Dzięki utrzymaniu odpowiednich środków ostrożności możemy powstrzymać (lub spowolnić) rozprzestrzenianie się pandemii COVID-19. Do tej pory wszyscy słyszeliśmy, że najważniejsze jest:
- staranne mycie rąk
- odkażanie dłoni i często dotykanych miejsc i przedmiotów
- unikanie kontaktów z innymi
- w razie konieczności spotkania – utrzymywanie bezpiecznej odległości (najlepiej powyżej 1 metra).
Teraz dochodzi kolejne zalecenie, a wręcz obowiązek – zakładanie w miejscach publicznych maseczki antywirusowej lub osłanianie ust i nosa szalem bądź chustą.
Taka bariera ma osłonić nas przed bioaerozolem wydychanym przez inne osoby, a innych przed drobnoustrojami, które sami rozsiewamy. Dlaczego osłaniać usta mają wszyscy, a nie tylko chorzy – kaszlący, kichający i z gorączką? Ponieważ wiele osób zarażonych koronawirusem nie ma żadnych objawów infekcji i wygląda na zdrową. Jeśli takie osoby będą osłaniały usta i nos, zmniejszą rozsiew zarazków.
Zdaniem wielu lekarzy – to bardzo dobra decyzja ministra zdrowia. Setki ekspertów od dawna apelowały o wprowadzenie takiego obostrzenia.
WAŻNE!
Pamiętajmy, że przy zarażeniu COVID-19 ważna jest ilość wirusów, jakie dostaną się do naszego organizmu. Im mniej patogenów, tym mniejsza szansa na rozwinięcie się choroby – układ immunologiczny szybciej sobie z nimi poradzi. Im więcej działań podejmiemy, by zmniejszyć ryzyko zakażenia, tym lepiej.
Zatem NOSIMY MASECZKI ANTYWIRUSOWE! Poniżej kilka informacji, które warto poznać zanim kupimy maseczki chirurgiczne (w aptece jedna kosztuje nawet 8 zł!) lub zanim sami uszyjemy własne.
Koronawirus i COVID-19 – aktualny stan wiedzy
Spis treści
Rodzaje maseczek antywirusowych
Teoretycznie rodzajów maseczek ochronnych na rynku jest mnóstwo. Ale tak naprawdę większość tych skutecznie chroniących przed koronawirusem (o klasie filtracji 3 FFP 3) została wykupiona, a tylko nielicznym szczęściarzom uda się kupić maseczki chirurgiczne. Być może jednak w najbliższym czasie sytuacja zmieni się na lepsze i będziemy mieli większy wybór. Oto z jakich rodzajów maseczek możemy korzystać:
1. Maseczki chirurgiczne
Są produkowane z różnego rodzaju materiałów i mają różne klasy filtracji. Niektóre mają wszyte dodatkowe filtry, które wyłapują nawet tak małe cząsteczki jak wirusy. Standardy ich stopnia filtracji (współczynnik BFE) określa norma europejska EN 14683. Według nich maski chirurgiczne dzielone są na następujące rodzaje: Typ I, Typ IR, Typ II, Typ IIR. Zgodnie z normą EN 14683, dla zachowania maksimum bezpieczeństwa maska chirurgiczna powinna spełniać kryteria dla masek typu II. I to właśnie takie maseczki można najczęściej kupić w aptekach czy w sklepach z zaopatrzeniem medycznym.
Jak czytamy na stronie madens.pl specjalizującej się w produkcji sprzętu medycznego: „Na sali operacyjnej najczęściej stosowane są jednorazowe maski chirurgiczne typu II z trzech warstw włókniny polipropylenowej. Ich stopień filtracji bakteryjnej BFE wynosi przynajmniej 98%.”
Ale uwaga! Stopień ochrony przed zarażeniem się COVID-19 obniża się, kiedy maseczka przeciwbakteryjna i przeciwwirusowa jest noszona przez kilka godzin. Ma to związek z nabieraniem wilgoci. W zależności od ilości warstw materiału, maseczki zachowują maksymalną skuteczność do kilkunastu minut użytkowania. Należy je zatem regularnie zmieniać. Aby maska ochronna przeciwzakaźna zapewniała skuteczność, należy prawidłowo ją dopasować do twarzy, właściwie zakładać, często zmieniać, a po zdjęciu natychmiast utylizować.
2. Maski filtrujące-respiratory
I. maseczki medyczne/laboratoryjne – maseczki antywirusowe jednorazowe
II. maseczki przeciwpyłowe dla budowlańców/majsterkowiczów
III. maseczki antysmogowe, często z wymienianymi filtrami np. HEPA (ang. high efficiency particulate air filter) i/ lub aktywnym węglem
HEPA to filtry powietrza służące do jego dezynfekcji. Miały chronić nas przed smogiem, alergenami, ale zatrzymują także bakterie i wirusy. Czy koronawirusa także? Zapewne w pewnym stopniu na pewno. Całą maseczką wykonaną z tworzywa można prać. Natomiast aktywne filtry wymienia się zgodnie z instrukcją producenta zazwyczaj co ok. 20-40 godzin użytkowania – jeżeli była użyta w celu ochrony przed smogiem. Natomiast jeżeli chroniła nas przed wirusem, najlepiej wymieniać filtr i prać maskę w 60 st. C częściej – każdego dnia kiedy była użyta, a po bliższym kontakcie z chorym – od razu. Także maseczka z filtrem HEPA jest też antywirusowa.
Ważne: na opakowaniu maski powinno znaleźć się oznaczenie pokazujące skuteczność filtra – N95 oznacza, że maseczka zapewnia 95% ochrony przed zanieczyszczeniami, N99 to blisko 100% ochrony.
Naukowcy porównali skuteczność maseczek chirurgicznych z maskami o stopniu filtracji N95. Okazało się, że różnica w ich skuteczności w zapobieganiu grypie czy innym infekcjom wirusowym jest minimalna (1). Czyli równie skutecznie ochronią nas przed zakażeniem maseczki chirurgiczne typu II jak (zdecydowanie droższe) maski z filtrami HEPA/węglowymi.
3. Maseczki z dzianiny z jonami srebra
Jony srebra działają antybakteryjnie, nie wiemy czy są skuteczne wobec koronawirusa. Maseczki można prać i używać 10 razy.
4. Maseczki bawełniane
Są badania, które dowodzą, że bawełna – w mniejszym stopniu niż profesjonalne maski, ale jednak – filtruje powietrze wdychane z nawet tak małych cząsteczek jak wirusy. Natomiast nie ma wiarygodnych badań, które pokazują skuteczność w zapobieganiu infekcji. Na tego typu badania musimy poczekać.
David Hui (respiratory medicine expert at the Chinese University of Hong Kong) w wywiadzie dla The Time:
„Brak twardych dowodów na efektywność masek przeciwko infekcji wirusem nie może być powodem do niezalecania ich użycia, ponieważ takich dowodów naukowych możemy nigdy nie uzyskać. Próba kontrolna badania byłaby niemożliwa do przeprowadzenia ze względów etycznych. Nie możemy podzielić ludzi na noszących maski oraz nienoszących maski i narazić ich wszystkich jednakowo na infekcję”
Do bawełnianej maski z kieszenią można włożyć filtr np. ręcznik papierowy złożony na pół, co usprawni filtrację i jest dodatkowym zabezpieczeniem.
Tego rodzaju maseczka stanowi pewną zaporę przed drobnoustrojami – pod warunkiem, że po każdym użyciu będzie prana w odpowiednio wysokiej temperaturze (co najmniej 70 st.C) ewentualnie dezynfekowana 70 proc roztworem spirytusu.
Na blogu maskapolka.pl jego założyciele, lekarze Katarzyna Solecka i Grzegorz Słota, przeprowadzili test skuteczności różnego rodzaju maseczek. I co ciekawe – bawełniane wypadają w nim bardzo dobrze! Z powyższych testów można wyciągnąć następujące wnioski: Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe czynniki najlepszymi materiałami do zrobienia maseczki antywirusowej DIY są:
- bawełniane koszulki
- bawełniane poszewki na poduszki
- inne materiały ze 100% bawełny
Zdwojenie warstwy filtrującej nie zwiększa istotnie efektywności, a ponadto znacznie zmniejsza komfort oddechowy, co może szybko nas zniechęcić do jej noszenia”.
5. Maski papierowe jednorazowe
Według badań odpowiednio zrobione zaskakująco dobrze filtrują powietrze. Dostępne dla każdego – można zrobić je samemu z materiałów, które mamy w domu. Ich zaletą, a jednocześnie wadą jest to, że są jednorazowe – można je bezpiecznie zdjąć i wyrzucić, nie narażając się na dalszy kontakt z maską.
Jak zrobić maseczkę antywirusową samodzielnie?
Zobaczcie filmik instruktażowy, jak zrobić domowym sposobem maseczkę antywirusową, na naszym kanale YouTube:
Jak zrobić samemu maskę ochronną pokazał także w telewizji dr Paweł Grzesiowski Kierownik Zakładu Profilaktyki Zakażeń i Zakażeń Szpitalnych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego w Warszawie:
Jak prawidłowo założyć maseczkę antywirusową?
Jeśli zdecydujesz się nosić maseczkę chirurgiczną (lub jesteś chory i musisz ją nosić), koniecznie przestrzegaj tych zasad.
Jak założyć maseczkę?
- Dokładniej umyj ręce mydłem i ciepłą wodą (co najmniej przez 20 sekund) a następnie osusz papierowym ręcznikiem
- Sprawdź czy maseczka nie jest w żaden sposób uszkodzona
- Jeśli używasz maseczki chirurgicznej: biało-zielonej, odwróć ją białą stroną do twarzy. Metalowy pasek powinien znajdować się u góry
- Ułóż maseczkę na twarzy tak by zasłaniała górną część nosa a dolną sięgała pod brodę
- Metalowy pasek wszyty w górna część maseczki dociśnij do grzbietu nosa, tak, by idealnie do niego przylegał.
- Załóż pętelki za uszy lub – w zależności od tego jaki masz typ maseczki – zawiąż z tyłu głowy tasiemki. Boki maski powinny ściśle przylegać do twarzy, ale pętelki ani tasiemki nie mogą cię cisnąć.
- Noś maseczkę tak długo jak jest zaznaczone w instrukcji producenta (najdłużej 15 minut) lub zdejmij szybciej jeśli zawilgotnieje
Jak zdjąć maseczkę?
- Nigdy nie dotykaj dłonią bezpośrednio zewnętrznej powierzchni maski. To na niej osadzają się zanieczyszczenia.
- Zdejmuj maskę chwytając za pętle za uszami lub rozwiązując tasiemki z tyłu głowy i trzymając ją za te tasiemki.
- Umieść maskę w szczelnym pojemniku, najlepiej poza mieszkaniem np. na balkonie.
- Umyj dokładnie ręce.
Maseczki antywirusowe: eksperci na NIE
Co ciekawe Światowa Organizacja Zdrowia WHO nadal stoi na stanowisku, że maseczki antywirusowe powinny nosić osoby zakażone COVID-19 (maseczka ogranicza rozprzestrzenianie się wirusów, które są wydalane wraz z kropelkami śliny), ich opiekunowie, a także – oczywiście – personel medyczny stykający się z chorymi (lub potencjalnie zakażonymi). Osoby bezobjawowe maseczek nie tylko nie muszą nosić, ale wręcz nie powinny. Zdaniem WHO maseczka nie ochroni zdrowych osób przed zarażeniem koronawirusem, a zużyją one cenny sprzęt konieczny dla tych najbardziej potrzebujących.
Na stronach WHO możemy przeczytać, że jeśli osoba zdrowa nosząca maseczkę zaniedba inne działania profilaktyczne takie jak częste mycie rąk mydłem i odkażanie ich żelem antybakteryjnym i antywirusowym, może wręcz stać się źródłem zakażenia – poprzez maseczkę, na której osiądą zarazki przeniesie je dalej np. do siebie do domu.
Dr Dorota Świetlicka, lekarka mieszkająca na co dzień w Szwajcarii opublikowała na swoim profilu rady, jak zachowywać się podczas epidemii COVID-19 (wpis powielany po wielokroć w Polsce) w którym znajdziemy m.in.: „Jeśli używamy maseczek antywirusowych to tylko N95 (więcej o typach maseczek przeczytasz poniżej) czyli uszytych z tkanin, które zatrzymują 95 proc. wirusów. Wszystkie inne tylko pogarszają sprawę. Ponieważ kiedy ich dotkniemy, wirus na nich zostaje i robi się nam na twarzy wirusowe long island ice tea. Lepiej nie eksperymentować”.
Lekarz epidemiolog, mikrobiolog, z którym rozmawiałam (poprosił o nieujawnianie nazwiska) także uważa, że noszenie maseczki – zwłaszcza robionej domowym sposobem – nie ma sensu. Przed koronawirusem bowiem pełną ochronę może nam zapewnić wyłącznie specjalny hełm z doprowadzonym z zewnątrz powietrzem z filtrami najwyższej klasy zatrzymującymi 99,9 proc cząsteczek zanieczyszczeń.
Natomiast maseczka chirurgiczna nie ma odpowiedniej klasy filtracji, by osłonić nas przed zakażeniem. Tym bardziej taka, którą uszyjemy w domu, dotkniemy brudnymi rękami i nie zdejmiemy jej we właściwy sposób… Mój rozmówca uważa, że najpewniejszym sposobem ochrony przed koronawirusem jest utrzymywanie izolacji, a po wyjściu z domu np. na zakupy, utrzymywanie odpowiedniej odległości od innych osób (powyżej 1 metra), mycie rąk i dezynfekowanie ich.
Maseczki antywirusowe: eksperci na TAK
Jeszcze jednak zanim minister zdrowia ogłosił obowiązek osłaniania ust i nosa w miejscach publicznych (od 16 kwietnia), wielu lekarzy i ekspertów apelowało o noszenie maseczek przekonując, że to jeden z ważnych elementów ochrony przeciwwirusowej. Kilkuset Polskich Lekarzy (klinicystów, naukowców, wykładowców) wystosowało w mediach społecznościowych apel z prośbą o rozpowszechnienie:
„Koronawirus przenosi się drogą kropelkową – poprzez drogi oddechowe. Zgodnie z zaleceniami azjatyckich ekspertów, którzy jako pierwsi opanowali epidemię w swoim regionie: w czasie pandemii SARS-CoV-2 powszechne osłanianie ust i nosa w miejscach publicznych zmniejsza ryzyko infekcji i zarażenia innych. Dlatego powinni to robić WSZYSCY. Maski domowej roboty zmniejszają ryzyko zakażenia.”
TUTAJ znajdziecie pełną treść apelu, a także nazwiska wszystkich ekspertów: na czele prof. Mirosław Wielgoś, prof. Ewa Wender-Ożegowska, prof. Artur Jurczyszyn i inni.
Na Facebooku powstała strona, założona przez lekarza Jana Drelę: Nosimy maski dla siebie i bliskich, antykoronawirus. Możecie tu znaleźć stale aktualizowaną bazę danych, opinii z całego świata dotyczących ochrony przed koronawirusem za pomocą masek. Do popularnych na instagramie haseł dołączyły: #nosimymaski #ktonienositenroznosi
…………….
1. “N95 Respirators vs Medical Masks for Preventing Influenza Among Health Care Personnel. A Randomised Clinical Trial.” Lewis J. Radonovich Jr., MD, Michael S. Simberkoff, MD, Mary T Besessen. Dostęp: https://jamanetwork.com/journals/jama/article-abstract/2749214
…………………..
Dziękuję za pomoc w przygotowaniu materiału lekarzowi medycyny Janowi Dreli.
Aktualne informacje o COVID-19 znajdziesz tutaj:
- https://www.gov.pl/web/koronawirus
- https://pacjent.gov.pl/
- https://www.gov.pl/web/zdrowie
- https://twitter.com/MZ_GOV_PL
- https://github.com/CSSEGISandData/COVID-19
- https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019
- https://www.ecdc.europa.eu/en/covid-19
- https://www.fda.gov/emergency-preparedness-and-response/counterterrorism-and-emerging-threats/coronavirus-disease-2019-covid-19
- https://www.pap.pl/szczepionka-covid-19
- https://pl.wikipedia.org/wiki/COVID-19
