W kuchni, ale także w lecznictwie wykorzystuje się kłącze rośliny, które miele się na proszek. Sproszkowane kłącze kurkumy działa silnie przeciwutleniająco i przeciwzapalnie. Doceniane są także przeciwbólowe właściwości lecznicze roślin przyprawowych.
Spis treści
Skład chemiczny i właściwości kurkumy
Głównym składnikiem aktywnym kurkumy jest kurkumina. Kurkumina jest bioaktywnym związkiem pochodzenia roślinnego, fachowo określanym jako kurkuminoid, który zaliczany jest do grupy dietetycznych antyoksydantów o szerokim spektrum właściwości prozdrowotnych.
W medycynie ajurwedyjskiej kurkumina od dawna jest wykorzystywana do leczenia różnych chorób o podłożu zapalnym, jak np. reumatoidalne zapalenie stawów. Pomaga obniżyć poziom cholesterolu. Jako terapia uzupełniająca może łagodzić zapalenie jelita grubego, korzystnie wpływa na układ trawienny. Ponieważ wspomaga wydzielanie żółci, wspiera funkcjonowanie wątroby.
Kurkuma może być także stosowana przez osoby cierpiące na choroby układu sercowo-naczyniowego. Korzystnie wpływa na układ hormonalny. Jest pomocna w leczeniu choroby Leśniowskiego-Crohna oraz choroby wrzodowej żołądka.
Kurkuma bywa zalecana w celu złagodzenia stresu i zaburzeń nastroju.
Wśród właściwości kurkuminy wymienia się także działanie:
- przeciwzapalne
- przeciwcukrzycowe
- przeciwnowotworowe
- przeciwmutagenne
- chemoprewencyjne
- przeciwdepresyjne
- przeciwdrobnoustrojowe
- immunomodulujące
Jak działają olejki kurkuminowe?
Olejek z kurkumy ma świeży, intensywnie drzewny aromat z mocnymi nutami korzennymi oraz charakterystyczny, żółtopomarańczowy kolor. Stosując go, należy zachować ostrożność, ponieważ jest też silnym barwnikiem.
Olejek z kurkumy stosowany w postaci inhalacji najszybciej trafia do naszego krwiobiegu. Po zmieszaniu z olejem bazowym (np. kokosowym lub jojoba) szybko przenika przez skórę. Aby uzyskać takie same stężenie we krwi związków pochodzących ze sproszkowanej kurkumy, należałoby do każdej potrawy dodawać spore ilości tej przyprawy.
Olejek eteryczny ostryżu długiego pobudza wytwarzanie żółci, podczas gdy kurkuminoidy ułatwiają jej wydzielanie. Kurkuminoidy są silnie działającymi substancjami przeciwzapalnymi.
Zastosowanie kurkuminy w leczeniu chorób jelit
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (colitis ulcerosa) jest jedną z najczęściej występujących nieswoistych chorób zapalnych jelit. Ma charakter przewlekły z naprzemiennym występowaniem okresu zaostrzenia oraz remisji.
Choroba najczęściej objawia się krwistą biegunką, której mogą towarzyszyć również inne objawy, takie jak bóle brzucha tuż przed wypróżnieniem, gorączka, nocne wypróżnienia czy uczucie silnego parcia na stolec. W okresie nasilenia objawów istotnie pogarsza się jakość życia chorych. Może dojść także do niedożywienia, wyniszczenia oraz odwodnienia.
Literatura fachowa z ostatnich dwóch dekad donosi, że kurkumina, ze względu na swoje właściwości przeciwzapalne, może stanowić formę wspomagania nie tylko leczenia wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, ale także choroby Leśniowskiego-Crohna oraz raka jelita grubego.
Wyniki dwóch ubiegłorocznych metaanaliz (tj. zbiorów kontrolowanych badań klinicznych z randomizacją) z udziałem pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego wykazały, że suplementacja kurkuminą blisko trzykrotnie poprawia odpowiedź kliniczną na leczenie farmakologiczne. Badanie przeprowadzonez udziałem pacjentów nie wykazały poważnych działań niepożądanych.
Zaobserwowano również, że regularne podawanie kurkuminy przyczynia się do zmniejszenia dolegliwości jelitowych u chorych na colitis ulcerosa, pomaga osiągnąć remisję oraz zapobiegać nawrotom choroby. Stosowanie sproszkowanych kłączy ostryżu długiego wraz z klasycznym leczeniem farmakologicznym znacząco poprawiło jakość życia chorych.
Badania pokazują także, że kurkuma jest skuteczna przy wzdęciach i skurczach żołądka, wspomaga układ pokarmowy i zmniejsza ilość gazów. Olejek z kurkumy poprawia też samopoczucie osób cierpiących z powodu zespołu jelita drażliwego.
Kurkuma z piperyną – dlaczego warto je łączyć?
Korzystny wpływ kurkumy na ludzki organizm jest powszechnie znany, ale niska biodostępność kurkuminy stanowi pewien problem przy jej doustnym stosowaniu. Niska biodostępność kurkuminy jest spowodowana słabym wchłanianiem, szybkim metabolizmem i szybkim usuwaniem jej z organizmu.
Oznacza to, że po spożyciu kurkumina dociera do jelit w stanie prawie niezmienionym. Dzięki temu może wywierać potencjalnie korzystny wpływ na jelita (np. zmniejszać przepuszczalność bariery jelitowej) i poprawiać mikrobiom układu pokarmowego.
Działanie kurkumy można jednak wzmocnić w prosty sposób. Wystarczy połączyć ją z piperyną, czyli głównym bioaktywnym składnikiem czarnego pieprzu. Połączenie kurkumy z piperyną zwiększa jej biodostępność o 2000%.
Przepis na pastę z kurkumy
Do stosowania kurkuminy chyba nikogo nie trzeba przekonywać. Silne działanie antyoksydacyjne, mało działań niepożądanych, korzystne oddziaływanie na jelita i woreczek żółciowy, działanie przeciwzapalne, wsparcie leczenia farmakologicznego dla chorych z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego – to tylko niektóre zalety kurkumy.
Zastosowanie kurkuminy w kuchni także się opłaca, ponieważ prozdrowotny barwnik kurkumy nadaje zupom i sosom egzotyczny wygląd i podnosi ich smak. Regularne spożywanie kurkumy można sobie zapewnić, dodając ją np. do jogurtu, koktajlu czy soku wyciśniętego ze świeżych owoców.
Kurkumę można stosować w postaci proszku lub pasty. Oto prosty przepis na pastę z kurkumy:
Weź 2 łyżki kurkumy w proszku, 2 szczypty czarnego pieprzu i szklankę wrzątku. Składniki sypkie umieść w rondelku i zalej wrzątkiem. Podgrzewaj przez 8–10 minut, często mieszając. Pasta dość szybko gęstnieje, więc uważaj, aby jej nie przypalić. Uwaga! Gorąca pasta może pryskać.
Gotową pastę przechowujemy w zamykanym szklanym słoiczku w lodówce do 2 tygodni. Można też przygotować różne wariacje pasty z kurkumy, dodając do niej np. sproszkowany cynamon, imbir lub dobrej jakości tłuszcz. Tak przygotowana pasta może być dodatkiem do kanapek lub twarogu.
Zobacz również:
Czy suplementacja kurkuminą jest bezpieczna?
Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) uznała kurkuminę za substancję bezpieczną, która nie ma obecnie udokumentowanego działania toksycznego. Z kolei według stanowiska międzynarodowych organizacji, takich jak FAO/WHO (Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa; Światowa Organizacja Zdrowia) oraz EFSA (Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności) dopuszczalne dzienne spożycie kurkuminy wynosi do 3 mg na kg całkowitej masy ciała.
Warto jednak pamiętać, że u niektórych osób kurkuma może być przyczyną biegunki, nudności, bólów głowy. Dzieje się tak zazwyczaj wtedy, gdy przekraczamy dopuszczalne dawki bądź nie tolerujemy kurkuminy.
Źródła:
- Maciąg, A. (2017). Smak zdrowia. Kraków: Wydawnictwo Otwarte.
- Wierońska, J. (2017). Kurkuma – panaceum roślinne. Wszechświat, 118 (4-6), 117-125. https://wszechswiat.ptpk.org/index.php/wszechswiat/article/view/177.
- Heald, H. (red.) (2000). Uzdrawiająca moc witamin, minerałów i ziół. Warszawa: Wydawnictwo Przegląd Reader’s Digest.
- Arnal-Schnebelen, B., Goetz, P., Paris, M. (2003). Lecznicze dary natury. 200 uzdrawiających ziół. Warszawa: Wydawnictwo Przegląd Reader’s Digest.
