Spis treści
Kwiat nagietka – jakie ma zastosowanie?
Surowcem leczniczym jest kwiat nagietka (tj. pojedynczo wyrywane płatki i rozkruszony środek) oraz cały kwiatostan – koszyczek. Zawiera dużo flawonoidów, karotenoidów, saponin, steroli, kwasów organicznych, witaminę C i olejek eteryczny. Nagietek stosuje się zarówno zewnętrznie (maści, okłady), jak i wewnętrznie (napary), chociaż pierwsze zastosowanie jest powszechniejsze. Spektrum zastosowania Calendula officinalis:
- Pomaga na stany zapalne skóry.
- Przyspiesza gojenie się ran; nagietek stosuje się m.in. na stłuczenia, odmrożenia i obrzęki.
- Naparem z kwiatów nagietka warto przemywać cerę trądzikową.
- Ma działanie grzybobójcze i właściwości przeciwwirusowe.
- Działa ochronnie na błony śluzowe przewodu pokarmowego.
- Pobudza działanie wątroby, zwiększając produkcję żółci.
- Działa moczopędnie i usprawnia usuwanie z organizmu toksycznych produktów przemiany materii.
- Wzmacnia odporność psychiczną organizmu.
- Napary z nagietka nadają się do płukania jamy ustnej i gardła przy stanach zapalnych.
- Wpływa pozytywnie na funkcjonowanie układu pokarmowego.
- Obniża stężenie cholesterolu we krwi.
- Zmniejsza bóle menstruacyjne.
Kiedy zbierać nagietek?
Kwiat na cele lecznicze pozyskuje się w pełni kwitnienia. Nagietek powinien być zbierany na bieżąco, w miarę dojrzewania kwiatów, przy bezchmurnej i bezdeszczowej pogodzie. Surowiec zielarski pozyskuje się od późnej wiosny do jesieni.
Płatki nagietka – jak je suszyć?
Płatki nagietka to w rzeczywistości kwiaty języczkowe. Każdy płatek jest pojedynczym kwiatem, w środku natomiast znajdują się kwiaty rurkowe o nieco innej budowie. Wszystkie kwiaty języczkowe i rurkowe tworzą kwiatostan typu koszyczek. To „wrażliwy” surowiec zielarski, który najlepiej suszyć naturalnie, w miejscu ciepłym, przewiewnym i suchym. Nie może być narażony na bezpośrednie nasłonecznienie. Często proces jest przeprowadzany na strychu lub w budynkach gospodarczych. Płatki nagietka można suszyć również w suszarniach, ale w stosunkowo niskiej temperaturze (do 30°C).
W ziołolecznictwie stosuje się nie tylko nagietek suszony, lecz także świeży. Najczęściej wybierana jest forma naparów – 1 łyżkę płatków należy umieścić w szklance, zalać wrzątkiem, przykryć i odstawić do wystygnięcia. Później napar warto pić „na raty”, np. szklankę dziennie podzieloną na trzy porcje. Napar nadaje się także do stosowania zewnętrznego.
Nasiona nagietka
Nasiona nagietka łatwo można dostać w sklepach ogrodniczych. W ofercie jest wiele odmian, różniących się nieco barwą, wyglądem kwiatów i wysokością. W opakowaniu o wadze 1 grama mieści się średnio 100–150 nasion. Rozbieżność jest duża, ma to jednak uzasadnienie. Nasiona to rozłupki, które mogą przybierać różnorodny kształt i wielkość. Najczęściej są łukowato wygięte. Przybierają barwę brązową, szarą lub żółtawą.
Jak uprawiać nagietek?
Nagietek lekarski to roślina łatwa w uprawie, którą z powodzeniem można polecić początkującym ogrodnikom. Chociaż jest rośliną jednoroczną, często rozmnaża się z samosiewu. Dlatego raz posiadana w ogrodzie (lub posadzona – w przypadku produkcji rozsady) może być jego ozdobą przez wiele lat.
Pod uprawę należy wybierać miejsca słoneczne, wtedy nagietek obficie kwitnie. W czasie susz zaleca się go regularnie podlewać. Na żyznych glebach nie wymaga nawożenia; na słabych, piaszczystych warto wiosną zastosować jedną dawkę nawozu, np. obornika granulowanego.
Nagietek lekarski jest mało podatny na choroby i szkodniki, ale wykluczyć ich nie można. Czasem problemem są mszyce, które żerują głównie na spodniej stronie liści i na kwiatach. Wysysają sok z roślin, powodując powstawanie drobnych, punktowych, z czasem zlewających się plam. Organy roślinne ulegają deformacji. Mszyca w czasie żerowania wydziela lepką spadź, na której z czasem pojawiają się grzyby sadzakowe. Objawem jest brunatny nalot. Owady są także wektorem chorób wirusowych roślin.
Z chorób grzybowych na nagietku mogą wystąpić m.in.: szara pleśń (która objawia się powstawaniem grubego, „mysiego” nalotu) oraz plamistość liści (różne, zazwyczaj małe plamy o brązowej lub bordowej barwie). Owady zwalcza się insektycydami, choroby – przez zastosowanie środków grzybobójczych. Dla poprawy odporności nagietek warto podlewać i pryskać (jednak nie w czasie kwitnienia) gnojówką ze skrzypu. Na bieżąco należy zwalczać chwasty, które są silną konkurencją dla roślin uprawnych, w tym nagietków.
Kiedy siać nagietek?
Nasiona nagietka można wysiewać od marca do czerwca. Najczęściej sieje się je w rzędach oddalonych co 20–30 cm. Gdy wyrosną młode sadzonki, pikuje się je i przesadza. Optymalna rozstawa (odległość między roślinami) wynosi ok. 30 cm. Wysokim odmianom warto pozostawić więcej przestrzeni (co 40 cm). Nasiona sieje się płytko, na głębokość od 1 do 2 cm. Można również produkować sadzonki nagietka np. w szklarni lub w domu, a później wysadzać do ogrodu. W tym wypadku nasiona wysiewa się trochę wcześniej, na przedwiośniu.
Podstawowy gatunek z powodzeniem udaje się rozmnażać przez samodzielny zbiór nasion. W przypadku efektownych odmian, np. o pełnych lub dużych kwiatach, trzeba pamiętać, że potomstwo (czyli nowe rośliny) mogą nie powielać najważniejszych cech roślin matecznych. Dlatego jeśli chcemy mieć co roku oryginalną odmianę, trzeba wysiewać nasiona kupowane w sklepie.
Jaką ziemię wybrać dla nagietka?
Nagietek lekarski toleruje różne typy gleb i szeroki zakres pH, jednakże optymalne są podłoża próchnicze. Dobrze sobie radzi w podłożach lekkich, piaszczystych i względnie dobrze w gliniastych. Nadmiernie lekkie podłoża można użyźnić przez zastosowanie obornika (najlepiej w roku poprzedzającym uprawę). Zbyt ciężkie z kolei rozluźnia się przez mieszanie z piachem i kompostem.
W przypadku uprawy w pojemnikach, np. na balkonie, z powodzeniem można wykorzystywać uniwersalną ziemię dla roślin pokojowych. Warto zwiększyć przepuszczalność i rozluźnić ją przez dodatek piachu (np. w proporcji 4:1) oraz keramzytu.
Nagietek w doniczce a w ogrodzie – jakie są różnice w uprawie?
Nagietki z powodzeniem można uprawiać na balkonie lub tarasie, pojedynczo lub w kompozycji z innymi roślinami (np. szałwią błyszczącą, werbeną, żeniszkiem czy trawami ozdobnymi). Roślina radzi sobie w małych pojemnikach. Nagietek w doniczce wymaga opieki – należy regularnie go podlewać, w letnie upały nawet codziennie lub co 2 dni.
W sukurs przychodzi hydrożel, który pełni funkcję magazynu wody. Miesza się go z podłożem na etapie siewu/sadzenia. Kulki hydrożelu gromadzą nadmiar wody, a potem stopniowo oddają go, ograniczając skutki suszy. Od wiosny do końca kwitnienia nagietki warto dokarmiać, np. stosując nawozy w płynie dla roślin balkonowych lub pokojowych o ozdobnych kwiatach.
Kwiat nagietka – zastosowanie w ogrodzie i na balkonie
Nagietki to rośliny rabatowe, chętnie uprawiane zwłaszcza w ogrodach w stylu wiejskim. Ponadto warto nimi dekorować balkony o charakterze rustykalnym. Niskie odmiany z powodzeniem nadają się na obwódki, czyli pasy zieleni (zwykle kwitnącej) sadzone wzdłuż nawierzchni, trawnika i innych miejsc w ogrodzie.
Nagietki mają znaczenie fitosanitarne, ponieważ ich korzenie wydzielają związki, które niszczą chorobotwórcze nicienie glebowe. Jest to szczególnie pożądane w warzywniku, w którym szkody są dokonywane przez różne gatunki nicieni. Dlatego nagietek warto sadzić nie tylko jako ozdobne obrzeża warzywnika, lecz także na poszczególnych zagonach w cyklu zmianowania.
