Brzoza dostarcza wielu różnych surowców stosowanych zarówno w ziołolecznictwie ludowym, jak i we współczesnej fitoterapii. W medycynie ludowej pozyskane z niej surowce stanowią wsparcie w leczeniu wielu schorzeń, m.in. układu moczowego, dermatologicznych (nadmiernego wypadania włosów, łupieżu, łuszczycy, egzemy, liszajca), kardiologicznych, pokarmowych, a także przy reumatyzmie, przeziębieniach, stanach osłabienia.
We współczesnej fitoterapii najczęściej wykorzystuje się liście brzozy, młode pączki brzozowe oraz sok. Z kory i drewna można uzyskać olejek brzozowy, a w procesie suchej destylacji drewna, kory i korzeni – dziegieć.
Spis treści
Woda brzozowa a sok z brzozy
Choć przyjęło się, że te dwa terminy stosowane są wymiennie, w rzeczywistości woda brzozowa jest wodnym roztworem soku z brzozy lub roztworem soku z brzozy i alkoholu. Z kolei sok brzozowy (nazywany również bzowiną lub oskołą) to płyn pozyskany w okresie wiosennym bezpośrednio z wnętrza drzewa.
Sok z brzozy – jak działa?
Na skład soku wpływają różne czynniki. Zawartość wartości odżywczych może zależeć np. od miejsca, z którego sok został pobrany. Oto jego skład i właściwości prozdrowotne:
- kryje w sobie wiele aminokwasów, minerałów, enzymów, białek, przeciwutleniaczy i witamin (C, kwas foliowy)
- jest także źródłem kwasów organicznych – jabłkowego i cytrynowego
- wspomaga odporność organizmu
- zapobiega anemii
- obniża ciśnienie ze względu na wysoką zawartość potasu
- wzmacnia kości dzięki obecności magnezu, manganu, wapnia i cynku
- jest niskokaloryczny, działa moczopędnie i lekko przeczyszczająco
- obniża poziom złego cholesterolu we krwi
Kosmetyczne zastosowanie wody brzozowej
Choć woda brzozowa jest w naszym kraju znana od wieków, od niedawna przeżywa swój renesans. Jak często bywa w przypadku trendów pielęgnacyjnych, przypomnieliśmy sobie o soku z brzozy pod wpływem… koreańskich blogerek. Tam właśnie sok z brzozy oraz kosmetyki z jego zawartością są niezwykle popularne. Jakie zatem właściwości ma woda brzozowa, naturalny eliksir upiększający?
- Jest częstym składnikiem kosmetyków, które nawilżają suchą skórę, łagodzą podrażnienia, zmniejszają widoczność drobnych linii i zmarszczek.
- Przeciwutleniacze (polifenole) chronią skórę przed stresem oksydacyjnym, w tym promieniami UV i miejskimi zanieczyszczeniami.
- Woda brzozowa działa antybakteryjnie, przeciwzapalnie, przeciwwirusowo, przeciwgrzybiczo.
- Może mieć zbawienny wpływ na cerę wrażliwą. Zawarta w niej betulina łagodzi podrażnienia skóry.
- Wodą brzozową można spryskiwać twarz, zastępując nią tonik. To pomoże zapobiegać nadmiernej pigmentacji słonecznej i piegom.
Do jakich włosów stosować wodę brzozową?
Warto po nią sięgnąć zwłaszcza wtedy, gdy pasma są przerzedzone, wypadają. Po kilku tygodniach powinny pojawić się tzw. baby hair – krótkie, nowe włosy, które zagęszczają fryzurę. Dzieje się tak dlatego, że sok z brzozy jest bogaty w krzem, a to pierwiastek, który wpływa pozytywnie na kondycję włosów. Ponadto dzięki zawartości witaminy C woda brzozowa pomaga w produkcji kolagenu i wchłanianiu żelaza. Dodatkowo witamina C chroni przed wolnymi rodnikami, które mogą uszkadzać komórki włosów i spowalniać ich wzrost [1, 2].
Warto wspomnieć, że sok z brzozy będzie pomocny również w sytuacji, gdy pojawił się łupież czy łojotok. Dzięki zawartości kwasu salicylowego odświeży skórę głowy i pomoże uporać się z nadmiernym przetłuszczaniem.
Sok z brzozy na włosy jako wcierka
Podczas pielęgnacji zazwyczaj skupiamy się na łodydze włosa, zapominając, że jego siła bierze się z mocnych i dobrze odżywionych mieszków włosowych oraz zdrowej skóry głowy. To ona właśnie jest dobrym podłożem do wzrostu zdrowych włosów. Możemy ją wspomóc, wcierając wodę brzozową. To poprawi kondycję skóry i wzmocni cebulki, a w efekcie przyczyni się do porostu nowych włosów.
Aby uzyskać najlepsze rezultaty, nakładaj wcierkę na umytą skórę głowy. Osusz włosy ręcznikiem. Przed kuracją warto zrobić peeling skóry głowy. Złuszczanie pozwala pozbyć się zanieczyszczeń, usuwa pozostałości po kosmetykach oraz zrogowaciały naskórek. Taki zabieg wystarczy powtórzyć co 2 tygodnie, bo intensywne złuszczanie może wywołać podrażnienia.
Następnie nałóż wodę brzozową, zaczynając od czoła w kierunku tyłu głowy, w odstępach co centymetr. Teraz przystąp do masażu: wykonuj okrężne ruchy samymi opuszkami, od strony karku do czoła i z powrotem. Potem rozstaw palce szeroko na skórze głowy i zbliżaj je do siebie, lekko uciskając skórę. Po aplikacji soku z brzozy nie musisz myć włosów.
Jak długo stosować sok z brzozy na wypadające włosy?
Nie należy korzystać z wcierek dłużej niż trzy miesiące. Jednak nie dlatego, że mogłyby nam zaszkodzić – chodzi o to, aby nie przegapić poważniejszej choroby, np. łysienia bliznowaciejącego. Jeśli w tym czasie stan czupryny nie ulegnie poprawie, to znaczy, że trzeba zgłosić się po pomoc do trychologa lub lekarza dermatologa.
Płukanka z wody brzozowej
Jeśli twoje włosy nie wypadają, ale są sztywne, matowe, puszą się lub przetłuszczają, możesz stosować wygodniejsze rozwiązanie: wodę brzozową dodawać do ostatniego płukania włosów. Zmieszaj ją z ciepłą wodą w stosunku 1:1.
Jak zbierać wodę z brzozy?
Jeśli masz taką możliwość, najlepiej pozyskać naturalną wodę brzozową. Oczywiście nie można działać samowolnie bez zgody właściciela drzewa lub zarządcy lasu.
Sok zbieraj wiosną, w marcu lub kwietniu, zanim brzoza zacznie puszczać pąki. Drzewo nie powinno mieć mniej niż 10 lat, a jego obwód musi przekraczać 20 centymetrów. Sok zbiera się do naczynia po wywierceniu około 3-centymetrowego otworu wiertłem przystosowanym do drewna. Następnie umieszcza się w nim rurkę umożliwiającą spłynięcie soku do naczynia. Gdy napełnimy już naczynie, otwór należy zamknąć drewnianym korkiem i posmarować maścią ogrodniczą.
Sok z brzozy przechowuj w lodówce w szklanych pojemnikach nie dłużej niż 4 dni, ponieważ szybko fermentuje i po tym czasie nie nadaje się już do użycia. Można go również zamrozić.
Woda brzozowa – gdzie kupić?
Jeśli nie masz dostępu do naturalnej wody brzozowej, możesz sięgnąć po sok z brzozy dostępny w sklepach ze zdrową żywnością czy aptekach. Kosztuje około 12 zł za litr. Takie produkty są zwykle pasteryzowane, fermentowane lub konserwowane, co przedłuża ich okres przydatności do spożycia.
Picie soku z brzozy
Stosowanie wody brzozowej wewnętrznie jest szczególnie popularne wiosną, gdy jesteśmy osłabieni po zimie. Można wzbogacić jej smak miodem lub sokiem owocowym. Należy pić sok z brzozy po pół szklanki rano i wieczorem przez 2–3 tygodnie. Kurację można powtarzać co rok. Czysty sok brzozowy ma delikatny, lekko słodkawy smak i zawiera mnóstwo składników odżywczych. Nie nadaje się do spożycia na ciepło czy gorąco (podgrzany traci swoje właściwości).
Z picia soku należy zrezygnować, gdy mamy:
- uczulenie na pyłek brzozy
- nadwrażliwość na salicylany, która objawia się wysypką i swędzeniem
- niewydolność wątroby
- niewydolność układu moczowego
Źródła:
- Shirai, K., Obara, K., Tohgi, N., Yamazaki, A., Aki, R., Hamada, Y., i in.(2019). Expression of anti-aging type-XVII collagen (COL17A1/BP180) in hair follicle-associated pluripotent (HAP) stem cells during differentiation. Tissue & Cell, 59, 33–38. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31383286/
- Almohanna, H. M., Ahmed, A. A., Tsatalis, J. P., Tosti, A. (2019). The Role of Vitamins and Minerals in Hair Loss: A Review. Dermatology and Therapy, 9(1), 51–70. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6380979/
- Gruszecki, R., Nikończuk, I., Zawiślak, G., Walasek-Janusz, M. (2019). Brzoza w lecznictwie ludowym. Annales Horticulturae, 29(4), 7–20. https://doi.org/10.24326/ah.2019.4.1
- Groszek, A., Kaczmarczyk-Sedlak, I. (2023). Rola brzozy w wierzeniach ludowych oraz w medycynie ludowej i współczesnej fitoterapii. Herbalism, 7(1), 106–128. https://doi.org/10.12775/HERB.2021.008
- Lasy Państwowe. (2013). Sople wiosny. Pobrane zhttps://www.lasy.gov.pl/pl/edukacja/blogi/blog-lesniczego/sople-wiosny
