Choć aronia jest krzewem owocowym pochodzącym z Ameryki Północnej, to można powiedzieć, że Polska stała się jej drugą ojczyzną. Nasz kraj jest jednym z największych producentów tej arcybogatej, choć wciąż mało popularnej jagody.
Aronia nie bez powodu uważana jest za jeden z najzdrowszych owoców na świecie. Popatrzmy: zawiera witaminy C, B1, B2, B6, P, PP, E i A, minerały (potas, magnez, fosfor, wapń, żelazo, miedź, molibden, mangan, jod, bor i kobalt). Do tego błonnik; a jakby tego było mało, owoce aronii zawierają także przeciwutleniacze, zwłaszcza polifenole, takie jak kwasy fenolowe i flawonoidy – znane z umiejętności usuwania wolnych rodników – a także garbniki i pektyny.
Spis treści
Właściwości owoców aronii
Dzięki bogactwu prozdrowotnych składników aronia ma działanie gastroprotekcyjne, hepatoprotekcyjne, antyproliferacyjne, odtruwające z toksyn i przeciwzapalne. Może przyczyniać się do zapobiegania chorobom przewlekłym, w tym zaburzeniom metabolicznym, cukrzycy (powinna na stałe zagościć w kuchni diabetyków!), i korzystnie wpływa na zmniejszanie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych – bo wpływa na profile lipidowe, poziom glukozy w osoczu na czczo i na poziom ciśnienia krwi. Chroni też przed nowotworzeniem – komórki rakowe przy jej suplementacji nie budują się tak łatwo, a stosowana w czasie leczenia raka wspomaga regenerację organizmu. Wyostrza też wzrok i ma sukcesy w zmniejszaniu ryzyka jaskry i zaćmy – warto o niej szczególnie pamiętać, jeśli całymi dniami pracujemy przed monitorem.
Poza tym aronia poprawia odporność, warto więc po nią sięgać profilaktycznie, a także w trakcie leczenia infekcji wirusowych czy bakteryjnych. Za sprawą potężnej dawki przeciwutleniaczy sprawdza się także w kuracjach poprawiających pracę mózgu. Przyda się też zewnętrznie – kosmetyki z aronią są stosowane w pielęgnacji cery naczynkowej, bo wzmacniają naczynia krwionośne, redukują rumień, stany zapalne, także obrzęki.
Uwaga! Aronia, poza składnikami cennymi dla zdrowia, zawiera także kwas szczawiowy, który utrudnia wchłanianie wapnia czy magnezu. Poza tym kwas szczawiowy w dużych ilościach może tworzyć szczawian wapnia, który prowadzi do powstania kamieni nerkowych. Spożywając aronię, pamiętajmy więc o piciu odpowiednio dużej ilości wody.
Jak się pozbyć goryczki z aronii
Długa lista imponujących właściwości zdrowotnych sprawia, że warto sięgać po owoce aronii. Niestety, surowe mało kto lubi, ze względu na kwaśno-słodki, ale przede wszystkim cierpki smak. Charakterystyczną goryczkę można jednak usunąć w trakcie przygotowywania aroniowych przetworów. Jak to zrobić? Mrożąc aronię.
Owoce aronii dobrze zbierać z krzaka po pierwszych przymrozkach, ale można też specjalnie zamrażać owoce na kilka dni – gorycze i garbniki pod wpływem niskich temperatur rozpadają się, więc owoce stają się słodsze. Dobrym pomysłem jest też „zasłonięcie” cierpkich nut aronii słodkim smakiem innych owoców.
Co zrobić z aronii
Największą popularnością cieszą się soki z aronii, nalewki, dżemy, galaretki, chutneye, sosy do mięsa, a nawet kosmetyki do twarzy. Oto sprawdzone i najlepsze przepisy.
Podstawowy sok z aronii
- 1 kg aronii
- 400 g brązowego cukru
- 250 ml wody
- 1 cytryna
Uprzednio zamrożone owoce aronii rozmrażamy i rozdrabniamy przy użyciu blendera lub tłuczka do ziemniaków. Dodajemy sok z cytryny, wodę i cukier. Następnie gotujemy na wolnym ogniu przez około pół godziny. Odcedzamy przez gazę i przelewamy do wyparzonych słoików. Słoiki zakręcamy i pasteryzujemy ok. 15 minut.
Zimowy sok z aronii
- 4 kg owoców aronii
- 6 l wody
- 10 dkg świeżego imbiru
- kilka goździków
- kawałek cynamonu
- 7 ziaren kardamonu
- 3–4 cytryny
- 0,5 l miodu
Do gotującej się wody dodajemy (uprzednio przemrożoną) aronię, miód i przyprawy. Gotujemy na wolnym ogniu ok. pół godziny. Dodajemy sok z cytryn. Jeszcze chwilę gotujemy, odcedzamy i przelewamy do wyparzonych butelek. Pasteryzujemy je, trzymamy w chłodnym miejscu. Ten pyszny napój sprawdzi się także jako dodatek do wody lub herbaty.
Kompot z aronii
- 0,5 kg aronii
- pół szklanki brązowego cukru
- sok z połowy cytryny
- 2 litry wody
- 2 łyżki miodu
- 4 goździki
Wszystkie składniki gotujemy pod przykryciem przez ok. 15 minut. Kompot podajemy schłodzony. Opcjonalnie można dodać inne owoce. Aronia lubi towarzystwo np. gruszek, jabłek, śliwek.
Chutney z aronii
- 3 kg aronii
- 6 gruszek
- 150 g brązowego cukru
- 4 czerwone cebule
- 0,5 szkl. octu winnego lub jabłkowego
- kilka ziarenek kardamonu
- 2 ziarna ziela angielskiego
- 2 goździki
- szczypta imbiru
- szczypta soli
- masło
Mrożoną aronię wrzucamy do garnka, dodajemy cukier i podgrzewamy. W osobnym rondlu rozpuszczamy masło, wrzucamy pokrojoną w piórka cebulę – gdy się ładnie zeszkli, dodajemy ją do aronii. Do garnka dodajemy obrane i pokrojone na duże kawałki gruszki, roztarte w moździerzu przyprawy, na końcu ocet. Dusimy ok. 60 minut. Chutney przekładamy do wyparzonych słoików, zakręcamy i pasteryzujemy jak zwykle. Podajemy do mięs, np. drobiu, serów i kanapek.
Sos do mięsa z aronią, limonką i kardamonem Joli Słomy
- 250 g aronii
- 0,5 kg jabłek
- 1 limonka
- 50 g cukru trzcinowego
- 0,5 łyżeczki roztartych ziaren zielonego kardamonu
- 0,25 łyżeczki pieprzu
- 0,25 łyżeczki soli
Przemrożoną aronię i poszatkowane jabłka dusimy z cukrem i przyprawami do miękkości. Dodajemy sól, sok i skórkę otartą z limonki. Dusimy sos na małym ogniu przez kilka minut, mieszając. Gorący sos przekładamy do czystych słoików, wekujemy. Podajemy do białego mięsa, krakersów, serów.
Nalewka z aronii
- 500 g owoców aronii
- 100 g liści wiśni (lub aronii)
- 500 ml spirytusu rektyfikowanego 95 proc.
- 1 litr wody
- 600 g cukru
- 1 duża cytryna
Zamrożone owoce aronii możemy rozmrozić, ale nie jest to konieczne – można je od razu wsypać do garnka. Dodajemy też liście wiśni (opcjonalnie mogą być z aronii) i wlewamy szklankę wody. Gotujemy przez ok. kwadrans, po czym odstawiamy na noc. Następnego dnia odcedzamy aronię, a do pozostałego płynu dodajemy sok z cytryny i odstawiamy.
Z garnka z owocami wyjmujemy liście, dodajemy cukier, 3 szklanki wody i ponownie zagotowujemy, aż cukier się rozpuści. Gdy tak się stanie, z owoców odciskamy syrop i łączymy z wcześniej uzyskanym płynem. Owoce wyrzucamy (chyba że mamy pomysł, co zrobić z aronii pozbawionej soku). Gdy gęsty syrop ostygnie, dodajemy do niego spirytus i mieszamy.
Nalewka z aronii jest gotowa do leżakowania, choć warto (ale nie trzeba) ją jeszcze przefiltrować, np. za pomocą papierowych filtrów do kawy lub kilku warstw gazy. Aroniówkę przelewamy do butelek i odstawiamy w chłodne miejsce, najlepiej do ciemniej piwniczki, na 6 miesięcy. Po upływie tego czasu ma idealny smak.
Domowy sok z aronii bez cukru
- 1 kg owoców aronii
- 1 szklanka wody
Przemrożoną aronię gotujemy z wodą przez ok. 15 minut. Odcedzamy sok, po czym zagotowujemy go ponownie. Przelewamy do czystego szkła i wekujemy.
Dżem z aronii i jabłek Ewy Wachowicz
- 2 kg aronii
- 1 kg jabłek (najlepiej kwaskowatych, np. antonówek)
- 0,75 kg cukru
Zamrożone owoce aronii wkładamy do garnka i gotujemy – nie ma co dodawać do nich wody, bo szybko puszczą sok. Gdy aronia już się gotuje, dodajemy obrane, pokrojone w kostkę jabłka. Gotujemy dżem na wolnym ogniu przez ok. 30 minut, aż jabłka zaczną się rozpadać. Dodajemy cukier i gotujemy jeszcze z 10 minut. Gorący dżem z aronii przekładamy do wyparzonych słoików, zakręcamy je i stawiamy do góry dnem, by się szczelnie zamknęły.
Galaretka z aronii z pomarańczą
- 1 kg aronii
- 500 ml wody
- 2 pomarańcze
- 1 kg jabłek
- ok. 700 g cukru
- szczypta soli
- 1 laska cynamonu
- 3 goździki
Do mrożonej aronii dodajemy jabłka, gotujemy z wodą przez ok. pół godziny, aż się rozpadną. Następnie całość miksujemy na gładką masę lub przecieramy. Dodajemy przyprawy, sok z pomarańczy, zasypujemy cukrem i gotujemy tak długo, aż osiągniemy pożądaną konstystencję. Można ew. dodać substancję żelującą. Gorącą masę przekładamy do słoików, wekujemy. Galaretka z aronii sprawdzi się jako smakowity dodatek do serów, naleśników, krakersów, herbaty.
Peeling z aronii
Suszone owoce aronii mielimy w młynku. Tak uzyskany proszek nakładamy na zwilżoną twarz i wykonujemy delikatny masaż. Wysuszone skórki aronii, a zwłaszcza jej pestki, są doskonałym materiałem lekko złuszczającym martwe komórki naskórka, a także poprawiającym ukrwienie skóry. Mieloną aronię można wykorzystać też jako odżywczą maseczkę i zostawić na twarzy na kwadrans, uprzednio wymieszawszy ją z miodem lub jogurtem.
Źródła:
- Jurikova, T., Mlcek, J., Skrovankova, S., Sumczynski, D., Sochor, J., Hlavacova, I., Snopek, L., & Orsavova, J. (2017). Fruits of Black Chokeberry Aronia melanocarpa in the Prevention of Chronic Diseases. Molecules (Basel, Switzerland), 22(6), 944. https://doi.org/10.3390/molecules22060944
