Samo słowo „lawenda” zawiera w sobie zapowiedź dbania o ciało. Pochodzi od łacińskiego czasownika lavo, lavare i znaczy „myć się, kąpać”. Z jej właściwości korzystali już starożytni Egipcjanie – pozostałości lawendy (wciąż wonne!) znaleziono w 1922 r. w grobie Tutenchamona. Kosmetyczne walory olejku lawendowego doceniali też dawni Grecy, a Rzymianie chwalili jego właściwości antyseptyczne i odświeżające. W średniowieczu na lawendowych krzewach rozwieszano pranie, a suszone kwiaty trzymano w domach dla utrzymania świeżości pomieszczeń. Dziś wiemy, że lawenda potrafi znacznie więcej.
Spis treści
Lawenda – właściwości
Lawenda jest bogatym źródłem związków o szerokim działaniu prozdrowotnym. Naukowcy wyodrębnili w niej garbniki, triterpeny, fitosterole, kumaryny, antocyjany, sole mineralne i kwasy organiczne. Do tego jej kwiaty wydzielają olejek eteryczny, który ma w składzie m.in. octan linalolu, linalol, geraniol, pinen, furfurol, borneol, cyneol, lawandulol i jego octan, i 100 innych, mniej znanych, a wartościowych substancji.
To dzięki nim ziele lawendy szczyci się właściwościami antybakteryjnymi, antyseptycznymi czy przeciwgrzybicznymi. Z sukcesami stosowane jest w terapiach układu nerwowego, odpornościowego czy trawiennego. Mało kto jednak wie, że sprawdza się też w pielęgnacji przeciwzmarszczkowej i może być pierwszą pomocą w problemach skórnych. A wytwarzany z lawendy olejek, choć jest właściwie olejkiem eterycznym, jest jednym z niewielu preparatów z tej grupy, który może być stosowany bezpośrednio na skórę.
Lawenda na oparzenia, także słoneczne
O tej właściwości olejku szeroko pisał jeden z ojców współczesnej aromaterapii, chemik René-Maurice Gattefossé w latach 30. XX wieku. Poznał je – nomen omen – na własnej skórze. Pewnego dnia, gdy pracował w laboratorium, doszło do eksplozji i Gattefossé mocno się poparzył. Aby zniwelować ból i pieczenie, skorzystał z podpowiedzi lokalnych prowansalskich rolników i zaczął nakładać na skórę niewielkie ilości olejku lawendowego. Jak później pisał, w ranę nie tylko nie wdała się infekcja, ale po oparzeniu nie zostały najmniejsze ślady na skórze.
Jak stosować olejek lawendowy na poparzenia, w tym także słoneczne? Można nakładać go bezpośrednio na obolały naskórek, bez rozcieńczenia. Najlepszy do tego celu jest ekstrakt z lawendy lekarskiej, wąskolistnej. Zawarty w nim linalol działa przeciwbakteryjnie, antyseptyczne i wspiera proces gojenia. Przy okazji głębokie wdychanie składników wonnych lawendy ułatwia znoszenie bólu i poprawia nastrój.
Lawenda na zmiany trądzikowe
Olejek eteryczny lawendy pomaga regulować wydzielanie sebum, dzięki czemu zmniejsza świecenie się twarzy i ogranicza pojawianie się i namnażanie bakterii na skórze. Jako że ma właściwości przeciwzapalne i łagodzące, jest skutecznym remedium na zmiany skórne, w tym trądzikowe. Lawendowy ekstrakt może być stosowany jako składnik maseczek, ale też jako środek na pojedyncze wypryski. Najlepiej nakładać go w postaci skoncentrowanej, punktowo. Przy okazji, dzięki stymulacji procesów regeneracyjnych w skórze, zapobiegnie pojawianiu się blizn. Można też stosować lawendowy tonik. Rozpuszczamy 5 kropli olejku lawendowego w połowie szklanki wody destylowanej – i przemywamy tonikiem twarz rano i wieczorem.
Lawenda na piękne włosy
Lawendowy tonik można stosować na skórę głowy ze skłonnością do przetłuszczania. Przy łojotoku, łupieżu czy zmianach grzybiczych sprawdzi się jego skoncentrowana postać – niewielką ilość olejku wcieramy w skórę głowy, odczekujemy 30 minut, po czym zmywamy go delikatnym szamponem. Badania wykazały, że stosowanie olejku lawendowego może przyspieszać wzrost włosów i poprawiać ich gęstość i grubość.
Lawenda na zmarszczki
Kojące, tonizujące, przeciwskurczowe działanie lawendy relaksuje mięśnie twarzy, co pomaga spłycać zmarszczki i bruzdy i zapobiegać powstawaniu nowych. Stąd popularność olejku lawendowego w kremach przeciwzmarszczkowych czy w odmładzających olejkach do kąpieli i do masażu. Dzięki właściwościom przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym spowalnia też przyspieszone starzenie się skóry, w tym np. wywołane przez nadmierne wystawianie się na działanie promieni słonecznych. Dobrym pomysłem jest stosowanie kosmetyków na bazie hydrolatu lawendowego, toników czy – w upalne dni – mgiełek lawendowych, które dodatkowo nawilżą skórę.
Lawenda na odmładzanie
Jej działanie uspokajające i obniżające poziom stresu przekłada się na głębszy sen w nocy i w efekcie na sprawniejsze wydzielanie się melatoniny, nazywanej hormonem odmładzania. Właściwości kojące, przeciwlękowe, rozluźniające wpływają też na zmniejszanie stresu oksydacyjnego, który jest głównym winnym przyspieszonego starzenia się całego organizmu. Stosowanie olejku lawendowego do masażu zwiększa działanie ujędrniające i antycellulitowe zabiegu. Częste sięganie po zawierające go produkty – ich wdychanie podczas kąpieli, ale też spożywanie, np. w postaci naparów – także pomaga zachować dobrą formę.
Lawenda jako dezodorant
Składniki olejku nie tylko maskują nieładny zapach rozkładających się bakterii na skórze (a to one za niego odpowiadają, nie sam pot), ale też ograniczają ich namnażanie się. Poza tym działają ściągająco i kontrolują ilość wydzielanego potu. Dodatkowo kojące właściwości lawendy pozwalają łagodzić stres, a więc jeszcze zmniejszają pocenie się.
Jak wykorzystać olejek lawendowy do pielęgnacji pach? Dobrym pomysłem jest stosowanie antyperspirantu wykonanego samodzielnie z octu i olejku (w proporcji 125 ml i 15 ml). Mieszamy oba płyny i zostawiamy szczelnie zamknięte na 12 godzin. Po tym czasie nabieramy preparat na wacik i przecieramy nim pachy, w razie potrzeby 2 razy dziennie. Jeśli ocet będzie podrażniał skórę, można go rozcieńczyć wodą destylowaną. Domowy dezodorant można też zrobić z mąki ziemniaczanej i sody oczyszczonej (po 3 łyżki). Mieszamy je, dodajemy olejku lawendowego i trzymamy w słoiczku.
Źródła:
- Cavanagh, H. M., Wilkinson, J. M. (2002). Biological activities of lavender essential oil. Phytotherapy Research, 16(4), 301–308. https://doi.org/10.1002/ptr.1103
- Vichy. (2017). Właściwości olejku lawendowego – kto powinien go stosować? Pobrane z https://www.vichy.pl/blog/wlasciwosci-olejku-lawendowego-kto-powinien-go-stosowac/vmag64843.aspx
- Lee, B. H., Lee, J. S., Kim, Y. C. (2016). Hair Growth-Promoting Effects of Lavender Oil in C57BL/6 Mice. Toxicological Research, 32(2), 103–108. https://doi.org/10.5487/TR.2016.32.2.103
- Fondation Gattefossé. (b.d.). La Fondation René-Maurice Gattefossé. Pobrane 11 czerwca 2023 z https://www.fondation-gattefosse.org/rene-maurice-gattefosse/
- Kozioł, E. (2016). Lawendowa mgiełka do twarzy. Pobrane z https://zielonyzagonek.pl/lawendowa-mgielka-twarzy-uroda/
- My Dry. (2021). Domowy antyperspirant, czyli jak zrobić naturalny antyperspirant. Pobrane z https://www.mydry.pl/domowy-antyperspirant-czyli-jak-zrobic-naturalny-antyperspirant/
- Ardahan Akgül, E., Karakul, A., Altın, A., Doğan, P., Hoşgör, M., Oral, A. (2021). Effectiveness of lavender inhalation aromatherapy on pain level and vital signs in children with burns: a randomized controlled trial. Complementary Therapies in Medicine, 60, 102758. https://doi.org/10.1016/j.ctim.2021.102758
- Prusinowska, R., Śmigielski, K.B. (2014). Composition, Biological Properties and Therapeutic Effects of Lavender (Lavandula Angustifolia L). A Review. Herba Polonica, 60(2), 56–66. https://doi.org/10.2478/hepo-2014-0010
