Trudno dziś wyobrazić sobie smaczną i zdrową kuchnię bez ziół. Najlepsze są oczywiście te świeże, np. kupione w doniczkach. Niestety trzeba je szybko zużyć, bo więdną i tracą właściwości. Lepsze są te hodowane w domu. Wbrew pozorom to wcale nie jest trudne.
Spis treści
Jak i kiedy sadzić zioła na balkonie lub parapecie?
Wystarczy znaleźć odpowiednie dobrze nasłonecznione, ciepłe i nie przewiewne miejsce. Najlepiej posadzić zioła na balkonie, parapecie lub na kuchennym blacie, niedaleko okna. Potrzebne będą doniczki o głębokości do 20 cm, z otworami o średnicy co najmniej 1 cm, przez które będzie odpływał nadmiar wody.
Przyda się też drenaż, czyli 2-3 centymetrowa warstwa żwiru, małych kamieni lub potłuczonej ceramiki. Ułatwia to odpływ wody i zapewnia stały dopływ tlenu korzeniom ziół. Najsmaczniejsze są zioła hodowane od nasion. Te zaś można kupić w sklepach ogrodniczych. Z kolei w supermarketach znajdziemy gotowe sadzonki i niezbędną ziemię uniwersalną. Potem wystarczy wybrać zioła i je zasiać.
Idealnym okresem na wysiew jest końcówka zimy (początek marca). Dzień jest już wystarczająco długi, aby kiełkujące rośliny miały odpowiednią porcję słońca. Żeby mieć świeże zioła zimą, nasiona trzeba wysiać w lipcu lub sierpniu. Które świeże zioła na balkonie będą najlepsze?
Ogródek warzywny na balkonie – 7 warzyw, które możesz hodować w domu
1. Bazylia na poprawę humoru
Bazylia pochodzi ze starożytnych Indii. Znali ją Hebrajczycy, Arabowie, Grecy i Rzymianie i nazywali „małym cudem świata”. W średniowiecznej Europie uznawana za talizman, który „ożywia duchy i od miłości ratuje”. W Polsce uprawiano ją w doniczkach od XVI wieku i uznawano za lek, który „katar z nosa zapachem wywodzi i przy ciężkim oddawaniu moczu pomaga”.
Aromatyczne listki polecano flegmatykom i melancholikom na poprawienie nastroju. Dziś wiemy, że swoje właściwości bazylia zawdzięcza przede wszystkim olejkom eterycznym (eugenol i linalol), a także garbnikom, flawonoidom i karotenoidom.
Bazylia na co pomaga?
– Kłopoty z trawieniem i wzdęcia, nudności, uporczywe odbijanie zarówno u osób dorosłych , jak i u dzieci. Takie działanie ma herbatka z bazylii: łyżkę suszonych liści zalać szklanką wrzątku, parzyć 15-20 min. Pić po pół szklanki naparu 3-4 razy dziennie.
– Zmęczenie fizyczne i umysłowe. Bazylia Poprawia koncentrację i pamięć. Łagodzi objawy depresji, a także bezsenność. Pomaga przy leczeniu migren oraz nerwobóli. W takich przypadkach pomocna może być „rozweselająca” herbatka z bazylii: 50 g suszonych listków zalać litrem wrzątku i pozostawić pod przykryciem na 10 min. Przecedzić. Pić po posiłkach trzy razy dziennie. Do smaku można dodać łyżeczkę miodu
– Profilaktyka nowotworowa. Świeże listki bazylii mogą chronić przed rozwojem różnych rodzajów nowotworów, m.in. skóry, wątroby, jamy ustnej i płuc. Zawarte w nich substancje mają działanie przeciwutleniające, wywołują śmierć i spowalniają podziały komórek nowotworowych.
– Infekcje bakteryjne. Bazylia ma właściwości przeciwbakteryjne, może hamować wzrost bakterii Listeria monocytogenes, Staphylococcus aureus, Escherichia col, Yersinia enterocolitica, and Pseudomonas aeruginosa. A to oznacza, że dodanie świeżej bazylii do sałatki nie tylko wzmacnia jej aromat, ale też może zmniejszyć ilość szkodliwych bakterii na talerzu.
Ważna w kuchni!
Bez bazylii trudno wyobrazić sobie dania kuchni włoskiej i śródziemnomorskiej. Niezastąpiona w daniach z pomidorami, np. klasycznej sałatce z mozzarelli i pomidorów, spaghetti bolognese tradycyjnego pesto, jako dodatek do sosów, sałatek i makaronów.
Przepis na pesto z bazylii
Składniki:
- 100 g bazylii (dwie duże, pełne garście)
- 30 g orzechów piniowych
- 3 łyżki oliwy
- ząbek czosnku
- 2 łyżki soku z cytryny
- sól i pieprz do smaku
- łyżka sera żółtego, np. parmezan
Bazylie umyć dokładnie pod bieżącą wodą i osączyć. Orzeszki piniowe wsypać na rozgrzaną patelnię teflonową bez tłuszczu. Uprażyć, aż się zrumienią. Zamiast orzeszków można użyć orzechy nerkowca, włoskie lub nasiona słonecznika. Obrać ząbek czosnku. Wszystkie składniki włożyć do blendera i zmiksować na gładką masę. Jeśli będzie zbyt sucha, dodać odrobinę oliwy. Pesto można przechowywać w lodówce w zakręcanym słoiku.
2. Estragon na lepsze trawienie
Bylica estragon, dawniej zwana dragonem lub bylicą głupich, rośnie dziko jako chwast w Azji Środkowej. Pierwsze wzmianki o estragonie pochodzą ze starych ksiąg arabskich. Do Europy roślina trafiła w czasie wojen krzyżowych. Średniowieczne damy obdarowywały gałązkami estragonu swoich rycerzy, by chroniły ich przed nieszczęściami.
Ziele stosowano jako przyprawę, środek pobudzający wydzielanie soków trawiennych, lek moczopędny i przeciwmiażdżycowy. Dziś wiadomo, że zawiera estragol (olejek eteryczny) oraz flawonoidy, garbniki, składniki mineralne: żelazo, potas, magnez i jod, a także witaminę C i beta-karoten.
Estragon – na co pomaga?
– Kłopoty z cukrem. Jak pokazują badania na zwierzętach laboratoryjnych, estragon może zwiększać wrażliwość komórek na insulinę, co pomaga obniżyć poziom glukozy we krwi nawet o ok. 20 proc.
– Bezsenność. Estragon jest jednym z ziół, które działają uspokajająco i pomagają zasnąć. Dlatego estragon warto dodawać do kolacji.
– Refluks. Ziele przyspiesza trawienie, przynosi ulgę w stanach przejedzenia i pełności, działa rozkurczająco, stymuluje wytwarzanie żółci i wspomaga pracę wątroby, łagodzi objawy refluksu. Tak działa herbatka z ziela lub liści estragonu. Łyżeczkę suszu zalać szklanka wrzątku, parzyć pod przykryciem 15-20 min. Pić po pół szklanki naparu po posiłku.
– Brak apetytu ze względu na delikatne i bezpieczne działanie, estragon może służyć jako środek pobudzający apetyt, nawet u dzieci i osób starszych.
– Przeziębienie – ziele działa wykrztuśnie, dzięki czemu wspomaga wydalanie wydzieliny z oskrzeli. A dodatkowo ma właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, tak jak nalewka z estragonu: do litra wódki dodać 2-3 świeże gałązki estragonu. Odstawić w suche i zacienione miejsce na 7 dni. Przefiltrować. Pić po łyżeczce nalewki 3-4 razy dziennie.
– Infekcje grzybicze. Estragon stosowany miejscowo lub doustnie, działa przeciwgrzybiczo i odkażająco. Zaleca się go przy grzybicy jamy ustnej. Takie właściwości ma np. ocet estragonowy. Do dużego słoja wlać 1 litr octu winnego lub jabłkowego i włożyć kilka gałązek świeżego estragonu. Słój szczelnie zakręcić i odstawić w suche i zacienione miejsce na dwa tygodnie. Przecedzić i przelać do czystych butelek.
Ważne w kuchni!
Estrogen ma bardzo intensywny smak, przypominający anyż. W nadmiarze może zdominować potrawę. Świetnie zastępuje pieprz, pikantne przyprawy oraz sól, nadając potrawom lekko słony smak. Nie podnosi jednak ciśnienia tętniczego krwi.
Dlatego zaleca się go w dietach bezsolnych, np. przy nadciśnieniu, chorobach nerek i wątroby. Ziele doskonale pasuje do ryb i owoców morza, sałatek, omletów, farszów i potraw z jajek, a także sosów: tatarskiego, holenderskiego, czy bearnaise.
3. Oregano (lebiodka) na lepszy apetyt
Nazywana niekiedy macierzą, dzikim majerankiem. Lebiodkę znano od wieków, stosowano ją przede wszystkim na „ukąszenia dzikich zwierząt”. W średniowieczu uważano, że może chronić przed chorobami i zapewniać wzajemność w miłości. Oregano było środkiem napotnym i poprawiającym apetyt, a także lekiem na histerię. Używano go do kąpieli przy dolegliwościach reumatycznych.
Dziś wiemy, że oregano zawiera olejki eteryczne, fitosterole, flawonoidy, żywice, składniki mineralne i sporo witaminy C. Łyżeczka suszonego oregano zawiera sporo witaminy K (8 proc. dziennego zapotrzebowania na tę witaminę). Dzięki temu lebiodka ma wiele działań prozdrowotnych.
Oregano – na co pomaga?
– Infekcje bakteryjne. Badania pokazują, że oregano ma działanie przeciwbakteryjne, może skutecznie hamować wzrost bakterii Escherichia coli i Pseudomonas aeruginosa,
– Infekcje wirusowe. Ziele zawiera olejki eteryczne o działaniu przeciwwirusowym. Badania potwierdzają, że mogą one inaktywować norowirusy, odpowiedzialne za grypę żołądkową, wywołujące biegunki, nudności i bóle brzucha zaledwie po godzinie od zastosowania. W innych badaniach wykazano, że ekstrakty z oregano mogą unieczynniać nawet 90 proc. wirusów opryszczki zaledwie w ciągu godziny*.
– Problemy z trawieniem. Oregano ułatwia pracę przewodu pokarmowego, usprawnia czynności wątroby i reguluje wydzielanie żółci. Takie działanie ma napar z 2 łyżek wysuszonego i rozdrobnionego ziela lebiodki. Należy je zalać 2 szklankami wrzątku i parzyć pod przykryciem ok 15 min. Przecedzić pić po pół szklanki 2-3 razu dziennie pół godziny przed posiłkami jako lek żołądkowy i przeciwskurczowy.
– Obrzęki i stany zapalne. Oregano zawiera sporo antyoksydantów, które skutecznie neutralizują wolne rodniki, odpowiedzialne za inicjowanie stanów zapalnych. Dodatkowo ziele ma sporo substancji o właściwościach przeciwzapalnych, które pomagają zmniejszyć obrzęki.
Ważne w kuchni!
Pasuje do większości sosów do makaronu, pizza (i ciasto, i sosy) też kocha oregano. Świeże jest fajnym dodatkiem do sałaty, za względu na pikantny, ostry smak.
4. Mięta na świeży oddech
Jedna z najstarszych i najbardziej wszechstronnie wykorzystywanych roślin leczniczych. W starożytnym Egipcie służyła do balsamowania zwłok. Arabowie pili herbatę z mięty na pobudzenie męskich sił witalnych, jako symbol przyjaźni i miłości. Starożytni Egipcjanie i Rzymianie wili z niej wianki na uroczystości religijne. Rzymianki podawały ją z miodem dla odświeżenia oddechu po wypiciu wina.
W Polsce mięta od wieków była środkiem pobudzającym trawienie. Nic dziwnego zarówno łodygi jak i liście mięty zawierają mentol – olejek eteryczny, a także garbniki, żywice, kwasy organiczne, flawonoidy, witaminę A, witaminy z grupy B oraz potas, fosfor, wapń, magnez i żelazo.
Zioła na trawienie – które najlepsze?
Mięta – na co pomaga?
– Nadwrażliwe jelito. Mięta zawiera substancje, które działają przeciwskurczowo, uspokajająco i przeciwbólowo, dlatego może pomóc w złagodzeniu dolegliwości związanych z nadwrażliwym jelitem (gazy, wzdęcia, bóle brzucha). Jak pokazują badania nawet u 75 proc. pacjentów dolegliwości się znacznie zmniejszają po zastosowaniu mięty przez cztery tygodnie.
– Przemęczenie i stres. Aromat miętowych olejów eterycznych działa uspokajająco, może łagodzić objawy zmęczenia i rozdrażnienia.
– Karmienie piersią. Okłady z listków na skórę piersi może złagodzić ból związany z karmieniem piersią.
– Przeziębienie i grypa. Wiele preparatów łagodzących objawy przeziębienia i grypy zawiera w swoim składzie olejek mentolowy. Niektórzy uważają, że może on zmniejszać przekrwienie błony śluzowej nosa i ułatwiać oddychanie.
– Nieświeży oddech. Żucie gumy i picie miętowej herbaty może zarówno maskować nieświeży oddech, a także niszczyć bakterie, które go wywołują.
Uwaga! W przypadku nadkwaśności, zgagi i refluksu mięta może nasilać dolegliwości.
Ważne w kuchni!
Świeże listki mięty mają działanie chłodzące i orzeźwiające. Doskonale pasują do lemoniady lub innych napojów gaszących pragnienie podczas upałów. Zielone listki mięty można dodać do twarożków i sałatek. Dobrze smakują z ziemniakami i jagnięciną.
