To, jak nasza skóra reaguje na słońce, zależy od jej fototypu. Jeśli masz dość ciemną, oliwkową karnację, stopniowe i niedługie opalanie zazwyczaj przebiega łagodnie, dodając jej jeszcze cieplejszego odcienia. Jednak jeśli masz skórę o fototypie I lub II, a więc z natury bladą, to każde zetknięcie ze słońcem (a w szczególności długa ekspozycja na mocnie promieniowanie) może być przyczyną podrażnień. Najczęściej pierwszą fazą jest zaczerwienienie, które, jeśli jest tylko delikatne, dość szybko przemieni się w brąz. Bywa jednak tak, że zaczerwienienie jest silne, skóra swędzi, piecze – to oznaki poparzenia słonecznego.
Spis treści
Czym jest oparzenie słoneczne?
– Oparzenie słoneczne to odczyn zapalny skóry o różnym nasileniu, który powstaje na obszarze poddanym działaniu słońca – wyjaśnia Katarzyna Pyrkosz. – Pojawia się wówczas rumień (zaczerwienienie skóry). Może mu towarzyszyć nadwrażliwość skóry, pieczenie i ból. Skóra w dotyku może być gorąca. Są to pierwsze objawy oparzenia i właściwie te łagodniejsze. Sytuacja robi się trudniejsza w momencie, gdy pojawią się obrzęki, bolesne pęcherze, a nawet podwyższa się temperatura ciała. W poważnych przypadkach oparzenia słonecznego obserwujemy na skórze pęcherze wypełnione surowiczą treścią, czasem też objawy ogólnoustrojowe (gorączkę i dreszcze). Po kilku dniach w miejscu oparzenia pojawia się złuszczanie naskórka – potocznie mówimy, że „schodzi nam skóra”.
Oparzenia słoneczne – jak powstają
Do oparzeń słonecznych dochodzi głównie podczas zbyt intensywnej ekspozycji skóry na słońce, ale także w efekcie długiego korzystania z solarium. – Oparzenie słoneczne powstaje przede wszystkim w wyniku działania promieniowania UVB oraz UVA – wyjaśnia dermatolożka. – Skłonność do powstawania poparzeń zależy od naszego fototypu: osoby z jasną karnacją, rudymi lub blond włosami i jasnymi oczami znacznie łatwiej ulegają oparzeniom pod wpływem ekspozycji na UV niż te o ciemnej karnacji, ciemnych włosach i oczach. Największe ryzyko wystąpienia oparzeń słonecznych występuje przy ekspozycji między godziną 10 a 16 – wtedy do Ziemi dociera najwięcej promieniowania UV.
Nie bez znaczenia jest także strefa klimatyczna oraz wysokość nad poziomem morza, na której się znajdujemy. Ryzyko oparzeń zwiększa się, jeśli przebywamy na obszarach, które znajdują się bliżej równika, a także w górach. A choć ilość promieniowania UV, która dociera do naszej skóry, jest mniejsza, kiedy niebo jest zachmurzone, nawet wtedy może dojść do poparzeń, ponieważ chmury zatrzymują jedynie część promieni. Ekspertka zwraca też uwagę, że szanse na poparzenie rosną, gdy promienie UV odbijają się od różnych powierzchni, np. od wody, śniegu, a nawet piasku.
Oparzenie słoneczne 1. stopnia
Oparzenia 1. stopnia to te, które występują jedynie na poziomie naskórka. Poznajemy je po tym, że pojawia się głównie rumień i lekki obrzęk.
Jak leczyć oparzenia słoneczne 1. stopnia?
Oparzoną skórę należy schłodzić chłodną wodą lub kompresem – nie stosujemy lodowatej wody, gdyż powoduje to zwężenie naczyń krwionośnych i może nasilić uszkodzenia.
– Można zastosować na skórę środki nawilżające, preparaty z pantenolem, ewentualnie miejscowe sterydy o słabym działaniu, np. krem z hydrokortyzonem – radzi Katarzyna Pyrkosz. – Aby złagodzić dolegliwości bólowe, można zażyć paracetamol, aspirynę lub ibuprofen. Warto dbać o odpowiednie nawodnienie i spożywać odpowiednią ilość płynów. Do czasu wyleczenia oparzenia nie należy wystawiać podrażnionej skóry na słońce.
Oparzenie słoneczne 2. stopnia – objawy
Oparzenia 2. stopnia dotyczą naskórka i skóry właściwej. W ich przebiegu, poza rumieniem i obrzękiem skóry, obserwujemy też pojawianie się bolesnych pęcherzy, które są wypełnione surowiczym płynem.
Jak leczyć oparzenia słoneczne 2. stopnia
Takie oparzenia słoneczne skóry należy skonsultować z lekarzem. – W leczeniu oparzeń 2. stopnia często przepisujemy miejscowe sterydy o większej sile działania, dostępne na receptę – wyjaśnia lekarka. – Stosujemy też metody podobne jak przy oparzeniach 1. stopnia, a więc chłodzenie skóry, używanie preparatów o działaniu łagodzącym, w razie potrzeby sięganie po doustne środki przeciwbólowe. Ważne, żeby nie przekłuwać pęcherzy, lecz pozwolić im się wchłonąć samoistnie. Często na miejsca pokryte pęcherzami stosujemy opatrunki. Rozległe oparzenia albo nasilone objawy ogólne mogą wymagać leczenia w szpitalu – dodaje lekarka.
Jakie oparzenia słoneczne są dla nas groźne?
Jak podkreśla Katarzyna Pyrkosz, każde oparzenie wywołane przez promieniowanie ultrafioletowe jest niebezpieczne dla naszego zdrowia. Proces gojenia się tych najpoważniejszych jest długi i bolesny. Może pozostawiać także blizny na skórze. – Każde oparzenie może też nieść ze sobą ryzyko powikłań – ostrzega specjalistka. – W ich przebiegu może dojść do odwodnienia, zaburzeń elektrolitowych i wtórnych infekcji. W skrajnych przypadkach może rozwinąć się sepsa, zakażenie bakteryjne, które może prowadzić nawet do śmierci.
Najgroźniejsze są oparzenia u małych dzieci i osób starszych. – Ryzyko powikłań jest też większe w przebiegu rozległych oparzeń, a zagrożenie wtórnymi infekcjami jest największe w przypadku oparzeń 2. i 3. stopnia – dodaje ekspertka.
Skutki oparzeń słonecznych
Oparzenia słoneczne, zwłaszcza przebyte w dzieciństwie, mogą mieć długotrwałe i poważne konsekwencje dla zdrowia:
- zwiększają ryzyko raka skóry oraz czerniaka
- prowadzą do przyspieszonego starzenia się skóry: utraty elastyczności, zmarszczek, nadmiernego pogrubienia lub ścieńczenia skóry
- mogą skutkować powstaniem nieestetycznych, często trwałych przebarwień na skórze
Jak chronić skórę przed oparzeniami?
Aby skutecznie zapobiec poparzeniu słonecznemu, należy przestrzegać rad dermatologów:
- Unikajmy nadmiernej ekspozycji na słońce, zwłaszcza między godzinami 10 a 16.
- Przebywając na zewnątrz, starajmy się pozostawać w cieniu.
- Stosujmy odzież ochronną (nie wszystkie ubrania tak samo dobrze chronią przed słońcem), nośmy odpowiednie nakrycia głowy (najlepiej kapelusze z szerokim rondem, czapki z daszkiem), okulary przeciwsłoneczne.
- Na miejsca, które nie są osłonięte odzieżą, stosujmy kosmetyki z filtrami przeciwsłonecznymi o wskaźniku SPF min. 30. Takie kremy powinno się nakładać ok. 20 minut przed wyjściem na słońce.
- Stosujmy kosmetyki ochronne w odpowiednio dużej ilości – min. 30 ml na jedną aplikację na całe ciało; przydatna może być reguła łyżeczek do herbaty: po 1 łyżeczce na głowę z szyją i na każdą kończynę górną, po 2 łyżeczki na tułów i każdą kończynę dolną. Powinno się ponawiać aplikację preparatów ochronnych co 2 godziny i dodatkowo po każdej kąpieli lub silnym spoceniu się skóry.
Stosując odpowiednią ochronę przed promieniowaniem słonecznym, zabezpieczając skórę filtrami oraz unikając nadmiernej ekspozycji na słońce, znacznie zmniejszamy ryzyko oparzeń słonecznych. Jeśli mimo to zauważymy u siebie lub naszych bliskich objawy oparzenia słonecznego, należy łagodzić ich objawy, a w razie wątpliwości lub pogorszenia samopoczucia jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.
