystkim zbada choremu puls na obydwu rękach oraz obejrzy dokładnie jego język. Pacjenci przyzwyczajeni do standardów medycyny zachodniej często przynoszą ze sobą na wizytę liczne badania, np. wyniki testów z krwi, badania morfologii, prześwietlenia itp.
Terapeuta medycyny chińskiej być może będzie nimi zainteresowany, ponieważ badania takie, wykonane po kilku zabiegach, mogą potwierdzić skuteczność diagnozy i wyboru sposobu leczenia. Ale podczas pierwszej wizyty, przy stawianiu diagnozy, nie są mu one potrzebne.
Spis treści
Diagnozę stawia się, badając puls i obserwując język
Puls
Jakość pulsu bada się na obu rękach w trzech pozycjach. W medycynie zachodniej ważna jest liczba uderzeń na minutę (u zdrowej osoby zazwyczaj puls wynosi około 76 na minutę), natomiast w chińskiej liczy się nie ilość uderzeń, ale ich jakość. Specjalista wyczuwa ją pod palcem, na każdej z sześciu pozycji.
Na podstawie tego badania może określić, jak działają poszczególne organy w całym ciele. Który z nich ma tzw. niedobór energetyczny i potrzebuje wzmocnienia lub pobudzenia, a który przeciwnie, ma tej energii zbyt dużo i należy ją zredukować.
Co ciekawe, puls (niezależny od woli pacjenta i całkowicie podporządkowany jego układowi wegetatywnemu) może poinformować lekarza z wyprzedzeniem o jakichś problemach zdrowotnych w organizmie, których jeszcze nie widać. Np. można w ten sposób wyczytać zagrażające nadciśnienie, którego z żadnego innego badania jeszcze nie będzie można przewidzieć.
Język
Wygląd języka każdego człowieka jest tak unikatowy jak linie papilarne. Podobnie jak puls, mówi lekarzowi dużo o stanie narządów wewnętrznych. Patrząc na boki języka, można ocenić kondycję wątroby, na jego czubek – stan serca, nasada języka związana jest z nerkami itd.
Ważny jest także kształt, kolor, struktura (czy jest jednolita, czy jest popękany lub obrzęknięty), czy i jakim jest pokryty nalotem. Wygląd języka mówi także wiele o rodzaju patologii: czy jest ona głęboka czy powierzchowna, czy powstała w wyniku przewlekłej choroby czy nabytej niedawno infekcji, np. przeziębienia itp.
Choć w dawnych czasach rodzaj pulsu i wygląd języka zazwyczaj wystarczały lekarzowi medycyny chińskiej do postawienia diagnozy, współcześni specjaliści często przeprowadzają także z pacjentem szczegółowy wywiad .
Pytają go o tryb życia, dietę, choroby występujące w rodzinie, a także schorzenia, z którymi do tej pory się zmagał. Chcą dowiedzieć się jak ocenia poziom swojej energii życiowej, jak wygląda jego sen, apetyt, pragnienie, pocenie się, trawienie itp. Również uważnie obserwują wygląd i zachowanie chorego.
Już podczas pierwszego kontaktu terapeuta zwraca uwagę na kolor cery (blada, zażółcona, matowa, zaróżowiona itp.), czy dłoń podana na przywitanie jest sucha czy wilgotna, czy uścisk ręki jest mocny czy bardzo delikatny i wiotki, czy pacjent mówi głośno i swobodnie czy cicho i nieśmiało (świadczy to także o poziomie energii). Każdy sposób zachowania chorego jest istotny i doświadczony specjalista potrafi wyciągać ze swoich obserwacji ważne wnioski.
Wizyta z zabiegiem trwa zwykle godzinę, czasami dłużej, w zależności od tego, jak bardzo skomplikowany jest przypadek i na jaki rodzaj leczenia zdecyduje się terapeuta.
Wzorzec chorobowy
Jak dobrze wiemy, podstawą medycyny chińskiej jest indywidualne podejście do każdego pacjenta i ściśle dostosowane do jego potrzeb leczenie. Jednak większość schorzeń, z jakimi się zmagamy, przebiega w pewnych mniej lub bardziej określonych ramach, które nazywa się wzorcem chorobowym (wzorcem patologii).
Ich nazwy brzmią dla nas nieco egzotycznie i metaforycznie, np. wznoszące się yang wątroby lub atak zimnego wiatru. Dla terapeuty jednak taka nazwa od razu zawiera w sobie określone informacje o stanie pacjenta – mówi o przyczynie choroby, rodzaju zaburzenia, miejscu jego lokalizacji, definiuje charakterystyczne objawy (w tym także rodzaj pulsu i wygląd języka), pozwala również przewidzieć prognozy dla chorego oraz potencjalny dalszy rozwój patologii.
Kryteria, według których specjalista podczas wizyty określa wzorzec chorobowy, oparte są między innymi na objawach braku równowagi pomiędzy yin i yang u pacjenta, braku równowagi pomiędzy poszczególnymi narządami, na lokalizacji schorzenia, na objawach fizycznych i wielu innych czynnikach.
Podczas identyfikowania wzorca bierze się także pod uwagę konstytucję psychiczną, sytuację życiową i temperament pacjenta. U większości chorych można zdiagnozować mieszankę wielu takich wzorców.
Zadaniem terapeuty medycyny chińskiej jest określenie indywidualnego dla danego pacjenta wzorca czy też wzorców i ustalenie odpowiednich metod leczenia choroby.
Pomimo że wzorzec patologii jest poniekąd jakimś schematem, który wykorzystuje się przy diagnozie pacjenta, to zawsze jest on rozpatrywany w kontekście indywidualnego podejścia do chorego.
