Nagietek lekarski (Calendula officinalis) to roślina jednoroczna zaliczana do rodziny astrowatych, podobnie jak rumianek czy słonecznik. Pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego. Ma piękne kwiaty, które mogą mieć barwę od beżowej, poprzez żółtą, po intensywnie pomarańczową. Surowcem leczniczym jest kwiat nagietka. Najcenniejsze są kwiaty pełne, w intensywnym pomarańczowym kolorze. Ich zbiór trwa od czerwca do września. Kwiaty suszy się w warunkach naturalnych lub w suszarniach w temperaturze do 45 st. C.
Spis treści
Nalewka z nagietka – właściwości lecznicze
Kwiaty nagietka zawierają flawonoidy, karotenoidy i olejek eteryczny. Obecność trójterpenów nadaje im działanie przeciwzapalne, a zawarte w nagietku flawonoidy mają działanie moczopędne i żółciopędne. Kwiaty nagietka są w związku z tym chętnie wykorzystywane do leczenia łagodnych schorzeń wątroby.
Pijąc napar z kwiatu nagietka, wspieramy układ immunologiczny, bo ma on silne działanie antyoksydacyjne. Antyoksydantami są także obecne w nagietku likopen, beta-karoten i ksantofil.
Nagietek zaleca się osobom, które chcą utrzymać prawidłowy poziom cholesterolu we krwi. W wielu badaniach dowiedziono także, że nagietek działa przeciwwirusowo i przeciwgrzybiczo. Tę ostatnią właściwość nagietek zawdzięcza obecności poliacetylenów. Badania na szczurach wykazały, że jest skuteczny w walce z obrzękami. W innym badaniu potwierdzono, że nagietek przyspiesza gojenie ran.
Związki goryczkowe pochodzące z nagietka ułatwiają trawienie ciężkostrawnych potraw. Nagietek stosowany zewnętrznie działa łagodząco i przeciwświądowo. Łagodzi swędzenie po użądleniach owadów oraz podrażnienia skóry spowodowane nadmiernym opalaniem.
Nalewka z nagietka (Tinctura calendulae):
- wykazuje nieznaczne działanie bakteriobójcze
- ma właściwości przeciwzapalne i przeciwgrzybicze
- działa przeciwobrzękowo
- przyspiesza gojenie ran, może być stosowana także do przemywania skóry, zwłaszcza skłonnej do wyprysków lub trądziku
- może być używana do płukania jamy ustnej i gardła oraz łagodzenia stanów zapalnych dziąseł
- zastosowana do płukania gardła zmniejsza obrzęk migdałków
- użyta na skórę po użądleniach owadów łagodzi pieczenie i swędzenie
- korzystnie wpływa na proces gojenia ran i pęknięć skóry
- jest stosowana do leczenia żylakowatych owrzodzeń podudzi
- zalecana jest kobietom, które cierpią z powodu bolesnych miesiączek, a dzięki właściwościom uspokajającym łagodzi także objawy PMS
- stosowana w okresie menopauzy łagodzi dokuczliwe objawy związane z tym okresem
- rozcieńczona w ciepłą wodą może służyć do podmywania, zalecana jest przy infekcjach intymnych, pomaga m.in. zwalczać rzęsistka
- jest zalecana przy bólach brzucha i problemach trawiennych
- pomaga w stanach ogólnego wyczerpania oraz osłabienia organizmu
- zastosowana w sytuacjach stresowych łagodzi napięcie nerwowe i pomaga wrócić do równowagi
- rozcieńczona w wodzie (łyżeczka nalewki na szklankę przegotowanej wody) może z powodzeniem zastąpić płyn do płukania jamy ustnej i gardła. Płukanka ułatwia usuwanie kamienia nazębnego, ale nie zastąpi profesjonalnego czyszczenia zębów
Nalewka z nagietka – przepis
Surowcem do przygotowania nalewki może być cały koszyczek nagietka, ale najlepiej wybierać same płatki. Nalewkę z nagietka można zrobić ze świeżych lub suszonych płatków. Trzeba jednak pamiętać, że robiąc ją z suchego kwiecia, należy wykorzystać podwójną porcję płatków.
Składniki na nalewkę:
- 100 g świeżych płatków nagietka
- 300 ml wódki 40-procentowej
Przygotowanie nalewki:
- Kwiaty wsypujemy do szklanego słoja i zalewamy alkoholem.
- Dokładnie zamykamy słoik i odstawiamy go na 3–4 tygodnie w ciemne i ciepłe miejsce.
- Co kilka dni potrząsamy słojem, aby przyspieszyć macerację.
- Gdy nalewka będzie gotowa, przecedzamy ją przez sito wyłożone gazą i dobrze wyciskamy pozostałe na niej kwiaty.
- Aby nalewka była klarowna, ponownie ją przecedzamy, używając papierowego filtra.
- Przelewamy nalewkę do szklanych, ciemnych butelek i przechowujemy ją w chłodnym miejscu.
Osoby, które nie mają własnego ogrodu, w którym można by było wysiać nasiona nagietka, w celach leczniczych i kosmetycznych mogą korzystać z gotowych nalewek dostępnych w każdej aptece. Kupując preparat, dla bezpieczeństwa stosujmy się do zaleceń producenta.
Nalewka nagietkowa – przeciwskazania do stosowania
Ze względu na zawartość alkoholu nalewki nie należy podawać do picia dzieciom i młodzieży do 18. roku życia. Nalewka nie jest zalecana do płukania gardła u dzieci poniżej 12. roku życia, natomiast do robienia okładów i przemywania ran – u dzieci poniżej 6. roku życia,
Nie powinny jej stosować także osoby uzależnione od alkoholu lub uczulone na alkohol, kobiety w ciąży i karmiące piersią, a także osoby uczulone na rośliny z rodziny astrowatych.
Czym wzbogacić nalewkę z nagietka?
Nalewka może być stosowana samodzielnie lub z dodatkami, które wzmocnią jej działanie i wzbogacą smak.
- Przy przeziębieniu czy grypie warto łączyć ją z miodem. Aby organizm odzyskał siły, przez miesiąc należy przyjmować 5 ml nalewki połączonej z 1–2 łyżkami miodu.
- Nalewkę można dodawać także do soku malinowego lub świeżo przegotowanej wody z miodem.
Nagietek, podobnie jak dziurawiec, jest rośliną silnie fotouczulającą. Oznacza to, że latem należy korzystać z jego walorów bardzo ostrożnie. Jeśli chcemy prowadzić kurację nagietkiem w tym czasie, musimy zrezygnować z wystawiania się na promieniowanie słoneczne. Skórę chronimy, nie tylko osłaniając ją przewiewnym ubraniem, ale przede wszystkim stosując kremy z wysokim filtrem UV. Zaniedbanie takiej ochrony może się skończyć poparzeniem oraz wystąpieniem trwałych przebarwień na skórze.
Źródła:
- Arnal-Schnebelen, B., Goetz, P., Paris, M. (2005). Lecznicze dary natury: 200 uzdrawiających ziół. Warszawa: Reader’s Digest Przegląd.
- Ożarowski, A., Jaroniewski, W. (1987). Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie. Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych.
- Kuźnicka, B., Dziak, M. (1988). Zioła i ich stosowanie: historia i współczesność. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
- Błecha, K., Wawer, I. (2011). Profilaktyka zdrowotna i fitoterapia: rola suplementów diety, dietetycznych środków spożywczych specjalnego przeznaczenia medycznego, żywności funkcjonalnej oraz leków roślinnych. Żywiec: Wydawnictwo Bonimed.
- Ożarowski, A. (red.) (1982). Ziołolecznictwo – poradnik dla lekarzy. Warszawa: Państ. Zakład Wydawnictw Lekarskich.
